Trên toàn thế giới mấy năm gần đây có tới hàng trăm triệu người mắc và hàng trăm ngàn người tử vong vì sốt rét nặng và các biến chứng của nó. Vì vậy để có thể bảo vệ bản thân, gia đình khỏi đi đến tình trạng nặng nề mà sốt rét có thể mang lại, bạn nên trang bị sẵn cho mình một số kiến thức về các triệu chứng sốt rét điển hình bao gồm các triệu chứng ở trẻ em và cả người lớn cũng như cách phòng ngừa sốt rét dưới đây.
1. Triệu chứng sốt rét điển hình
KST sốt rét sẽ xâm nhập vào các tế bào gan trước tiên và phát triển ở đây, sau khi phá vỡ các tế bào gan KST di chuyển vào máu và tiếp tục xâm nhập và phát triển ở hồng cầu, sau khi hồng cầu vỡ, các triệu chứng lâm sàng xuất hiện. Vì đặc trưng cơn sốt cao trong bệnh lý sốt rét cũng như các đặc điểm cơ thể khác nhau giữa người lớn và trẻ em nên các triệu chứng biểu hiện ở 2 đối tượng này cũng có một số điểm khác biệt.
1.1 Rét run toàn thân - Triệu chứng sốt rét ở người lớn và trẻ em
Lúc này này các đại thực bào được tăng mạnh vào máu đều tiêu diệt các KST sốt rét, việc này kiến nhiệt độ cơ thể tăng cao, do đó cơ thể tự làm mát bằng cách tăng tiết mồ hôi và tăng lưu lượng máu dưới da, gây ra những cơn ớn lạnh và rét run toàn thân.
1.2 Sốt cao lên 39°C-41°C - Triệu chứng sốt rét ở người lớn và trẻ em
Số lượng KST sốt rét quá lớn dẫn đến việc kéo dài sự tăng nhiệt độ của cơ thể, kể cả các cơ chết giảm nhiệt của cơ thể cũng không thể giảm nhiệt hoàn toàn gây ra sốt cao, triệu chứng sốt rét này thường kéo dài 2-3h.
1.3 Mặt đỏ tim đập nhanh, thở nhanh - Triệu chứng sốt rét ở trẻ em và người lớn
Việc tăng lưu lượng máu dưới da cùng với lượng lớn hồng cầu bị vỡ bởi KST khiến cho tim phải làm việc nhanh hơn khi bị sốt rét.
1.4 Khát nước, da khô - Triệu chứng sốt rét ở người lớn và trẻ em
Cơ thể trở nên mất nước nhanh chóng khi thoát mồ hôi nhiều, nó sẽ khiến bạn cảm giác khác nước đi kèm với đó là làn da bị khô.
1.5 Triệu chứng sốt rét ở người lớn và trẻ em - Đau đầu, đau cơ
Khi ký sinh trùng cần thêm thời gian để sinh sôi nảy nở trong gan và lây lan khắp cơ thể. Sẽ xuất hiện các cơn đau đầu kéo dài, kèm theo là việc đau nhức cơ, nhất là cơ chân và cơ lưng.
Các cơn đau đầu sẽ nặng thêm khi KST sốt rét phá hủy hồng cầu ở gan và tiếp tục đi vào máu.
1.6 Buồn nôn, tiêu chảy - triệu chứng sốt rét ở người lớn và trẻ em
Là triệu chứng thứ phát của bệnh, tiêu chảy sẽ không quá nghiêm trọng với các biểu hiện như đi ra máu, nhưng buồn nôn và tiêu chảy diễn ra nhiều lần trong ngày cùng với việc kết hợp với nhau, nó khiến bệnh nhân mệt mỏi, khó chịu.
Ở trẻ em sự rối loạn tiêu hoá này dễ xảy ra hơn người lớn vì chức năng tiêu hoá ở trẻ chưa được hoàn chỉnh.
1.7 Sốt rét sơ nhiễm- sốt cao liên tục vài ngày
Thường xuất hiện ở trẻ em và người lần đầu mắc, có chu kỳ và liên tục trong vài ngày.
1.8 Gan to
Gan là cơ quan đầu tiên tiếp xúc với KST sốt rét sau khi xâm nhập cơ thể. Sự xung huyết, tăng hoạt tính của gan, cũng như các hoạt động thực bào ở gan chống lại KST sốt rét khiến gan sưng to. Ngoài ra, sự ứ huyết trong các xoang mạch ở gan bởi những hồng cầu nhiễm ký sinh trùng, hay các KST phá vỡ tế bào gan, hồng cầu va chạm vào các dây thần kinh, dẫn đến triệu chứng sốt rét gan to, đau khi sờ nắn
1.9 Lách to
Lách to là triệu chứng sốt rét điển hình, còn được coi là chỉ số đánh giá về mặt dịch tễ học sốt rét. Lách là nơi giữ lại nhiều hồng cầu nhiễm ký sinh trùng, kể cả hồng cầu bình thường có sự nhạy cảm với kháng thể sốt rét hòa tan, lách còn sản sinh kháng thể chống rét và đại thực bào. Nhưng vì giữ lại máu ứ đọng ở các xoang lách kiến lách bị sưng to.
1.10 Vàng da - Triệu chứng sốt rét ở người lớn và trẻ em
Do số lượng lớn hồng cầu bị vỡ nên bilirubin trong máu tăng cao, nó khiến men gan cao và suy thận cấp. Nó còn có thể gây tổn thương lên tế bào não của trẻ làm chậm phát triển trí tuệ, rối loạn vận động mắt,..v.. và nặng hơn là tử vong.
1.11 Hạ đường huyết
Khi nhiễm KST sốt rét Plasmodium falciparum thì nhu cầu tiêu thụ đường glucose của cả ký sinh trùng sốt rét và cơ thể bệnh nhân đều tăng lên khi sốt.
1.12 Các triệu chứng sốt rét ở trẻ em khác
Trẻ em trên 6 tháng tuổi là độ tuổi dễ bị ảnh hưởng bởi KST sốt rét vì hệ miễn dịch còn yếu và không thể tự chủ trong việc phòng tránh muỗi mang KST Sốt rét dẫn đến dễ nhiễm KST và xuất hiện các triệu chứng sốt rét, sau đó chuyển biến nặng nhanh chóng.
- Các cơn co giật: Trẻ em rất nhạy cảm với sự thay đổi nhiệt độ trong cơ thể, việc nhiệt độ tăng cao ( sốt trên 39°C) có thể kích thích não bộ gây co giật ở trẻ. Vậy nên các phụ huynh hãy chú ý triệu chứng sốt rét ở trẻ em này.
- Thiếu máu nhanh: Việc tạo máu ở trẻ em chưa hoàn chỉnh nên khi bị KST tấn công, phá hủy hồng cầu cùng với việc thực bào các tế bào hồng cầu khiến triệu chứng sốt rét ở trẻ em là thiếu máu xuất hiện nhanh chóng.
- Rối loạn dinh dưỡng: Số lượng hồng cầu bị vỡ lớn dễ gây rối loạn chuyển hoá sắt và dinh dưỡng ở trẻ.
- Ho nhiều dẫn đến viêm khí quản và viêm phế quản.
1.13 Sốt rét nặng - những triệu chứng nguy hiểm và biến chứng
- Sốt cao liên miên, rối loạn tri giác có thể kèm theo co giật (Sốt rét nặng thể não)
- Trụy tim mạch (sốt rét thể trụy tim mạch)
- Hạ đường máu, toan chuyển hóa nặng (sốt rét thể rối loạn chuyển hoá)
- Tiểu ra máu, thiếu máu, thiếu oxy cấp (sốt rét thể tiểu hemoglobin)
- Da vàng, củng mạc mắt vàng, phân nước tiểu vàng, buồn nôn, nôn( sốt rét thể gan,mật)
- Hạ huyết áp, da xanh tái, ra nhiều mồ hôi, toàn thân lạnh, đau đầu (sốt rét thể giá lạnh)
2. Phòng ngừa và điều trị
2.1 Phòng ngừa
- Phun thuốc muỗi định kỳ xung quanh nhà
- Tránh tạo thành những vùng ao tù nước đọng trong nhà,nếu có nên dọn dẹp ngay
- Nên ngủ trong mùng màn, nếu ở vùng dịch tễ thì nên tẩm mùng màn với thuốc muỗi.
- Mặc áo quần dài tay để tránh muỗi đốt
- Tìm hiểu và thu thập thông tin tại địa phương mỗi khi có sốt rét.
- Nếu nghi ngờ mình hoặc người thân bị mắc sốt rét hãy nhanh tìm đến bệnh viện uy tín để chẩn đoán và điều trị kịp thời
- Khi truyền máu cần kiểm tra kỹ, đặc biệt với người có tiền sử sốt rét hoặc đã sống trong vùng sốt rét.
2.2 Điều trị
- Khi bị sốt do sốt rét không nên đắp màng tránh làm cơ thể không thể thoát khí.
- Không đóng kín cửa phòng, nên bật quạt để không khí thông thoáng.
- Đối với các bé sốt cao trên 38,5 độ và có kèm theo các triệu chứng sốt rét đã kể trên bạn nên nhanh chóng cho trẻ uống paracetamol để trẻ hạ sốt sau đó đưa ngay đến cơ sở y tế
- Với trẻ sốt ở 37,5-38,5°C hãy bổ sung nước cho cho trẻ bằng cách uống nhiều nước hoặc bú mẹ, loại bỏ bớt quần áo của trẻ.
- Khi có triệu chứng sốt rét nặng tại nhà, cách xa bệnh viện hay trạm xá, nên uống 1 liều thuốc sốt rét phối hợp: Dihydroartemisinin + Piperaquine phosphat sau đó chuyển ngay đến bệnh viện.
Tóm lại, tỉ lệ tử vong vì sốt rét cao và các biến chứng của nó rất nguy hiểm. Vì vậy để có thể bảo vệ bản thân, gia đình khỏi đi đến tình trạng nặng nề mà sốt rét có thể mang lại, bạn nên trang bị sẵn cho mình một số kiến thức về các triệu chứng sốt rét điển hình bao gồm các triệu chứng ở trẻ em và cả người lớn cũng như cách phòng ngừa sốt rét đã nêu trên.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
