Bài được viết bởi bác sĩ Mai Viễn Phương - Trưởng Đơn nguyên Nội soi tiêu hóa - Khoa Khám bệnh và Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Central Park.
Ợ hơi là cách cơ thể bạn thải không khí dư thừa ra khỏi đường tiêu hóa trên. Hầu hết ợ hơi là do nuốt không khí dư thừa. Ợ hơi là một chức năng tự nhiên và phổ biến của cơ thể, giống như thải khí (xì hơi). Ợ quá mức đôi khi có thể kèm theo khó chịu hoặc chướng bụng. Bình thường, ợ hơi không phải biểu hiện quá nghiêm trọng. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, ợ hơi quá mức có thể là dấu hiệu của một bệnh lý nào đó. Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu một số điểm mới trong điều trị ợ hơi.
1. Tổng quan về ợ hơi
Ợ, hay còn được gọi là ợ hơi, là cách để cơ thể bạn thải không khí dư thừa ra khỏi đường tiêu hóa trên. Hầu hết ợ hơi là do nuốt không khí dư thừa. Không khí này thường không bao giờ đến dạ dày mà tích tụ trong thực quản. Bạn có thể nuốt phải không khí thừa nếu ăn hoặc uống quá nhanh, nói chuyện trong khi ăn, nhai kẹo cao su, ngậm kẹo cứng, uống đồ uống có ga hoặc hút thuốc. Một số người nuốt không khí như một thói quen của sự lo lắng, ngay cả khi họ không ăn hoặc uống. Trào ngược axit hoặc bệnh trào ngược dạ dày thực quản (GERD) đôi khi có thể gây ra ợ hơi quá mức bằng cách thúc đẩy sự nuốt. Ợ hơi mãn tính cũng có thể liên quan đến tình trạng viêm niêm mạc dạ dày hoặc nhiễm vi khuẩn Helicobacter pylori, vi khuẩn gây ra một số bệnh viêm loét dạ dày. Trong những trường hợp này, ợ hơi kèm theo các triệu chứng khác như ợ chua hoặc đau bụng.
2. Đánh giá lâm sàng về chứng ợ hơi quá mức
Ợ hơi quá mức có thể đi kèm với cả bệnh trào ngược dạ dày thực quản (GERD) và chứng khó tiêu chức năng với tỷ lệ được báo cáo là từ 40 đến 80%. Người ta đề xuất rằng, ợ hơi trên dạ dày là phản ứng của bệnh nhân đối với cảm giác khó chịu ở thực quản, vì ợ hơi trên dạ dày có thể xảy ra vài giây sau khi bắt đầu đợt trào ngược, mặc dù ợ hơi cũng được ghi nhận là gây ra các đợt trào ngược ở một số bệnh nhân.
Tiền sử cần khai thác về chứng ợ hơi quá mức:
- Tần suất ợ hơi.
- Xuất hiện ợ hơi khi ngủ hoặc các hoạt động khác.
- Ảnh hưởng của căng thẳng tới ợ hơi.
- Có biểu hiện của bệnh trào ngược dạ dày thực quản (viêm thực quản trào ngược), khó tiêu, khó nuốt, sụt cân, bệnh tâm thần đi kèm.
Kiểm tra thể chất: Không có bất thường.
Kiểm tra X-quang bụng: Không có bất thường
Nghiên cứu trở kháng thực quản:
- Ợ hơi dạ dày với tần suất cao.
- Nuốt không khí bình thường.
Điều trị:
- Lời khuyên về chế độ ăn uống.
- Liệu pháp hành vi.
- Thuốc ức chế bơm proton, nếu được chỉ định.
- Nội soi đường tiêu hóa trên, nếu được chỉ định để loại trừ bệnh lý hữu cơ.
Tuổi được báo cáo khi chẩn đoán thay đổi từ 46 đến 58 tuổi và mặc dù nguy cơ ác tính là rất thấp, nội soi đường tiêu hóa trên nên được thực hiện khi ợ hơi quá mức kèm theo các triệu chứng đường tiêu hóa trên khác đáp ứng tiêu chuẩn điều tra. Có thể cần phải điều tra bổ sung để loại trừ các rối loạn khác như viêm thực quản trào ngược hoặc lo âu.
3. Những điểm mới về điều trị ợ hơi
Thật không may, bằng chứng cho việc kiểm soát chứng ợ hơi quá mức còn hạn chế. Tuy nhiên, giải thích cặn kẽ về nguyên nhân của các triệu chứng và trấn an bệnh nhân là những phần quan trọng trong xử trí ban đầu và có thể là tất cả những gì cần thiết.
Có một số bằng chứng về vai trò của các liệu pháp hành vi trong điều trị bệnh nhân ợ hơi quá mức. Liệu pháp ngôn ngữ tập trung vào các chuyển động và kiểm soát nhịp thở đã làm giảm đáng kể triệu chứng ở hơn 50% bệnh nhân ợ hơi quá mức trên dạ dày. Tuy nhiên, đây là một nghiên cứu mở, nhỏ chỉ bao gồm 11 bệnh nhân. Các liệu pháp hành vi khác như thở bằng cơ hoành, liệu pháp hành vi nhận thức và phản hồi sinh học đã được báo cáo là có hiệu quả. Thôi miên đã được báo cáo là có lợi trong một báo cáo trường hợp đơn lẻ. Thật không may, sự thiếu hụt các nhà trị liệu chuyên về các phương pháp điều trị này đồng nghĩa với việc các phương pháp điều trị đó không được phổ biến rộng rãi.
Tuy nhiên, gần đây hơn, một liệu pháp hành vi tại văn phòng đã được báo cáo, với tỷ lệ đáp ứng tốt (80%) trong một loạt trường hợp gồm 5 bệnh nhân. Bệnh nhân được đặt nằm ngửa và yêu cầu thở chậm (khoảng tám nhịp thở một phút) và cơ hoành (với bụng nhưng không di chuyển lồng ngực khi họ thở) với miệng mở rộng để ngăn nuốt. Nếu điều này thành công, bệnh nhân được yêu cầu thực hiện kỹ thuật tương tự trong khi ngồi và tiếp tục luyện tập hàng ngày ở nhà. Ban đầu bệnh nhân được yêu cầu giữ miệng ở nhà nhưng khi ở nơi công cộng thì được yêu cầu giữ hơi hé mở. Miệng mở rộng được sử dụng để loại bỏ cơn ợ hơi. Thông thường, yêu cầu bệnh nhân thè lưỡi hoặc giữ miệng hơi há ra đã được ghi nhận để ngăn chặn cơn ợ hơi trong khi hội chẩn.
Điều chỉnh chế độ ăn uống thường được khuyến khích ở những bệnh nhân bị ợ hơi quá mức. Bao gồm tránh nhai kẹo cao su và uống đồ uống có ga, uống qua ống hút, ăn chậm và khuyến khích nuốt từng miếng nhỏ. Baclofen (một chất chủ vận của thụ thể axit γ-aminobutyric) gần đây đã được chứng minh là có hiệu quả trong việc giảm các triệu chứng ợ hơi trên dạ dày bằng cách tăng áp lực cơ thắt dưới thực quản và giảm tốc độ nuốt. Tác dụng phụ của nó là gây buồn ngủ và khó tập trung, mặc dù nhẹ, đã được báo cáo ở 33% bệnh nhân trong nghiên cứu, lợi ích của nó có thể coi là một nhân tố điều trị tiềm năng. Clonazepam đã được sử dụng thành công để điều trị chứng đau miệng ở trẻ em, với tỷ lệ thuyên giảm được báo cáo là 66,7%.
Trong trường hợp GERD có thể là một yếu tố góp phần gây ra chứng ợ hơi quá mức thì ta nên bắt đầu với liệu pháp PPI. Nếu chứng ợ hơi vẫn tiếp diễn thì các biện pháp hành vi trên cũng có thể được thực hiện. Phẫu thuật chống trào ngược sẽ làm giảm tần suất ợ hơi của dạ dày nhưng có khả năng gây đầy hơi do không khí nuốt vào bị giữ lại do tình trạng ợ hơi bị suy giảm sau phẫu thuật và không được chỉ định ngoài điều trị GERD.
4. Kết luận
Hiện nay, vẫn còn thiếu các thử nghiệm về hiệu quả điều trị chứng ợ hơi. Nếu bạn bị ợ hơi thông thường, hãy thử thay đổi thói quen ăn uống và sinh hoạt của mình để cải thiện triệu chứng. Nếu bạn bị ợ hơi kéo dài và nghi ngờ do trào ngược dạ dày thực quản (GERD) hoặc các rối loạn khác thì nên hỏi ý kiến của bác sĩ. Họ có thể giúp bạn kê đơn thuốc và cho bạn những lời khuyên hữu ích.
Hãy theo dõi trang web: Vinmec.com thường xuyên để cập nhật nhiều thông tin hữu ích khác.
Bài viết tham khảo: ncbi.nlm.nih.gov
