Kháng sinh dự phòng được sử dụng trước khi tình trạng nhiễm khuẩn xảy ra nhằm ngăn ngừa hiện tượng này. Do đó, mục đích khi dùng kháng sinh dự phòng là hạn chế tần suất nhiễm khuẩn tại vị trí phẫu thuật, không dự phòng nhiễm khuẩn toàn thân hoặc những cơ quan cách xa vị trí phẫu thuật.
1. Thời điểm sử dụng kháng sinh dự phòng
Trong phẫu thuật được chia làm 4 loại như sau:
- Phẫu thuật sạch
- Phẫu thuật sạch - nhiễm
- Phẫu thuật nhiễm
- Phẫu thuật bẩn
Kháng sinh dự phòng được chỉ định trong 2 trường hợp là phẫu thuật sạch và phẫu thuật sạch - nhiễm. Đối với 2 trường hợp còn lại kháng sinh dự phòng đóng vai trò như thuốc điều trị.
2. Kháng sinh dự phòng được lựa chọn theo những tiêu chí nào?
- Kháng sinh có phổ tác dụng phù hợp với các chủng vi khuẩn chính thường gây nhiễm khuẩn tại vị trí mổ cũng như tình trạng kháng thuốc xảy ra ở địa phương cũng như điều kiện của từng bệnh viện.
- Kháng sinh ít hoặc không gây phản ứng có hại đến cơ thể, độc tính của thuốc càng ít càng tốt để đảm bảo an toàn nhất cho người sử dụng.
- Kháng sinh không có tác dụng với các loại thuốc dùng để gây mê (VD như polymyxin, aminosid).
- Kháng sinh dự phòng được sử dụng ít có khả năng chọn lọc vi khuẩn đề kháng kháng sinh.
- Mức độ khuếch tán của kháng sinh trong mô tế bào phải đạt điều kiện nồng độ thuốc cao hơn nồng kháng khuẩn tối thiểu của vi khuẩn gây nhiễm.
- Chi phí sử dụng cho kháng sinh dự phòng phải ít hơn chi phí kháng sinh trị liệu.
3. Các con đường sử dụng kháng sinh dự phòng
Mục đích khi dùng kháng sinh dự phòng là hạn chế tần suất nhiễm khuẩn tại vị trí phẫu thuật, vì thế việc sử dụng kháng sinh dự phòng cần tuân thủ đúng theo chỉ định:
- Tĩnh mạch: Đa số lựa chọn phương pháp này do nhanh đạt được nồng độ của thuốc trong tế bào và máu.
- Tiêm bắp: Không ổn định, hạn chế sử dụng do không đảm bảo được tốc độ hấp thu của thuốc.
- Uống: Chỉ sử dụng khi thực hiện phẫu thuật trực tràng hoặc đại tràng
- Sử dụng tại chỗ: Hiệu quả của phương pháp này tùy thuộc vào từng loại phẫu thuật.
4. Thời gian sử dụng thuốc kháng sinh dự phòng
Nên sử dụng kháng sinh dự phòng trước khi phẫu thuật khoảng 60 phút và gần với thời điểm rạch da. Đối với trường hợp mổ đẻ thì nên sử dụng kháng sinh dự phòng trước rạch da hoặc sau khi kẹp dây rốn.
Trường hợp bệnh nhân đang trong giai đoạn sử dụng kháng sinh thì cần điều chỉnh thời gian để đưa kháng sinh đến gần với lúc mổ nhất có thể.
Những trường hợp cần bổ sung thêm liều trong phẫu thuật:
- Cần bổ sung 1 liều nếu phẫu thuật tim kéo dài hơn 4 giờ
- Bổ sung kháng sinh dự phòng sau khi bổ sung dịch thay thế nếu người lớn bị mất máu trên 1500mL và trên 25mL/kg ở trẻ em.
- Nếu kháng sinh dự phòng có thời gian bán thải ngắn thì nên bổ sung nếu thời gian phẫu thuật dài hơn 2 lần T 1⁄2 của thuốc.
5. Liều lượng kháng sinh dự phòng được sử dụng trong phẫu thuật
Bảng phân loại vết mổ và nguy cơ nhiễm khuẩn vết mổ
Sử dụng kháng sinh dự phòng đúng cách theo phác đồ sử dụng kháng sinh dự phòng của Bộ Y tế đặt ra để ngăn ngừa các nguy cơ nhiễm khuẩn khi thực hiện phẫu thuật, giúp bảo vệ sức khỏe của bệnh nhân một cách tối ưu nhất.
Để đăng ký khám và điều trị tại Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec, Quý Khách có thể liên hệ Hệ thống Y tế Vinmec trên toàn quốc, hoặc đăng ký khám trực tuyến TẠI ĐÂY
