Viêm ruột non là một tình trạng rối loạn đường tiêu hóa thường gặp, được gây ra bởi nhiều nguyên nhân khác nhau. Các nguyên nhân và yếu tố gây viêm ruột non có thể bao gồm vi khuẩn, nấm và những yếu tố khác. Nếu không được chữa trị kịp thời, tình trạng này có thể dẫn đến một số biến chứng nguy hiểm tùy thuộc vào nguyên nhân viêm ruột.
Bài viết này được viết dưới sự hướng dẫn chuyên môn của các bác sĩ thuộc khoa Tiêu hoá - Gan Mật - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec.
1. Bệnh viêm ruột non là gì?
Ruột non là đoạn ống tiêu hóa kết nối giữa dạ dày và đại tràng, có chiều dài khoảng 7 mét và đường kính trung bình 3cm. Cấu trúc của ruột non từ trên xuống dưới bao gồm tá tràng nằm cố định và bám quanh đầu tụy, tiếp đến là hỗng tràng và hồi tràng, cả hai tạo thành nhiều quai ruột gần như song song và được treo trong khoang bụng bởi mạc treo (một màng mỏng, với một bờ gắn vào ruột và bờ kia gắn vào thành bụng sau).
Ruột non đảm bảo các chức năng bao gồm:
- Hấp thu các chất điện giải và nước.
- Là nơi tiêu hóa và hấp thu các chất dinh dưỡng như glucid, lipid, protid và vitamin.
- Bài tiết dịch ruột, các nội tiết tố và globulin miễn dịch.
- Tạo nhu động để đẩy thức ăn và chất cặn bã sau khi tiêu hóa hấp thu xuống đại tràng.
Viêm ruột non là tình trạng viêm nằm ở ruột non, có thể dẫn đến các triệu chứng bất thường trong hệ tiêu hóa. Đây cũng là nguyên nhân gây ra các vấn đề như đau ruột non, tiêu chảy... Nếu viêm kéo dài, các khu vực bị tổn thương có thể hình thành vết loét, ảnh hưởng đến chức năng của ruột non.
2. Nguyên nhân viêm ruột non
Những nguyên nhân viêm ruột non bao gồm:
2.1. Viêm ruột do yếu tố vi sinh
Các vi sinh vật gây bệnh như vi khuẩn, virus, nấm và ký sinh trùng là nguyên nhân chính gây viêm đường tiêu hóa ở phần lớn bệnh nhân và cũng là nguyên nhân viêm ruột. Các vi sinh vật này có thể tấn công niêm mạc ruột, gây viêm.
Các nguyên nhân nhiễm vi sinh vật gây bệnh có thể bao gồm:
- Ăn và chế biến không đúng cách các thực phẩm bị nhiễm khuẩn.
- Sử dụng nguồn nước sinh hoạt nhiễm khuẩn như nước ao hồ hoặc sông suối chưa xử lý.
- Không giữ vệ sinh cá nhân đúng cách, tạo điều kiện cho vi sinh vật trong môi trường phát triển và xâm nhập vào cơ thể
- Không rửa tay thường xuyên bằng xà phòng, đặc biệt ở trẻ nhỏ.
2.2. Bệnh Crohn
Bệnh Crohn là tình trạng bệnh lý có thể xuất hiện ở bất kỳ phần nào của ống tiêu hóa, tuy nhiên thường gặp nhất ở hỗng tràng và đại tràng. Tổn thương ở ruột non chiếm từ 30 - 40% các trường hợp bệnh Crohn. Bệnh nhân có thể gặp các triệu chứng như đau bụng, đi ngoài phân lỏng, sụt cân không rõ nguyên nhân khi tổn thương lan rộng, sốt, cũng như các biến chứng gây rò, áp xe và chảy máu.
2.3. Lao ruột (tuberculous enteritis)
Lao ruột là tổn thương do vi khuẩn lao gây ra, thường đi kèm với các tổn thương khác ở phổi và màng bụng hoặc xảy ra ở những người có tiền sử mắc bệnh lao.
2.4. Bệnh viêm ruột non do Celiac
Bệnh viêm ruột non do Celiac một bệnh liên quan đến hệ miễn dịch, khiến cơ quan tiêu hóa không thể dung nạp gluten. Đây là nguyên nhân viêm ruột khiến cho niêm mạc ruột bị viêm và teo nhung mao, làm giảm khả năng hấp thu các chất dinh dưỡng. Các triệu chứng của bệnh bao gồm tiêu chảy, buồn nôn và nôn, đau bụng, cảm giác đầy bụng…
2.5. Viêm mạch hoặc các bệnh tự miễn khác
Viêm ruột non có thể xảy ra do viêm mạch hoặc các bệnh tự miễn khác, bao gồm viêm nút động mạch, bệnh Henoch-Schönlein, bệnh Behcet, lupus ban đỏ hệ thống…
2.6. Xuất huyết thành ruột non
Viêm ruột non có thể do xuất huyết ở thành ruột non, thường gặp ở những người dùng thuốc chống đông máu hoặc mắc các bệnh liên quan đến rối loạn đông máu. Các triệu chứng lâm sàng bao gồm đau bụng quanh rốn hoặc đau cục bộ, kèm theo tình trạng bí trung đại tiện, bụng chướng…
2.7. Viêm loét ruột non do thuốc
Sử dụng thường xuyên các loại thuốc chống viêm không steroid là nguyên nhân viêm ruột và loét thành ruột non. Những triệu chứng thường xuất hiện sau khi dùng thuốc bao gồm đau bụng, tiêu chảy, đi ngoài ra máu…
2.8. Thiếu máu nuôi dưỡng (Ischemic Enteritis)
Viêm ruột non do thiếu máu nuôi dưỡng hay còn gọi là Ischemic Enteritis, nguyên nhân viêm ruột xuất phát từ tình trạng tắc nghẽn động tĩnh mạch mạc treo ruột, có thể là cấp tính hoặc mãn tính. Trong trường hợp cấp tính, sự tắc nghẽn gần hoặc hoàn toàn động tĩnh mạch mạc treo có thể gây ra các triệu chứng như đau bụng dữ dội, buồn nôn và nôn, đại tiện ra máu, bệnh nhân cần can thiệp điều trị khẩn cấp. Trong khi đó, tình trạng tắc nghẽn mãn tính thường không có biểu hiện rõ ràng.
2.9. Bệnh không dung nạp Lactose
Người bệnh thiếu men tiêu hóa Lactose dẫn đến tình trạng bất dung nạp Lactose. Khi ăn các thực phẩm chứa Lactose, bệnh nhân thường gặp phải các triệu chứng như đau bụng, đi ngoài nhiều lần. Các triệu chứng này thường thuyên giảm khi ngừng tiêu thụ lactose.
3. Bệnh viêm ruột non có nguy hiểm không?
Các ảnh hưởng của viêm ruột non lên sức khỏe người bệnh có thể khác nhau tùy thuộc vào nguyên nhân viêm ruột. Một số ảnh hưởng phổ biến của viêm ruột non bao gồm:
- Viêm ruột non có thể gây ra các triệu chứng ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống, bao gồm đau bụng, các rối loạn tiêu hóa như buồn nôn, nôn mửa, chán ăn, tiêu chảy, sụt cân…
- Trong các trường hợp viêm ruột cấp tính, người bệnh có thể trải qua các triệu chứng như đau bụng, sốt, tiêu chảy và có nguy cơ cao bị mất nước. Nếu không được điều trị kịp thời, tình trạng này có thể dẫn đến rối loạn điện giải, tiềm ẩn nguy hiểm đến tính mạng.
- Khi viêm ruột kéo dài dẫn đến hình thành các vết loét, ruột non có thể mất khả năng xử lý thức ăn, đào thải chất thải và hấp thụ nước, gây ra tiêu chảy mãn tính. Các vết xước nhỏ hình thành trong thành ruột non có thể gây đau và đi ngoài ra máu.
- Ngoài các tổn thương tại ruột, bệnh Crohn cũng có thể ảnh hưởng đến các bộ phận khác của cơ thể như mắt, da và các khớp xương. Người mắc bệnh Crohn có thể gặp các vấn đề như viêm mắt, viêm khớp, và các rối loạn da. Bệnh này còn làm tăng nguy cơ phát triển ung thư đường tiêu hóa. Do đó, việc điều trị kịp thời và đúng cách là cần thiết để hạn chế sự tiến triển của bệnh và giảm nguy cơ tái phát.
- Bệnh có thể khiến ruột non giảm khả năng hấp thu chất dinh dưỡng, dẫn đến tình trạng thiếu hụt dinh dưỡng trong cơ thể. Điều này có thể gây ra các vấn đề sức khỏe khác như nhiễm trùng, thiếu máu thiếu sắt, thiếu vitamin B12…
- Trong trường hợp nguyên nhân viêm ruột do tắc mạch, nếu không được điều trị kịp thời có thể dẫn đến hoại tử ruột. Điều này làm phá vỡ niêm mạc ruột, giải phóng các vi sinh vật gây bệnh ra ngoài khoang bụng.
Vì thế, viêm ruột non có thể dẫn đến các biến chứng nguy hiểm đến tính mạng tùy thuộc vào nguyên nhân viêm ruột.
4. Những lưu ý khi bị viêm ruột non
Không phải mọi trường hợp viêm ruột non đều cần điều trị. Các trường hợp nhẹ, đặc biệt là nguyên nhân viêm ruột do nhiễm virus, thường có thể tự khỏi trong vài ngày. Tuy nhiên, một số tình huống đòi hỏi sự chăm sóc y tế và bệnh nhân nên đến bệnh viện ngay lập tức nếu nhận thấy các dấu hiệu sau:
- Các triệu chứng kéo dài hơn 2 ngày mà không có dấu hiệu thuyên giảm hoặc lại còn tăng nặng;
- Tiêu chảy kéo dài từ 3 đến 4 ngày;
- Rối loạn tiêu hóa kèm theo sốt cao trên 38 độ C;
- Các dấu hiệu của mất nước bao gồm khô miệng, da nhăn, mắt trũng, tiểu ít và màu sẫm;
- Trẻ nhỏ có các triệu chứng như tiêu chảy, li bì, mệt lả, bú kém và nôn nhiều;
- Xuất hiện máu trong phân;
- Đau bụng dữ dội kèm theo tình trạng bí trung đại tiện và nôn.
5. Biện pháp phòng ngừa
Viêm ruột non là bệnh lý có diễn biến phức tạp, gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng ảnh hưởng đến cuộc sống. Vì thế, mỗi người cần thực hiện những biện pháp sau để phòng ngừa bệnh hiệu quả:
- Giữ vệ sinh sạch sẽ, luôn rửa tay với xà phòng trong và sau khi nấu ăn, sau khi đi vệ sinh nhằm hạn chế lây nhiễm vi khuẩn, ký sinh trùng...
- Tránh tiêu thụ thuốc lá và rượu bia.
- Chỉ nên sử dụng nước đã qua xử lý trong sinh hoạt hàng ngày và uống nước đun sôi.
- Chọn thực phẩm có nguồn gốc đáng tin cậy và tuân thủ nghiêm ngặt các quy định về vệ sinh.
- Tuân thủ lịch kiểm tra sức khỏe định kỳ để phát hiện sớm các nguy cơ mắc bệnh.
Viêm ruột non là một bệnh phổ biến có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau gây ra. Điều quan trọng trong việc điều trị là xác định chính xác nguyên nhân viêm ruột. Nếu bệnh nhân gặp các triệu chứng bất thường của hệ tiêu hóa kéo dài hoặc các triệu chứng nghiêm trọng, người bệnh nên đi khám để xác định rõ nguyên nhân và nhận được điều trị phù hợp.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
