Người cao tuổi thường gặp phải tình trạng tiểu không tự chủ khá phổ biến, do vậy cần nhận biết nguyên nhân để có phương pháp điều trị, luyện tập và thực hiện các phương pháp chăm sóc hỗ trợ giúp người già.
1. Tiểu không tự chủ ở người già là gì?
Bình thường, nước tiểu được thận bài tiết và dự trữ ở bàng quang, khi bàng quang chứa đầy nước tiểu sẽ có phản xạ qua dây thần kinh đi tới não; từ đó có luồng thần kinh chỉ huy đi trở lại bàng quang làm cho bàng quang co bóp để đẩy nước tiểu ra ngoài tạo nên trạng thái tiểu tiện.
Đối với người già, chức năng của thận và bàng quang hoạt động kém hơn nên nước tiểu trong bàng quang không được tống ra hết và không kiểm soát được việc đóng mở cơ vòng tại bàng quang nên gây rối loạn tiểu tiện ở người cao tuổi, cụ thể là rò rỉ nước tiểu trong những trường hợp như ho, hắt hơi,...
Tiểu không tự chủ là một dấu hiệu hoặc triệu chứng của rối loạn chức năng đường tiểu, thường gặp và gây khó chịu ở người cao tuổi. Tỷ lệ mắc chứng tiểu không tự chủ tăng theo tuổi và mức độ suy yếu của cơ thể.
Tiểu không tự chủ ở người già gây phiền toái cho người bệnh và cả người chăm sóc; tạo sự tự ti, mặc cảm hạn chế giao tiếp xã hội, nặng hơn là gây đại tiện không tự chủ, rối loạn tâm thần, hạnh phúc của người bệnh.
Bên cạnh đó, tiểu tiện không kiểm soát có thể gây nên nhiễm trùng đường tiết niệu do nước tiểu ứ đọng trong bàng quang, gây nhiễm trùng bàng quang, sau đó gây viêm ngược dòng lên thận làm viêm đài bể thận, ứ mủ, nếu không phát hiện và điều trị kịp thời có thể dẫn tới suy thận.
2. Nguyên nhân gây tiểu không tự chủ ở người già
Chứng tiểu tiện không tự chủ ở người già có nguyên nhân bắt nguồn từ hệ thần kinh thực vật và bàng quang của người bệnh. Một số nguyên nhân gây nên tiểu không tự chủ ở người già gồm:
- Cơ bức niệu hoạt động quá mức: Hoạt động quá mức của cơ bức niệu (có thể do có sỏi bàng quang hoặc khối u) làm cho bàng quang không thể ức chế được, dẫn đến rối loạn tiểu tiện ở người cao tuổi. Đây là nguyên nhân hay gặp nhất về tiểu tiện không tự chủ ở người cao tuổi.
- Tâm lý: Trạng thái tâm thần, thần kinh không ổn định, hay gặp nhất là stress, mê sảng, bồn chồn, lo lắng gây ra tiểu tiện không tự chủ ở người già
- Nhiễm khuẩn đường tiết niệu: Đối với người cao tuổi, hoạt động của thận và bàng quang đều bị suy giảm nên khi tiểu tiện không thể tống nước tiểu ra bên ngoài hết nên dẫn đến tình trạng nhiễm khuẩn đường tiết niệu gây tiểu tiện không tự chủ.
- Một số bệnh lý khác gây tiểu không tự chủ ở người già: Viêm teo âm đạo và viêm teo niệu đạo; tiền liệt tuyến ở nam giới; bệnh đái tháo đường gây khát nhiều nên uống nhiều nước và đái nhiều; bệnh suy tim... hoặc do béo phì làm gia tăng cân nặng, chèn ép tới bàng quang.
- Do sử dụng một số loại thuốc: Thuốc cũng có thể gây tiểu không tự chủ ở người già. Một số loại thuốc gây tiểu không tự chủ ở người già gồm: Thuốc lợi niệu; thuốc hướng tâm thần; thuốc chống trầm cảm; thuốc chống loạn thần; thuốc chống loạn thần; kháng tiết cholin; gây mê - chống đau; chủ vận alpha adrenergic; ức chế ACE (men chuyển đổi angiotensin).
- Hạn chế vận động: Hạn chế vận động như lười vận động, bị liệt, do tuổi cao sức yếu... hoặc do ảnh hưởng của ghế ngồi... Nếu phục hồi được sự vận động bình thường thì có thể khắc phục được hiện tượng tiểu tiện không tự chủ ở người già.
- Bệnh tủy sống hay táo bón, nhu động ruột kém: Ngoài những nguyên nhân kể trên thì những bệnh lý ở tủy sống, táo bón hay nhu động ruột kém cũng khiến nước tiểu rò rỉ ở người già.
- Chức năng của phổi giảm: Phổi ảnh hưởng trực tiếp đến sự chế ước và điều tiết nước tại bàng quang. Nếu chức năng của phổi giảm và chức năng của hệ thần kinh thực vật bị rối loạn thì bàng quang hoạt động không ổn định, gây tiểu không kiểm soát.
3. Phòng ngừa tiểu không tự chủ ở người già
- Không uống đồ có chất kích thích: Người già khi bị chứng tiểu không tự chủ thì không nên dùng các đồ uống có cafein, bởi các chất này sẽ gây kích thích hệ thần kinh trung ương, giãn cơ thắt niệu đạo, lợi tiểu,... nên gây tiểu gấp, tiểu nhiều lần.
- Tập thể dục đều đặn: Đặc biệt là người già nên tập các bài tập Kegel để vừa giảm cân nặng, giảm áp lực lên bàng quang, tăng lượng nước tiểu được chứa đựng, nên sẽ hạn chế được việc rò rỉ nước tiểu.
- Kiểm soát lượng nước: Mỗi ngày chỉ nên uống 1500-2000ml nước là hợp lý, nên hạn chế việc uống nước vào buổi tối, nhất là trước khi đi ngủ.
- Luyện tập bàng quang và thói quen đi tiểu: Nên đi tiểu theo giờ, tránh đi tiểu ngay khi có cảm giác mắc tiểu, việc làm này có thể cải thiện triệu chứng sau vài tháng, thích hợp với tiểu không kiểm soát gấp và tiểu không kiểm soát hỗn hợp.
- Điều trị nguyên nhân gây ra tiểu không kiểm soát ở người già: Một số bệnh lý (suy tim, đái tháo đường, bệnh phổi tắc nghẽn, rối loạn tâm thần, rối loạn nhận thức,...) gây ra việc đa niệu, tăng áp lực ổ bụng, rối loạn thần kinh trung ương,... dẫn đến tiểu không kiểm soát. Do đó, cần phải điều trị những bệnh lý dứt điểm để phòng ngừa việc tiểu không tự chủ ở người già..
Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec với hệ thống cơ sở vật chất, trang thiết bị y tế hiện đại cùng đội ngũ chuyên gia, bác sĩ nhiều năm kinh nghiệm trong khám điều trị bệnh lý thần kinh, người bệnh hoàn toàn có thể yên tâm thăm khám và điều trị tại Bệnh viện.
Để đăng ký khám và điều trị tại Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec, Quý Khách có thể liên hệ Hệ thống Y tế Vinmec trên toàn quốc, hoặc đăng ký khám trực tuyến TẠI ĐÂY.
XEM THÊM
