Đau thượng vị chỉ những cơn đau ở vùng bụng ngay trên rốn và dưới mũi ức. Việc xác định đúng nguyên nhân sẽ giúp điều trị hiệu quả và tránh được các biến chứng trầm trọng hơn. Bài viết dưới đây cung cấp một số nguyên nhân phổ biến và giải đáp thắc mắc “nên làm gì khi bị đau thượng vị” cho bạn.
1. Nguyên nhân đau vùng thượng vị
Trong hầu hết các trường hợp, đau vùng thượng vị là dấu hiệu của bệnh lý về dạ dày, như trào ngược dạ dày thực quản, viêm dạ dày hoặc khó tiêu. Bệnh nhân thường kèm theo các các triệu chứng như ợ nóng, buồn nôn, nôn, đầy hơi, chướng bụng hoặc tiêu chảy. Tuy nhiên điều quan trọng cần nhớ là trong một số ít trường hợp, đau vùng thượng vị cũng có thể là dấu hiệu của một tình trạng nghiêm trọng hơn, như viêm túi mật, viêm tụy cấp hoặc thậm chí là nhồi máu cơ tim. Do đó, nếu cơn đau vùng thượng vị dữ dội, không cải thiện trong vài giờ hoặc kèm theo các triệu chứng như khó thở, chóng mặt, cảm giác tức ngực hoặc ngất xỉu, bạn nên đến phòng cấp cứu kiểm tra.
Đau vùng thượng vị có thể do nhiều nguyên nhân gây ra, bạn cần đến cơ sở y tế mới có thể xác định chẩn đoán nguyên nhân và phương pháp điều trị nào là phù hợp nhất. Đây là những nguyên nhân phổ biến nhất và bạn nên làm gì khi đau vùng thượng vị.
1.1. Viêm dạ dày
Viêm dạ dày là tình trạng viêm niêm mạc dạ dày, cơn đau vùng thượng vị có thể từ nhẹ đến trung bình hoặc dữ dội. Cơn đau có thể kèm theo cảm giác nóng rát đặc biệt là khi đói hoặc sau khi ăn, viêm dạ dày cũng có thể gây ra các triệu chứng như buồn nôn, ợ hơi, đầy hơi và thậm chí nôn mửa.
Viêm dạ dày có thể do nhiều lý do gây nên, chẳng hạn như chế độ ăn uống không lành mạnh, nhiều đồ chiên rán, căng thẳng, thường xuyên sử dụng thuốc chống viêm hoặc nhiễm vi khuẩn Helicobacter pylori.
Làm gì khi bị đau vùng thượng vị do viêm dạ dày: phác đồ điều trị nên được chỉ định bởi bác sĩ chuyên khoa tiêu hóa, bác sĩ có thể cho người bệnh sử dụng các loại thuốc như thuốc ức chế bơm proton, Omeprazole, để giảm sản xuất axit dạ dày. Khi người bệnh bị nhiễm H. pylori, thuốc kháng sinh (như clarithromycin hoặc amoxicillin) cũng có thể được chỉ định. Thay đổi thói quen ăn hàng ngày cũng là điều cần thiết. Bạn nên tránh uống rượu và ăn thức ăn cay.
1.2. Viêm thực quản, hội chứng trào ngược dạ dày thực quản
Viêm thực quản là tình trạng viêm mô thực quản thường do trào ngược axit hoặc thoát vị. Tình trạng viêm này có thể gây đau vùng thượng vị và nóng rát ở ngực, tình trạng này có thể trở nên trầm trọng hơn sau bữa ăn hoặc sau khi dùng một số loại thực phẩm như caffeine, rượu và đồ chiên. Đau vùng thượng vị do viêm thực quản thường xuất hiện vào ban đêm và không thuyên giảm.
Nên làm gì khi bị đau thượng vị do viêm thực quản: Phác đồ điều trị thường được các bác sĩ chỉ định bao gồm thuốc làm giảm tiết axit dạ dày (như omeprazole hoặc famotidine). Bên cạnh đó là phương pháp thay đổi lối sống như bỏ thuốc lá và tránh uống rượu, tránh ăn thức ăn béo, đường và các bữa ăn chế biến sẵn. Trong một số trường hợp, phẫu thuật có thể cần thiết để ngăn ngừa trào ngược và cải thiện các triệu chứng.
1.3. Khó tiêu
Cơ thể có thể gặp khó khăn trong việc tiêu hóa thức ăn vì nhiều lý do, chẳng hạn như:
- Ăn quá nhiều thức ăn.
- Ăn những thực phẩm mà cơ thể thường không dung nạp tốt.
- Ăn thực phẩm bị nhiễm vi khuẩn hoặc vi sinh vật khác.
- Ăn thực phẩm chứa lactose.
Các tình trạng này có thể gây kích ứng niêm mạc dạ dày, trào ngược dạ dày thực quản, sản xuất nhiều khí và tăng nhu động ruột. Tất cả các triệu chứng này đều có thể dẫn đến đau vùng thượng vị và có thể kèm theo đầy hơi, tiêu chảy hoặc táo bón.
Nên làm gì khi bị đau vùng thượng bị do khó tiêu: cơn đau vùng thượng vị trong trường hợp này có xu hướng hết trong vòng vài giờ. Bạn có thể sử dụng thuốc để giảm bớt sự khó chịu (như thuốc kháng axit hoặc thuốc giảm đau) và uống nhiều nước. Ăn các thức ăn không gây kích ứng dạ dày, như gelatin và bánh quy khô.
1.4. Sỏi túi mật
Sỏi túi mật có thể gây đau bụng dữ dội, nó thường gây đau vùng hạ sườn phải tuy nhiên một số người bệnh có thể cảm thấy đau ở vùng thượng vị. Bệnh nhân có cảm giác đau nhói rồi nhanh chóng diễn biến trầm trọng hơn và có thể kèm theo buồn nôn, nôn.
Làm gì khi bị đau vùng thượng vị do sỏi túi mật: Bác sĩ chuyên khoa tiêu hóa có thể chỉ định các loại thuốc làm tan sỏi mật như axit ursodeoxycholic, cũng như thuốc giảm đau và thuốc chống nôn để giảm bớt sự khó chịu và đau đớn. Phẫu thuật cắt bỏ túi mật cũng có thể được chỉ định. Bên cạnh đó, bệnh nhân cần thay đổi một số thói quen trong lối sống, như giảm tiêu thụ thực phẩm chứa nhiều chất béo hoặc thịt đỏ.
1.5. Viêm tụy cấp
Tụy là cơ quan rất quan trọng cho quá trình tiêu hóa thức ăn và sản xuất hormone. Viêm tụy có thể gây ra cơn đau đột ngột và rất dữ dội có thể lan đến vùng thượng vị, triệu chứng đau này đi kèm với nôn mửa, chướng bụng.
Làm gì khi bị đau vùng thượng vị do viêm tụy: Viêm tụy cấp là một tình trạng y tế cấp cứu cần được điều trị nhanh chóng để tránh viêm nhiễm lan rộng trong cơ thể. Các biện pháp can thiệp đầu tiên đối với viêm tụy cấp bao gồm nhịn ăn, truyền dịch qua đường tĩnh mạch và dùng thuốc giảm đau. Nếu xác định có tình trạng nhiễm trùng, bác sĩ có thể kê đơn thuốc kháng sinh như Ciprofloxacin, Ofloxacin hoặc Vancomycin. Một số trường hợp nặng bệnh nhân có thể phải phẫu thuật.
1.6. Bệnh lý tim mạch
Bệnh lý tim mạch, như viêm cơ tim hoặc nhồi máu cơ tim, có thể dẫn đến đau bụng vùng thượng vị thay vì cơn đau ngực điển hình. Mặc dù không phổ biến nhưng cơn đau vùng thượng vị do nhồi máu cơ tim thường đi kèm với cảm giác nóng rát hoặc bóp nghẹt, có thể gây buồn nôn, nôn, đổ mồ hôi lạnh hoặc khó thở.
Các bệnh lý tim mạch thường được nghi ngờ ở những người có yếu tố nguy cơ như tuổi tác, béo phì, tiểu đường, tăng huyết áp, hút thuốc hoặc mắc các bệnh tim khác.
Làm gì khi bị đau vùng thượng vị do bệnh lý tim mạch: Nếu nghi ngờ bệnh nhân bị nhồi máu cơ tim, cần đưa đến ngay phòng cấp cứu. Xét nghiệm chẩn đoán có thể bao gồm điện tâm đồ và troponin T, điều trị sẽ phụ thuộc vào tình trạng lâm sàng của bệnh nhân và mức độ nghiêm trọng của tình trạng bệnh.
2. Vậy nên làm gì khi bị đau thượng vị?
2.1. Túi chườm nóng
Đặt túi chườm nóng hoặc chai nước ấm lên bụng trong 15 đến 20 phút. Nhiệt độ cao có thể giúp thư giãn các cơ bị co thắt lại. Việc này cũng có thể làm giảm chứng khó tiêu và táo bón trong một số trường hợp. Một biện pháp khắc phục sử dụng nhiệt khác bao gồm tắm nước ấm, điều này có thể đặc biệt hữu ích đối với chứng khó tiêu và đau vùng thượng vị do căng thẳng .
2.2. Tránh nằm thẳng
Nếu bạn đang bị đau vùng thượng vị do triệu chứng khó tiêu, đầy hơi hoặc chướng bụng, thì việc nằm thẳng có thể làm bạn khó chịu hơn. Các nghiên cứu cho thấy rằng một số người cảm thấy thoải mái và giảm đau dạ dày hơn khi ngồi thẳng.
2.3. Uống đủ nước
Đau vùng thượng vị đôi khi được gây ra bởi tình trạng mất nước. Nếu bạn bị đau vùng thượng vị, uống đủ nước trong ngày có thể giúp giảm bớt sự khó chịu và nên nhớ rằng uống nước chậm rãi.
2.4. Cây bạc hà
Nghiên cứu cho thấy rằng dầu bạc hà giúp giảm bớt sự khó chịu ở đường tiêu hóa. Bạc hà có thể được ăn sống hoặc nấu chín hoặc dùng dưới dạng trà hoặc nước giải khát. Dầu bạc hà có thể làm giảm co cơ, giảm viêm, giảm buồn nôn và đau dạ dày, giúp kiểm soát hội chứng ruột kích thích và có thể giúp giảm căng thẳng – nguyên nhân gây đau dạ dày.
2.5. Quế
Quế là một phương pháp điều trị chứng viêm và rối loạn đường ruột đã được chứng minh và sử dụng ở châu Á trong hàng nghìn năm. Nghiên cứu hiện đại xác nhận rằng quế có đặc tính kháng vi-rút, chống viêm, kháng khuẩn và chống oxy hóa. Vì lợi ích của quế rất đa dạng nên đây là một cách để giảm đau vùng thượng vị - bất kể nguyên nhân do đầy hơi, chướng bụng hay chuột rút.
Trên đây là một số thông tin về nguyên nhân và giải pháp khắc phục tình trạng đau vùng thượng vị. Nếu còn bất kỳ thắc mắc nào, bạn có thể liên hệ với bác sĩ để được tư vấn cụ thể.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
