Bài viết bởi Thạc sĩ, Bác sĩ Mai Viễn Phương - Khoa Khám bệnh & Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Central Park
Phân là một phần cuối trong quá trình tiêu hóa, bao gồm các chất thải được loại bỏ ra khỏi cơ thể như các phân từ không được tiêu hóa, vi khuẩn, muối và các chất khác. Đôi khi phân có thể khác nhau về màu sắc, kết cấu, lượng và mùi. Vậy thế nào là phân bình thường?
1. Phân bình thường là gì?
Phân khỏe mạnh có thể đa dạng và độc đáo như những cá nhân tạo ra nó. Nhưng có một số quy tắc chung trong đánh giá phân bình thường.
Màu sắc
Phân thường có màu nâu. Bilirubin là một hợp chất sắc tố được hình thành từ sự phân hủy các tế bào hồng cầu trong cơ thể
Hình dạng
Hình dạng hơi giống như khuôn là cách mà hầu hết phân sẽ thoát ra do sự hình thành của nó trong ruột. Tuy nhiên, như chúng ta sẽ nói sau, có nhiều biến thể về hình dạng mà phân có thể có.
Kích thước
Phân không nên xuất hiện ở dạng viên nhỏ mà thay vào đó nên có chiều dài một vài inch, thoải mái và dễ dàng đi qua.
Tính nhất quán
Bất kỳ chỗ nào giữa độ đặc chắc và mềm là khá bình thường. Nếu nó lắc lư theo cách này hay cách khác, nó có thể gợi ý một số vấn đề về tiêu hóa hoặc chất xơ.
Khoảng thời gian (mất bao lâu)
Một trò đùa thường nghe là khi ai đó ở trong phòng vệ sinh quá lâu, điều đó có nghĩa là họ đang đi tiêu. Tuy nhiên, phân khỏe mạnh sẽ dễ dàng trôi qua và chỉ mất một phút để đẩy phân ra.
Điều đó nói rằng, một số người dành nhiều thời gian hơn cho việc đi vệ sinh, vì vậy theo nguyên tắc chung, một lần đi vệ sinh không nên quá 10 đến 15 phút. Thời gian đi tiêu lâu hơn 15 phút thường liên quan đến vấn đề táo bón.
Tần suất (tần suất)
Trung bình, một người có hệ tiêu hóa khỏe mạnh sẽ đi tiêu cách ngày đến ba lần một ngày.
2. Thang phân Bristol là gì?
Thang phân Britol có 7 loại:
Loại 1
Hình thức: Các cục nhỏ cứng và tách biệt trông giống như quả hạch và khó vượt qua
Cho biết: Những viên nhỏ này thường có nghĩa là bạn đang bị táo bón. Nó không nên xảy ra thường xuyên.
Loại 2
Hình thức: Hình khúc gỗ nhưng sần sùi
Chỉ ra: Ở đây chúng ta có một dấu hiệu táo bón khác và không nên xảy ra thường xuyên.
Loại 3
Hình thức: Hình khúc gỗ với một số vết nứt trên bề mặt
Chỉ ra: Đây là tiêu chuẩn vàng của phân, đặc biệt nếu nó hơi mềm và dễ đi qua.
Loại 4
Hình thức: Mượt và giống rắn
Chỉ ra: Các bác sĩ cũng coi đây là một lần đi tiêu bình thường nên xảy ra cứ sau một đến ba ngày.
Loại 5
Hình thức: Đây là những cái nhỏ, giống như những cái đầu tiên, nhưng mềm và dễ dàng vượt qua. Các đốm màu cũng có các cạnh cắt rõ ràng.
Chỉ ra: Loại phân này có nghĩa là bạn đang thiếu chất xơ và nên tìm cách bổ sung một số chất xơ vào chế độ ăn của mình thông qua ngũ cốc hoặc rau củ.
Loại 6
Hình thức: Nhão với các cạnh xù xì.
Chỉ ra: Độ sệt quá mềm này có thể là dấu hiệu của bệnh tiêu chảy nhẹ. Hãy thử uống thêm nước lọc và nước hoa quả để giúp cải thiện điều này.
Loại 7
Hình thức: Hoàn toàn không có nước và không có mảnh rắn.
Cho biết: Nói cách khác, bạn đã bị tiêu chảy. Điều này có nghĩa là phân của bạn di chuyển qua ruột rất nhanh và không tạo thành phân lành mạnh.
3. Màu phân của một người có ý nghĩa gì?
Cũng như kích thước và độ đặc, màu sắc của phân có thể là một tín hiệu hữu ích về những gì đang diễn ra trong cơ thể bạn. Như chúng tôi đã đề cập trước đây, các sắc thái khác nhau của màu nâu được coi là tiêu chuẩn.
Đen
Nếu bạn đã uống cam thảo, bổ sung sắt hoặc thuốc bismuth (chẳng hạn như Pepto-Bismol), đó có thể là lời giải thích cho việc đi ngoài ra phân đen. Nếu bạn chưa từng bị như vậy, phân đen có thể là dấu hiệu của xuất huyết ở đường tiêu hóa trên.
Màu xanh lá
Màu xanh lá được đánh giá là tình trạng phân bình thượng. Tuy nhiên nếu chuyển từ nâu sang xanh hoàn toàn, có thể bạn đã thêm nhiều thực phẩm rau xanh như rau bina vào chế độ ăn uống của mình hoặc phân của bạn đi quá nhanh. Khi nó không hấp thụ nhiều bilirubin màu nâu, nó có nhiều muối mật hơn khiến nó có màu này.
Nhạt, trắng hoặc màu đất sét
Nếu phân của bạn có màu sáng như phấn, có thể là bạn đang thiếu mật. Mật là một chất lỏng tiêu hóa đến từ gan và túi mật của bạn, vì vậy nếu bạn đang sản xuất phân trắng, điều đó có nghĩa là ống dẫn của bạn bị tắc. Bilirubin không được tiết ra từ ống mật, dẫn đến không hình thành được stercobilin ( yếu tố gây phân có màu vàng). Nguyên nhân của vấn đề này thường do ung thư đường mật, sỏi mật, sỏi đoạn cuối ống mật chủ, u tuỵ...
Phân nhợt nhạt cũng có thể là tác dụng phụ của một số loại thuốc như thuốc chống tiêu chảy. Nếu tình trạng vẫn tiếp tục xảy ra, có lẽ bạn nên hỏi ý kiến bác sĩ.
Đỏ
Bạn có thể không ngạc nhiên khi nghe nói rằng phân màu đỏ có thể có nghĩa là chảy máu, do bệnh trĩ hoặc chảy máu ở đường ruột dưới. Tuy nhiên, nếu phân của bạn có màu đỏ, bạn không cần phải lo lắng ngay lập tức.
Có những lý do khác ít nghiêm trọng hơn dẫn đến sự thay đổi màu sắc. Thực phẩm như củ cải đường, nam việt quất, gelatin đỏ hoặc nước ép cà chua cũng có thể chuyển sang màu đỏ.
Màu vàng
Phân màu vàng, có mùi hôi thối thường là dấu hiệu của quá nhiều chất béo. Đây cũng có thể là mối liên quan trực tiếp đến chứng rối loạn hấp thu như bệnh celiac, nơi cơ thể bạn không hấp thụ đủ chất dinh dưỡng.
4. Khi nào bạn nên gặp bác sĩ?
Nếu bất kỳ thói quen đi tiêu bất thường nào ít vẫn tiếp diễn trong hơn một vài ngày, bạn nên nói chuyện với chuyên gia chăm sóc sức khỏe.
Nghiêm trọng nhất, táo bón mãn tính có thể gây tắc nghẽn ruột, trong khi tiêu chảy mãn tính có thể khiến người bệnh khó hấp thụ các chất dinh dưỡng cần thiết từ thức ăn. Cả táo bón mãn tính và tiêu chảy mãn tính thậm chí có thể là dấu hiệu của các tình trạng nghiêm trọng hơn.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
Tài liệu tham khảo
- Bristol stool chart. (n.d.).
- Heaton KW, et al. (1992). Levitt MD, et al. (1972).
- Mayo Clinic Staff. (2018). Constipation.
- Picco MF. (2016). Stool color: When to worry.
