Thế nào là chăm sóc và điều trị giảm nhẹ?

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi bác sĩ chuyên khoa I Nguyễn Thị Phi Yến - Trưởng Đơn nguyên chăm sóc giảm nhẹ - Khoa Nội ung bướu - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City

Bệnh nhân mắc bệnh nan y giai đoạn cuối không chỉ bị những cơn đau hành hạ về thể xác mà còn suy sụp cả về tinh thần. Thấu hiểu nỗi đau này, lĩnh vực điều trị, chăm sóc giảm nhẹ ra đời, tuy còn khá mới mẻ ở Việt Nam nhưng ban đầu đã mang đến những hiệu quả thiết thực.

1. Điều trị giảm nhẹ là gì?

Điều trị giảm nhẹ là điều trị tích cực tận tình trên tinh thần tiếp cận toàn diện người mắc bệnh tiến triển hay bệnh ở giai đoạn cuối.

Mục tiêu của điều trị giảm nhẹ là

• Giảm đau thể xác và các triệu chứng khác.
• Giảm đau đớn cho bệnh nhân, gia đình bệnh nhân, người thân thuộc về tinh thần, xã hội.

Năm 2014, Tổ chức Y tế Thế giới đã đưa ra khuyến nghị: “ Điều trị giảm nhẹ là một nhiệm vụ đạo đức của hệ thống y tế và là nghĩa vụ đạo đức của các chuyên gia y tế trong việc làm giảm bớt, xoa dịu nỗi đau và sự chịu đựng về thể chất, tâm lý xã hội hoặc tinh thần, bất chấp tình trạng bệnh lý có thể chữa khỏi hay không ...”

2. Chăm sóc giảm nhẹ là gì?

Chăm sóc giảm nhẹ là cách thức tiếp cận đa ngành để chăm sóc y khoa và chăm sóc điều dưỡng cho những người bị mắc các bệnh giới hạn tuổi thọ. Chăm sóc giảm nhẹ tập trung vào việc giúp đỡ cho người bệnh giảm bớt các triệu chứng, đau đớn về thể chất và cẳng tinh thần khi bị chẩn đoán mắc bệnh y khoa không chữa được.

Mục tiêu của chăm sóc giảm nhẹ không phải kéo dài cuộc sống bệnh nhân nhằm cải thiện chất lượng cuộc sống của họ, để người bệnh chấp nhận sự thật, không phó mặc cuộc sống mà luôn tìm kiếm ý nghĩa của những ngày sống cuối đời trong sự thanh thản về thể xác lẫn tinh thần.

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO): Chăm sóc giảm nhẹ là hoạt động nhằm cải thiện chất lượng cuộc sống của người bệnh và gia đình người bệnh, những người đang đối mặt với những vấn đề liên quan tới sự ốm đau đe dọa đến tính mạng, thông qua sự ngăn ngừa và làm giảm gánh nặng họ chịu đựng bằng cách nhận biết sớm, đánh giá toàn diện và điều trị đau và các vấn đề khác, thể lực, tâm lý xã hội và tâm linh.

Theo Bộ Y tế Việt Nam: Chăm sóc giảm nhẹ cho bệnh nhân ung thư và AIDS là sự kết hợp nhiều biện pháp để làm giảm sự đau khổ và cải thiện chất lượng cuộc sống của người bệnh thông qua sự phòng ngừa, phát hiện sớm và điều trị đau và những vấn đề tâm lý và thực thể khác, và cung cấp sự tư vấn và hỗ trợ tập trung vào những vấn đề xã hội và tâm linh mà bệnh nhân và gia đình đang phải gánh chịu.

Cả hai định nghĩa đều nhấn mạnh về:

• Đối phó lại sự chịu đựng đau đớn bằng cách phòng ngừa và làm giảm nó ở mọi dạng.
• Tập trung không chỉ vào những vấn đề thực thể mà còn những vấn đề về tâm lý, xã hội và tâm linh.
• Nâng cao tối đa chất lượng cuộc sống.

3. Nguyên tắc của chăm sóc giảm nhẹ

3.1 Những đối tượng nên được đánh giá chăm sóc giảm nhẹ

Tất cả bệnh nhân có:

• Bệnh ung thư
• Bệnh đe dọa tính mạng: suy tim sung huyết, bệnh phổi, bệnh gan, bệnh thận mạn, bệnh hệ thần kinh, AIDS, lao kháng thuốc.
• Đau mạn tính, những triệu chứng đau buồn khác, đau khổ về tâm lý – xã hội hoặc tinh thần bất kể giai đoạn nào của bệnh.
• Tiên lượng sống ngắn hơn 6 tháng​

3.2 Khi nào cần cung cấp chăm sóc giảm nhẹ cho bệnh nhân

• Bất cứ khi nào đánh giá người bệnh có vấn đề cần chăm sóc giảm nhẹ
• Bổ sung cùng với các biện pháp điều trị bệnh đặc hiệu.
• Khi cần xác định mục tiêu điều trị, lợi ích và nguy cơ của điều trị đặc hiệu hoặc kéo dài thời gian sống: hoá trị ung thư, phẫu thuật hoặc những thủ thuật xâm lấn, hồi sinh tim phổi, thở máy, lọc máu, truyền dịch, dinh dưỡng nhân tạo...
• Đặc biệt khi liệu pháp điều trị đặc hiệu không còn hiệu quả, không khả thi hoặc không còn phù hợp.
• Sau khi bệnh nhân qua đời: động viên, hỗ trợ gia quyến.

3.3 Nội dung chăm sóc giảm nhẹ

• Giảm đau và giảm các triệu chứng gây khó chịu:
• Đánh giá cẩn thận liên tục, bao gồm cả những chẩn đoán phân biệt
• Điều trị tích cực.
• Hỗ trợ về tâm lý - xã hội, tinh thần cho bệnh nhân và gia đình:
• Tìm hiểu các giá trị, niềm hy vọng và nỗi sợ của bệnh nhân.
• Giúp bệnh nhân và gia đình hiểu được chẩn đoán, tiên lượng bệnh một cách thích hợp.
• Hỗ trợ tinh thần để giúp bệnh nhân và gia đình đối mặt với bệnh tật.
• Giúp bệnh nhân hấp hối chuẩn bị trước cái chết nếu thích hợp.
• Hỗ trợ xã hội cho bệnh nhân nghèo.
• Tiên đoán và lập kế hoạch giải quyết những triệu chứng tiềm tàng và những vấn đề tâm lý xã hội có thể xảy ra trong tương lai.
• Bảo vệ người bệnh khỏi những can thiệp y tế không thích hợp hoặc không mong muốn như những điều trị duy trì sự sống một cách quá mức

Điều trị duy trì sự sống như thở máy, hỗ trợ thông khí không xâm nhập và lọc máu đang trở nên phổ biến hơn ở Việt Nam. Những điều trị này có thể bảo tồn sự sống nhưng cũng gây đau và khó chịu. Khi những biện pháp điều trị này phổ biến hơn, trước khi quyết định phải cân nhắc nhiều hơn về mối tương quan giữa lợi ích và gánh nặng của những biện pháp điều trị duy trì sự sống đặc biệt cho từng bệnh nhân.

Chăm sóc giảm nhẹ xem sự sống và cái chết như một tiến trình tự nhiên. Nó không bao giờ đẩy nhanh đến cái chết, nhưng cũng không cố kéo dài sự hấp hối một cách quá mức

4. Địa chỉ chăm sóc giảm nhẹ cho bệnh nhân

Đơn nguyên chăm sóc giảm nhẹ, Khoa Nội ung bướu, Trung tâm ung bướu – Xạ trị, bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City là một trong những cơ sở hàng đầu trong điều trị và chăm sóc giảm nhẹ cho bệnh nhân ung thư. Với đội ngũ các bác sĩ, điều dưỡng viên là chuyên gia hàng đầu, có nhiều kinh nghiệm trong điều trị và chăm sóc giảm nhẹ cho bệnh nhân ung thư sẽ giúp cuộc sống bệnh nhân ung thư giai đoạn cuối trở nên nhẹ nhàng và ý nghĩa hơn.

Để tìm hiểu thêm về Chương trình chăm sóc giảm nhẹ cho bệnh nhân ung thư, bạn có thể liên hệ: Bác sĩ Nguyễn Thị Phi Yến, Khoa Ung bướu, Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City, ĐT: 0904164646 hoặc đăng ký khám trực tuyến TẠI ĐÂY