Bài viết được viết bởi Bác sĩ nội trú, Bác sĩ Nguyễn Thị Thúy Hằng - Bác sĩ Xét nghiệm Vi sinh, Khoa Xét nghiệm - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City.
Nhiễm khuẩn hô hấp do vô số căn nguyên gây ra, chủ yếu vi khuẩn và virus. Tuy nhiên các triệu chứng lâm sàng đặc trưng cho các căn nguyên thường ít, dẫn đến việc chẩn đoán căn nguyên nhầm lẫn và điều trị kháng sinh quá mức. Do đó, việc chẩn đoán đúng căn nguyên nhiễm khuẩn để điều trị kháng sinh phù hợp là rất quan trọng.
1. Thực trạng bệnh nhiễm khuẩn hô hấp
Nhiễm khuẩn hô hấp là một vấn đề phổ biến trong những năm đầu đời của trẻ. Ước tính một trẻ em dưới 3 tuổi khỏe mạnh có thể bị nhiễm khuẩn hô hấp 3-10 lần trong một năm.
2. Căn nguyên gây nhiễm khuẩn hô hấp
Đối với các căn nguyên vi khuẩn, đa số có thể nuôi cấy dễ dàng như Streptococcus pneumoniae, Haemophilus influenzae, Staphylococcus aureus... Tuy nhiên, một số căn nguyên lại đòi hỏi môi trường và điều kiện nuôi cấy riêng biệt như Mycoplasma pneumoniae, Bordetella pertussis... Hơn nữa, thời gian nuôi cấy có thể kéo dài lên tới 7-10 ngày.
Đối với các căn nguyên virus, việc xác định nhiễm virus bằng các phương pháp truyền thống - nuôi cấy virus, xét nghiệm miễn dịch huỳnh quang trực tiếp và xét nghiệm kháng nguyên nhanh - trong nhiều trường hợp quá tốn công sức hoặc không đáng tin cậy như xét nghiệm miễn dịch huỳnh quang trực tiếp và xét nghiệm kháng nguyên nhanh mang lại kết quả trong vòng vài giờ, nhưng trong nhiều trường hợp, chúng thiếu độ nhạy và độ đặc hiệu và chỉ có sẵn cho một số virus. Các xét nghiệm huyết thanh học không thích hợp để đánh giá chẩn đoán nhiễm khuẩn đường hô hấp cấp tính.
3. Giới thiệu phương pháp Real-time PCR
Phương pháp Real-time PCR có độ nhạy, độ đặc hiệu cao, lên đến trên 95%, rút ngắn thời gian trả kết quả so với phương pháp nuôi cấy truyền thống từ 72-120 giờ xuống 24 giờ, giúp cho việc chẩn đoán căn nguyên nhiễm khuẩn dễ dàng hơn.
Hơn nữa, phương pháp Real-time PCR đa tác nhân cho phép xét nghiệm đồng thời nhiều mầm bệnh trong một lần phân tích và do đó ngày càng trở nên quan trọng hơn, vì thể tích bệnh phẩm cần thiết, thời gian và chi phí hầu như không khác với PCR đơn tác nhân, giúp bác sĩ tiết kiệm được số lần chỉ định, giảm thời gian chờ đợi kết quả do thiếu các triệu chứng lâm sàng để định hướng căn nguyên nhiễm khuẩn.
Bệnh viện Đa khoa quốc tế Vinmec Times City đã áp dụng kỹ thuật Real-time PCR đa tác nhân trong chẩn đoán căn nguyên gây nhiễm khuẩn đường hô hấp, bao gồm những panel riêng lẻ cho vi khuẩn và virus (mỗi panel khoảng 7 tác nhân).
Đặc biệt, hiện nay bệnh viện đã có hệ thống Real-time PCR tự động (hệ thống FilmArray), rút ngắn thời gian trả kết quả xuống còn 2 giờ với panel tổng hợp cho 34 tác nhân gây nhiễm khuẩn đường hô hấp bao gồm cả vi khuẩn, virus, nấm men và một số gen kháng thuốc đặc biệt.
Các kết quả này hết sức hữu ích, giúp cho bác sĩ tránh được việc sử dụng những kháng sinh không đúng, đặc biệt tránh sử dụng kháng sinh mà vi khuẩn đã mang gen kháng thuốc.
Tuy nhiên, mỗi một phương pháp đều có nhược điểm riêng của nó. PCR có thể phát hiện được nhiều căn nguyên, rút ngắn thời gian trả kết quả, nhưng không có được kết quả kháng sinh đồ. Do đó, để đạt được chẩn đoán và điều trị hiệu quả nhất, bác sĩ nên cân nhắc phối hợp chỉ định các xét nghiệm nuôi cấy và PCR một cách phù hợp.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
