Sốt xuất huyết Dengue là một bệnh lý truyền nhiễm do virus Dengue gây ra, bệnh có thể xuất hiện thành dịch và nếu không được phát hiện, không điều trị kịp thời có thể để lại một số biến chứng nguy hiểm, nặng nhật người bệnh có thể tử vong. Hiện nay phương pháp chẩn đoán nhờ xét nghiệm NS1 Ag được cho là một bước tiến mới trong việc phát hiện sớm bệnh sốt xuất huyết Dengue.
1. Bệnh sốt xuất huyết Dengue
Sốt xuất huyết là một biểu hiện bệnh lý có nhiều tác nhân gây bệnh gây ra, bao gồm các tác nhân như virus Marburg, virus Ebola, sốt xuất huyết Bolivia, sốt xuất huyết Crimea, sốt xuất huyết Dengue... Trong đó, ở khu vực các nước nhiệt đới và cận nhiệt đới bao gồm Việt Nam bệnh sốt xuất huyết do virus Dengue là bệnh truyền nhiễm do vật chủ trung gian là muỗi, thường xuyên xuất hiện thành dịch vào các tháng từ 5 đến tháng 9 trong năm. Virus Dengue có 4 type huyết thanh gây bệnh thường gặp là DEN-1, DEN-2, DEN-3 và DEN-4, 4 tuýp này thay đổi nhau gây nên dịch mỗi năm tại Việt Nam, vì khi mắc bệnh chỉ có kháng thể kháng lại type huyết thanh đã gây bệnh, không có kháng thể kháng lại các type khác.
Người bệnh bị chẩn đoán sốt xuất huyết Dengue có những dấu hiệu triệu chứng sớm nhất là trong 3 ngày đầu tương đối giống với biểu hiện bệnh do virus thông thường khác gây ra, nên có thể bị nhầm lẫn, khó chẩn đoán nếu chỉ dựa vào các triệu chứng lâm sàng.
Sốt xuất huyết do virus Dengue đa số là gây ra các triệu chứng sốt và xuất huyết nhẹ (xuất huyết dưới da và niêm mạc), tuy nhiên một số trường hợp có thể biểu hiện nặng, xuất huyết cơ quan như:
- Xuất huyết tiêu hóa: Biểu hiện là nôn ra máu, đi ngoài phân đen...
- Xuất huyết não: Đau đầu, rối loạn ý thức...
- Có thể bị hạ huyết áp và shock do giảm khối lượng tuần hoàn.
Vì sốt xuất huyết nguy hiểm và còn có thể lây lan thành dịch lớn nên việc phát hiện sớm giúp cho việc theo dõi, phòng dịch được tốt hơn. Xét nghiệm tìm kháng nguyên Dengue NS1 là một bước tiến mới trong chẩn đoán sốt xuất huyết ngay từ những ngày đầu khi bệnh nhân có biểu hiện sốt và nghi ngờ là sốt xuất huyết.
2. Chẩn đoán sốt xuất huyết bằng xét nghiệm tìm kháng nguyên Dengue NS1
Để chẩn đoán sốt xuất huyết không chỉ dựa vào các dấu hiệu lâm sàng mà cần phải dựa vào cả những dấu hiệu cận lâm sàng như:
- Xét nghiệm công thức máu: Trong sốt xuất huyết thì công thức máu có sự thay đổi về số lượng tiểu cầu (giảm) và chỉ số khối hồng cầu HCT thường tăng do hiện tượng cô đặc máu.
- Xét nghiệm test nhanh tìm kháng thể IgM: Là việc xét nghiệm tìm ra kháng thể kháng lại virus Dengue.
Tuy nhiên 2 phương pháp xét nghiệm trên đều không thấy có sự thay đổi từ ngày đầu của bệnh khi bệnh nhân mới sốt, mà thường phải vào ngày từ thứ 3 trở đi xét nghiệm mới thấy có dấu hiệu. Một số trường hợp test nhanh tìm kháng thể có thể cho kết quả dương tính giả. Còn xét nghiệm công thức máu chủ yếu là biện pháp theo dõi sự tiến triển của bệnh chứ không phải là tiêu chuẩn chẩn đoán có sốt xuất huyết Dengue không.
- Kỹ thuật xét nghiệm Real-time PCR: Là phương pháp xét nghiệm tìm Dengue-RNA, có thể phát hiện sớm tình trạng nhiễm virus Dengue ngay từ ngày đầu khi sốt có độ nhạy và độ đặc hiệu cao, ngoài ra phương pháp này còn có thể định được tuýp virus Dengue gây bệnh bao gồm DEN-1; DEN-2; DEN-3; DEN-4, tuy nhiên phương pháp đòi hỏi thực hiện ở những cơ sở y tế lớn, hiện đại.
Hiện nay việc chẩn đoán bệnh sốt xuất huyết do virus Dengue bằng xét nghiệm NS1 Ag là phương pháp test nhanh tìm kháng nguyên Dengue NS1 trong máu bệnh nhân, nếu dương tính nghĩa là có sự xuất hiện của virus Dengue trong cơ thể. Kháng nguyên Dengue NS1 có thể phát hiện trong máu từ ngày đầu tiên cho đến ngày thứ 9 sau khi xuất hiện sốt.
Xét nghiệm tìm kháng nguyên Dengue NS1 có những ưu điểm bao gồm:
- Phát hiện bệnh từ rất sớm ngay từ ngày đầu bệnh nhân xuất hiện triệu chứng sốt đến ngày thứ 9 sau khi sốt. Bởi vì những ngày sau nồng độ kháng nguyên trong máu giảm xuống, lúc này các xét nghiệm tìm kháng thể có ưu thế hơn.
- Cho kết quả xét nghiệm nhanh chóng.
- Xét nghiệm kháng nguyên Dengue NS1 huyết thanh có độ nhạy 92,4% và có độ đặc hiệu là 98,4%.
- Phát hiện sớm bệnh từ đó bệnh nhân được theo dõi, kiểm soát những biến chứng nguy hiểm, giảm nguy cơ tử vong do biến chứng nguy hiểm gây ra.
Tuy nhiên hầu hết các test nhanh đều có thể xảy ra hiện tượng dương tính giả do nhiễm một số chủng virus khác, nhưng tỷ lệ này rất nhỏ chỉ dưới 2% và với phương pháp xét nghiệm này không cho phép định được tuýp virus gây bệnh.
Trong đợt dịch sốt xuất huyết, nếu xuất hiện các triệu chứng như sốt, đau đầu, đau người, viêm long đường hô hấp trên thì nên làm sớm xét nghiệm tìm kháng nguyên Dengue NS1, giúp chẩn đoán sớm bệnh.
Xét nghiệm NS1 Ag phát hiện được kháng nguyên Dengue NS1 trong máu bệnh nhân ngay từ những ngày đầu, cho kết quả nhanh chóng và có độ nhạy độ đặc hiệu cao nên đây được coi là một bước tiến quan trọng trong việc phát hiện sớm bệnh sốt xuất huyết do virus Dengue gây ra. Ngay khi có các dấu hiệu nghi ngờ bệnh sốt xuất huyết người bệnh nên tới cơ sở y tế để được chẩn đoán bệnh, theo dõi và xử lý những biến chứng.
XEM THÊM
