Tinh dịch đồ là xét nghiệm đơn giản thường được sử dụng để đánh giá chức năng sinh sản của nam giới, đặc biệt là với những cặp vợ chồng gặp khó khăn khi thụ thai.
Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Chuyên viên IVF. Trần Huệ Trân - Trung tâm Hỗ trợ sinh sản - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City
1. Tinh dịch đồ là gì?
Tinh dịch đồ (hay phân tích tinh dịch) là một xét nghiệm tinh dịch tươi vừa được xuất tinh, thường được thu thập bằng cách tự kích thích bằng tay (thủ dâm). Nó là một phần thiết yếu, đơn giản của các xét nghiệm dành cho nam giới.
kiểm tra phân tích tinh dịch có tinh trùng đang hiện diện và giúp xác định nếu có vấn đề với số lượng hoặc chất lượng của tinh trùng. Số lượng, hình dạng và chuyển động của tinh trùng được đo đạc dưới kính hiển vi.
Xét nghiệm tinh dịch đồ cho biết điều gì?
- Sự ly giải. độ nhớt.
- Thể tích tinh dịch
- Số lượng tinh trùng
- Khả năng di động
- Hình dạng của tinh trùng (hình thái)
- Tỷ lệ tinh trùng sống, độ pH, lượng bạch cầu trong tinh dịch.
2. Xét nghiệm tinh dịch đồ được tiến hành như thế nào?
Bệnh nhân sẽ được nhận một lọ đựng mẫu sạch, vô khuẩn. Sau đó, bệnh nhân sẽ lấy tinh dịch bằng cách thủ dâm, rồi hứng toàn bộ lượng tinh dịch lấy được vào lọ đã đưa, không lấy tinh dịch từ bao cao su thông thường (có chất bôi trơn, chất diệt tinh trùng). Trong trường hợp người chồng không thể thủ dâm, có thể sử dụng bao cao su chuyên dụng để giao hợp (không chất bôi trơn, không chất diệt tinh trùng)Trước khi lấy mẫu xét nghiệm, bác sĩ sẽ yêu cầu không quan hệ tình dục trong một khoảng thời gian nhất định, thường ít nhất khoảng 48 tiếng (2 ngày).
Khoảng thời gian mà người bệnh được yêu cầu kiêng không quan hệ tình dục có thể thay đổi, tuy nhiên không quá 7 ngày kể từ lần quan hệ cuối cùng.Những trường hợp không thể lấy mẫu tại nơi làm xét nghiêm, có thể lấy tại nhà hoặc nơi khác.. Tuy nhiên, mẫu phải được bảo quản ở nhiệt độ khoảng 20-37oC và chuyển ngay đến phòng xét nghiệm không quá 1 giờ kể từ lúc xuất tinh..
3. Các xét nghiệm trong tinh dịch đồ
Sự ly giải, độ nhớt
Tinh dịch sau khi phóng tính sẽ tự hóa lỏng ở nhiệt độ 37oC, hiện tượng này được gọi là sự ly giải. Thời gian ly giải lâu hoặc không ly giải thường do sự bất thường của tiền liệt tuyến. Thời gian ly giải bình thường trong khoảng 15 phút.
Độ nhớt hay còn gọi là độ quánh. Tinh dịch có độ nhớt cao sẽ gây khó khan cho việc đánh giá tỷ lệ di động và mật độ tinh trùng.
Thể tích tinh dịch
Tinh dịch bao gồm tinh trùng và tinh tương. .. Phần lớn tinh dịch được sản xuất bởi các tuyến sinh dục phụ, cụ thể là các túi tinh, tuyến tiền liệt. Phần còn lại là do tinh hoàn, mào tinh và tuyến hành niệu đạo tiết ra Đo lượng tinh dịch được xuất tinh được xem như một phần của xét nghiệm phân tích tinh dịch. Nam giới thường xuất tinh khoảng 2-5 ml tinh dịch.
Số lượng tinh trùng
Hay được gọi là mật độ tinh trùng. Việc đếm số lượng tinh trùng trong một đơn vị thể tích tinh dịch được xuất tinh là một phần của các phân tích tinh dịch. Mật độ tinh trùng là số lượng tinh trùng trong 1 ml của tinh dịch.
Tính di động của tinh trùng
Khả năng của tinh trùng bơi , di động tự nhiên của tinh trùng. Số lượng tinh trùng di chuyển so với tinh trùng không di động được ghi nhận theo tỷ lệ phần trăm của tổng số tinh trùng.
Hình thái tinh trùng
Tinh trùng được xác định là có hình dạng bình thường khi đầu, cổ, phần giữa và đuôi đều bình thường. Đầu tinh trùng bình thường là đầu có hình bầu dục với đường nét rõ ràng, cực đầu chiếm 40-70% thể tích vùng đầu, không có không bào. Phần giữa được xem là bình thường khi thon, gắn thẳng với trục đầu. Phần đuôi phải thẳng, đều, thon hơn phần giữa, không cuộn, dài gấp 10 lần chiều dài đầu. Tất cả tinh trùng có hình dạng không đúng như mô tả bên trên đều được coi là tinh trùng bất thường.
PH tinh dịch
Độ pH được đo để xác định xem tinh dịch có tính axit hay kiềm. Tinh dịch thường hơi kiềm. Tinh dịch bị axit hóa kết hợp với một số lượng tinh dịch thấp có thể là do tắc nghẽn trong các ống dẫn tinh hoặc thậm chí bất sản ống dẫn tinh/túi tinh.
Các tế bào lạ
Tinh dịch đôi khi có sự hiện diện của những tế bào không phải tinh trùng, vài loại trong số đó có liên quan đến bệnh lý. Các tế bào lạ còn được gọi là tế bào tròn bao gồm tế bào biểu mô, bạch cầu, tinh trùng non và đôi khi là hồng cầu. Đánh giá các kháng thể kháng tinh trùng trong tinh dịch
Đây là một xét nghiệm quan trọng, thường được thực hiện tại các phòng thí nghiệm chuyên biệt sử dụng những phương pháp được Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) công nhận. Kháng thể kháng tinh trùng có thể xảy ra ở một số nam giới khi hệ thống miễn dịch coi tinh trùng của chính mình là một tác nhân lạ và sản xuất kháng thể chống lại. Kháng thể kháng tinh trùng thường xuất hiện sau phẫu thuật giãn tĩnh mạch thừng tinh, suy giảm miễn dịch, viêm tuyến tiền liệt cấp và mãn tính.... Kháng thể bám dính vào thân tinh trùng sẽ làm giảm chuyển động của tinh trùng. Tinh trùng bị dính thành cụm, làm cho nó khó khăn để đi qua các chất nhầy ở cổ tử cung một người phụ nữ. Ngoài ra, trong quá trình thụ tinh, tinh trùng và trứng nhận ra nhau bằng các chất trên bề mặt (thụ thể). Nếu kháng thể bị dính với tinh trùng, các thụ thể được bao phủ bởi các kháng thể và ngăn cản các tinh trùng bám vào trứng.
4. Tinh dịch đồ như thế nào là bình thường?
Một số giá trị tối thiểu (lower reference limits) của tinh dịch đồ bình thường theo WHO 2010:
- Thời gian ly giải : Lúc mới xuất tinh, tinh dịch có chứa những hạt thạch giống như hạt rau câu, nhưng sau khoảng 15 phút chúng sẽ ly giải (hoá lỏng) hoàn toàn. Nếu quá 60 phút tinh dịch vẫn không ly giải là dấu hiệu của sự bất thường.
- Tinh dịch đồ bình thường có pH tinh dịch: ≥ 7,2
- Thể tích tinh dịch cho một lần xuất tinh phải từ 1,5 ml trở lên.
- Tổng số tinh trùng: ≥ 39 triệu.
- Mật độ tinh trùng: ≥15 triệu
- Di động: ≥ 40% tinh trùng phải di động hoặc ≥ 32% tinh trùngdi động tiến tới.
- Hình dạng bình thường: ≥ 4% tinh trùng có hình dạng bình thường.
- Tỉ lệ tinh trùng sống: ≥ 58% tinh trùng sống trở lên
- Tế bào lạ: Ngoài tinh trùng, trong tinh dịch còn có các tế bào khác. Các tế bào lạ là các tế bào tròn, chúng có thể hiện diện trong tinh dịch với mật độ ≤ 1 triệu tế bào/ml.
Nếu kết quả xét nghiệm tinh dịch đồ bình thường thì có thể yên tâm. Nếu kết quả có bất thường, xét nghiệm sẽ cần phải được lặp đi lặp lại 2-3 lần trong 2-3 tháng để xác nhận việc bất thường này có liên tục hay không.
Cần chú ý thêm rằng tinh dịch đồ của một người bình thường có thể có kết quả bất thường trong khoảng thời gian xét nghiệm khác nhau, do đó, chỉ một xét nghiệm tinh dịch duy nhất có ý nghĩa rất ít. Do có sự biến động tự nhiên về số lượng và chất lượng tinh trùng, nhiều bác sĩ yêu cầu kiểm tra hai hoặc ba mẫu trong khoảng 1-3 tuần.
Việc đo lường tất cả các phần của mẫu tinh dịch cho bác sĩ một số gợi ý về mức độ khả năng sinh sản. Kết quả lượng tinh trùng thấp không phải đồng nghĩa là không có cơ hội thụ thai. Một số người có số lượng tinh trùng thấp nhưng với khả năng di động và hình dạng tinh trùng bình thường vẫn có thể thụ thai.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số 02439743556 hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
