Bài viết bởi Bác sĩ Trần Quốc Vĩnh - Khoa Hồi sức - Cấp cứu - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Nha Trang.
Theo Hội Tim Mạch Mỹ (AHA) nhồi máu cơ tim cấp có tỷ lệ tử vong cao, có đến 50% các trường hợp tử vong trước khi được đưa vào bệnh viện. Vì vậy, để giảm thiểu biến cố tử vong chúng ta cần phải biết cách xử trí đúng để giảm nguy cơ tử vong trước khi đưa vào viện, cũng như nắm được các biện pháp dự phòng để tránh xảy ra biến cố nhồi máu cơ tim cấp.
Để làm được điều đó, bạn cần phải biết được những điều sau về nhồi máu cơ tim cấp:
- Nhồi máu cơ tim cấp là gì?
- Dấu hiệu nhận biết nhồi máu cơ tim cấp.
- Cách xử trí ban đầu khi gặp nhồi máu cơ tim cấp.
- Các biện pháp để dự phòng nhồi máu cơ tim cấp.
Trong nội dung chia sẻ này chúng tôi cũng xin giới thiệu khái quát hoạt động cấp cứu nhồi máu cơ tim cấp tại Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Nha Trang.
1. Nhồi máu cơ tim cấp là gì ?
Nguyên nhân thường gặp của nhồi máu cơ tim do mảng xơ vữa bong tróc dẫn đến hình thành cục máu đông gây chít hẹp động mạch vành làm cơ tim không được cung cấp máu gây tổn thương, hoại tử cơ tim.
Ít gặp hơn là do: co thắt mạch vành, thiếu máu cấp, cục máu đông nơi khác di chuyển đến, tắc stent.
2. Dấu hiệu nhận biết nhồi máu cơ tim cấp
Dấu hiệu điển hình là cơn đau ngực:
- Vị trí đau thường là sau ức hoặc ngực trái;
- Kiểu đau như đè nặng, bóp nghẹt, siết chặt;
- Hướng lan của cơn đầu: lên cổ >> hàm dưới >> vai trái >> bờ trụ tay trái, hoặc lan xuống thượng vị (không quá rốn);
- Thời gian đau thường lớn hơn 30 phút;
- Kèm theo triệu chứng như: khó thở, vã mồ hôi;
Tuy nhiên, cũng có trường hợp không điển hình với biểu hiện không đau ngực nhưng có triệu chứng: mệt mỏi, hồi hộp, khó thở, đau bụng thượng vị, nôn, buồn nôn, rối loạn ý thức...
Thời điểm có tần suất cao xuất hiện nhồi máu cơ tim là vào buổi sáng: 6 – 11 giờ, nhất là 3 giờ đầu sau ngủ dậy.
Nhóm bệnh nhân có nguy cơ cao xảy ra nhồi máu cơ tim:
- Tuổi: nam > 45 tuổi, nữ > 55 tuổi;
- Thừa cân, béo phì;
- Ít vận động;
- Hút thuốc lá;
- Stress;
- Có bệnh lý kèm theo: Tăng huyết áp, đái tháo đường, mỡ máu...
3. Cách xử trí ban đầu khi gặp nhồi máu cơ tim
Gọi cấp cứu ngay: Vinmec Nha Trang: 02583.900.188 khi phát hiện các dấu hiệu và triệu chứng trên.
Thông thường trong trường hợp bệnh nhân còn tỉnh táo, khi nhận được cuộc gọi cấp cứu, nhân viên điều phối cấp cứu bệnh viện sẽ hướng dẫn bạn cho người bệnh uống hoặc nhai ngay thuốc Aspirin 320mg (4 viên Aspirin 81mg) nếu có sẵn, trừ trường hợp gần đây hoặc đang có biểu hiện chảy máu đường tiêu hóa hoặc người bệnh dị ứng với thuốc Aspirin. Aspirin sẽ ngăn chặn sự hình thành cũng như ngăn chặn sự phát triển của cục máu đông gây tắc động mạch vành trong tim.
Ngược lại, khi người bị nhồi máu cơ tim bất tỉnh, bạn cần thực hiện kiểm tra theo các bước sau:
- Quỳ gối ngang ngực bệnh nhân, bộc lộ áo ngoài của bệnh nhân.
- 1 tay đặt lên trán, 1 tay nâng cằm, khai thông đường thở, loại bỏ dị vật nếu có.
- Bắt động mạch cảnh cùng bên trong 5 – 10 giây, tai áp vào miệng bệnh nhân nghe hơi thở, mắt nhìn ngực kiểm tra có nhấp nhô theo nhịp thở không.
Nếu bệnh nhân không có mạch - tiến hành ép tim ngay:
- Ép tim: vị trí nửa dưới xương ức, ép sâu 5 - 6 cm (khoảng chiều dài của ngón tay cái), tần số 100-120 lần/ phút (đạt tốc độ khoảng 2 nhịp ép tim trong 1 giây), lưu ý đảm bảo ngực nảy trở lại hoàn toàn sau mỗi lần ép tim.
- Ép tim 30 lần thì hà hơi thổi ngạt 2 lần.
- Hà hơi thổi ngạt bằng cách bịt mũi bệnh nhân, thổi miệng-miệng trong 1 giây, đảm bảo ngực nở nhô lên, thời gian 2 lần thổi ngạt không quá 10 giây.
- Kiểm tra mạch lại sau 2 phút (tức là sau 5 chu kỳ ép tim-thổi ngạt).
- Ngưng ép tim khi có mạch
- Nếu vẫn chưa có mạch, tiếp tục duy trì ép tim, hà hơi thổi ngạt và kiểm tra lại mỗi 2 phút như trên cho đến khi đội cấp cứu y tế đến.
Khi bệnh nhân được đưa vào bệnh viện, sẽ được đưa vào phòng can thiệp mạch vành để tái thông động mạch vành bằng cách bơm bóng, lấy huyết khối và đặt stent. Stent là một khung kim loại dạng lưới để nong mạch vành tại vị trí bị hẹp tắc, làm cho dòng máu được tái lưu thông.
4. Các biện pháp để dự phòng nhồi máu cơ tim
Để dự phòng tránh xảy ra biến cố nhồi máu cơ tim, chúng ta cần phải điều chỉnh các yếu tố nguy cơ nếu có thể như:
- Tuổi
- Béo phì, thừa cân
- Lười vận động
- Hút thuốc lá
- Stress
- Bệnh lý nội khoa kèm theo: Tiểu đường, tăng huyết áp, mỡ máu, bệnh lý mạch vành
Tuổi:
Tuổi càng cao, nguy cơ xảy ra biến cố nhồi máu cơ tim càng tăng, tuy nhiên đây là yếu tố bất khả kháng. Khi nam > 45 tuổi, nữ > 55 tuổi là độ tuổi có nguy cơ có nguy cơ cao nhất, vì vậy, ở lứa tuổi này cần phải khám sức khỏe định kỳ cũng như tuân thủ điều trị nếu phát hiện bệnh.
Béo phì:
Để xác định béo phì người ta dựa vào chỉ số BMI (BMI là chỉ số khối cơ thể).
BMI (Body Mass Index) = Cân nặng (kg) / [chiều cao (m)]2
Theo Viện dinh dưỡng Việt Nam thì BMI phân loại như sau:
Mục tiêu của bạn là duy BMI ở mức 18.5 – 22.9
Từ công thức tính BMI ta suy ra:
Cân nặng lý tưởng của bạn = [chiều cao x chiều cao] x BMI
BMI = 18.5 và BMI = 22.9 thì ta có được khoảng cân nặng lý tưởng nên có
Ví dụ: tôi cao 1.64 m thì cân nặng lý tưởng tôi nên có là từ [1.64 x 1.64] x 18.5 đến [1.64 x 1.64] x 22.9. Tương đương: từ 50 đến 62 kg.
Bạn nên giảm cân nếu thừa cân
Lười vận động:
Tăng cường vận động thể dục, thể thao.
Theo khuyến cáo của hội Tim Mạch Việt Nam.
- Đi bộ > 30 phút/ ngày
- 60 – 90 phút/ ngày nếu muốn giảm cân
- 75 – 150 phút/ tuần tùy theo bệnh kèm theo
Tập buổi sáng để giảm cân và tập buổi chiều để nâng cao sức khỏe.
Hút thuốc lá:
Nói không với thuốc lá, tránh xa khói thuốc lá.
- Thuốc lá làm tăng nồng độ mỡ xấu và giảm nồng độ mỡ tốt gây xơ vữa động mạch.
- Trong khói thuốc lá có khí CO và Nicotin gây tổn thương nội mạch. Làm giảm lượng máu mang Oxy đến cơ tim và co thắt mạch vành gây thiếu máu cơ tim.
- Làm tăng huyết áp gây tổn thương thành mạch.
- Góp phần làm tăng Fibrinogen và sự kết dính tiểu cầu gây dễ hình thành huyết khối.
Tránh Stress:
- Giữ lối sống lành mạnh: không rượu bia, không thuốc lá, không chất kích thích..
- Dinh dưỡng hợp lý để có sức khỏe tốt: ăn nhiều rau quả, cá.
- Sắp xếp cuộc sống, kỹ năng quản lý thời gian, làm việc theo thứ tự ưu tiên, luôn suy nghĩ tích cực, xây dựng động lực cho bản thân..
- Thể dục, thể thao hằng ngày...
- Ngủ đủ giấc, tránh thức ăn đồ uống gây mất ngủ, tránh thức khuya, nên dậy sớm ..v.v
Tiểu đường, tăng huyết áp, mỡ máu, bệnh lý mạch vành:
Biện pháp chung: Khám sức khỏe định kỳ hằng năm để phát hiện và điều trị sớm. Nếu phát hiện bệnh, phải tuân thủ điều trị, không tự ý bỏ giữa chừng, tái khám theo hướng dẫn của bác sĩ. Mục tiêu là không cho bệnh tiến triển hoặc tiến triển chậm, giảm biến chứng, kéo dài tuổi thọ.
- Tiểu đường: hạn chế ăn uống ngọt, giảm cân nếu thừa cân.
- Tăng huyết áp: hạn chế ăn mặn.
- Mỡ máu: hạn chế chất béo, thể dục, giảm cân.
- Bệnh lý mạch vành: tránh gắng sức, tránh stress.
5. Giới thiệu hệ thống cấp cứu nhồi máu cơ tim của Bệnh Viện đa khoa Quốc Tế Vinmec Nha Trang
5.1 Hệ thống cấp cứu ngoại viện (trước bệnh viện)
Xe cấp cứu: Hệ thống cấp cứu ngoại viện với xe cấp cứu được trang bị hiện đạiTrên xe cấp cứu:
- Màn hình theo dõi liên tục: điện tim, mạch, huyết áp, độ bão hòa Oxy máu.
- Máy sốc điện, máy thở, hệ thống Oxy, hút đàm, bơm tiêm điện, băng ca các loại.
- Tủ thuốc cấp cứu, dụng cụ sơ cấp cứu, nẹp vải cố định, nội khí quản.
- Máy điện tim lưu động trên xe cấp cứu được kết nối với hệ thống MUSE.
Một đội cấp cứu ngoại viện tiêu chuẩn gồm: 1 Bác sĩ, 2 Điều dưỡng, 1 Lái xe. Xuất phát nhanh trong vòng 3 phút từ khi nhận được thông tin gọi cấp cứu.
Hệ thống điện tim từ xa - hệ thống muse:
Hệ thống MUSE là hệ thống kết nối điện tim (ECG) hiện đại. Điện tim là hình ảnh điện học được ghi nhận thông qua hoạt động điện của tim, có vai trò rất lớn trong phát hiện nhồi máu cơ tim, dữ liệu điện tim sau khi đo trên bệnh nhân được trực tiếp tải lên hệ thống điện toán đám mây của MUSE. Từ đây, ở bất cứ nơi nào, các Bác sĩ, các Chuyên gia Tim Mạch có thể đọc được thông qua kết nối bằng nhiều thiết bị thông dụng khác nhau: điện thoại, máy tính bảng, laptop, máy tính để bàn. Cùng hội chẩn điện tim để đưa ra phương án cấp cứu tối ưu nhất cho người bệnh.
Hiện hệ thống cấp cứu y tế Vinmec Nha Trang có 9 trạm tế nằm trên đảo Vinpearl, khu vực Bãi Dài, khách sạn Condotel – Vincom Plaza Trần Phú. Và không ngừng mở rộng thêm các trạm y tế mới để phục vụ nhu cầu chăm sóc sức khỏe của người dân. Các trạm y tế này được trang bị thiết bị y tế hiện đại trong đó có:
- Xe cấp cứu
- Máy sốc điện tự động
- Máy đo điện tim hiện đại, kết nối với hệ thống MUSE.
5.2 Hệ thống cấp cứu tại bệnh viện Vinmec Nha Trang được trang bi đầy đủ, hiện đại bậc nhất trong khu vực
- Máy sốc điện (khử rung, chuyển nhịp trong cấp cứu các rối loạn nhịp tim xảy ra ở bệnh nhân nhồi máu cơ tim), máy tạo nhịp tim (trong trường hợp tim không thể đập trở lại hoặc nhịp chậm), máy thở hiện đại, màn hình theo dõi đầy đủ các thông số...
- Máy hạ thân nhiệt: bảo vệ tế bào não cho bệnh nhân hôn mê sau ngừng tim do nhồi máu cơ tim.
- X quang – siêu âm tại giường, Xét nghiệm cấp cứu (troponin T hs) kiểm tra tức thời
Hệ thống DSA – can thiệp mạch :
Dù mới triển khai nhưng bước đầu đã can thiệp thành công nhiều ca khó, phức tạp.
Nhân sự tham gia cấp cứu được đào tạo bài bản:
- Đào tạo theo chứng chỉ: ACLS, PALS, BLS, ATLS,..
- Đào tạo nội bộ, đào tạo mô phỏng
- Đào tạo ngoài hệ thống Vinmec
Đội ngũ tham gia cấp cứu đều là những bác sĩ được đào tạo sau đại học, có kinh nghiệm nhiều năm trong lĩnh vực cấp cứu và hồi sức.
Hệ thống phác đồ chẩn đoán và điều trị được chuẩn hóa - cập nhật
Chúng tôi nhận thấy rằng hệ thế trang thiết bị hiện đại, nhân sự được đào tạo bài bản cùng phác đồ cấp cứu luôn được chuẩn hóa và cập nhật là 3 yếu tố then chốt trong thành công của hệ thống cấp cứu Nhồi máu cơ tim và cũng là hệ thống cấp cứu nói chung.
Liên hệ:
Cấp cứu Vinmec Nha Trang: 02583.900.188
Liên hệ đăng ký khám sức khỏe tầm soát bệnh định kỳ: 02583.900.168
Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Nha Trang: Số 42A Trần Phú, Vĩnh Nguyên, Nha Trang.
