Biếng ăn, lười ăn, trẻ không thích thú với thức ăn khi bị cha mẹ ép buộc có thể ảnh hưởng đến tâm lý của trẻ. Đối với những trường hợp này cha mẹ có thể áp dụng cách cho bé ăn dặm chỉ huy để không còn phải vất vả xay, nghiền đồ ăn cũng như kiên nhẫn ngồi đút cho trẻ từng muỗng.
1. Ăn dặm tự chỉ huy là như thế nào?
Phương pháp ăn dặm Baby led weaning còn được gọi phương pháp ăn dặm tự chỉ huy. Với phương pháp này trẻ sẽ được tự quyết định ăn gì trong bữa ăn của trẻ, ăn bao nhiêu và ăn như thế nào. Cha mẹ chỉ thực hiện nhiệm vụ cung cấp đồ ăn và phương pháp này có thể mang lại nhiều lợi ích cho trẻ nếu cha mẹ áp dụng đúng cách.
Cách cho bé ăn dặm chỉ huy được thực hiện đối với trẻ 6 tháng tuổi trở lên và trẻ sẽ bỏ qua giai đoạn ăn thức ăn xay, nghiền và thực hiện ngày chế độ ăn đặc bằng tay. Với phương pháp này trẻ có thể tự chọn thức ăn và ăn lượng thức ăn theo mong muốn, mọi hoạt động ăn uống sẽ không cần sự hỗ trợ của người lớn.
Thức ăn được sử dụng cho trẻ thường được cắt thành từng miếng mềm để trẻ có thể cầm nắm trên tay thay vì sẽ sử dụng muỗng để đút cho trẻ. Cha mẹ có thể cắt thức ăn của người lớn thành các miếng dễ cầm tay và cho vào đĩa hoặc khay thức ăn của trẻ để trẻ có thể tự ăn theo cách của trẻ và nhu cầu mong muốn của trẻ.
Cách cho bé ăn dặm blw sẽ giúp trẻ thực hiện kỹ năng nhai thức ăn trước khi nuốt. Hơn nữa, trẻ cũng có thể kiểm soát lượng thức ăn mỗi bữa ăn nên sẽ tránh được trường hợp trẻ bị cha mẹ ép ăn quá nhiều hoặc ăn quá ít.
2. Thời điểm thực hiện cho trẻ ăn dặm tự chỉ huy
Theo Viện hàn lâm Nhi khoa Hoa Kỳ (AAP) cùng với lời khuyên của chuyên gia, thời gian thích hợp nhất để bắt đầu áp dụng cách cho trẻ ăn dặm tự chỉ huy là với trẻ trên 6 tháng tuổi và thức ăn dặm của trẻ thuộc dạng đặc. Bởi vì, ở độ tuổi này, hầu hết trẻ đã có thể tự ngồi và tay cầm nắm được đồ vật. Hơn nữa, trẻ trên 6 tháng tuổi hầu hết đã không còn phản xạ nhè thức ăn, hệ tiêu hoá của trẻ cũng đang dần hoàn thiện.
Tuy nhiên, để yên tâm và biết chính xác cách cho trẻ ăn dặm theo phương pháp này, cha mẹ nên được hỗ trợ tư vấn từ các bác sĩ nhi khoa. Ngoài ra, cha mẹ khi mới bắt đầu cho trẻ tập ăn, hãy quan sát phản ứng thái độ cũng như hoạt động của trẻ với phương pháp này như thế nào, để có cách hỗ trợ đáp ứng trẻ.
3. Cách cho bé ăn dặm chỉ huy
Để thực hiện phương pháp ăn dặm tự chỉ huy, cha mẹ nên áp dụng một số nguyên tắc sắc để đạt được hiệu quả:
- Cho trẻ đeo yếm lớn hơn so với kích thước yếm bình thường: Khi cho trẻ ăn, cha mẹ hãy cho trẻ mặc cái yến lớn và trải tấm lót ở dưới chỗ trẻ ngồi để việc dọn dẹp sau bữa ăn trở nên dễ dàng hơn.
- Mẹ vẫn tiếp tục cho trẻ bú: Để duy trì tần suất bú mẹ của trẻ hoặc bú bình khi trẻ chưa ăn dặm tự chỉ huy thì cần đảm bảo được nhu cầu dinh dưỡng. Trong năm đầu đời, trẻ sẽ nhận được các loại chất dinh dưỡng phần lớn đến từ sữa mẹ hoặc sữa công thức.
- Không ép trẻ ăn: Trẻ vẫn được nhận dinh dưỡng từ nguồn sữa mẹ hoặc sữa công thức nên có thể khi ăn dặm trẻ sẽ không ăn nhiều ở thời gian đầu. Do đó, cha mẹ không nên ép trẻ ăn quá nhiều mà hãy để trẻ tự quyết định lượng thức ăn trẻ sử dụng. Với cách cho bé ăn dặm chỉ huy này, cha mẹ chỉ cần tập trung vào việc lựa chọn và cung cấp đồ ăn cho trẻ đúng bữa ăn để trẻ có thể ăn theo nhu cầu của trẻ.
- Cha mẹ nên cắt thức ăn thành dạng que hay miếng vuông giúp trẻ có thể cầm nắm thuận tiện hơn. Đồng thời, khi sử dụng hình dạng thực phẩm này trẻ có thể dễ dàng cầm và ăn từ trên xuống dưới.
- Tập cho trẻ làm quen với thực phẩm. Ban đầu khi thực hiện cho trẻ ăn dặm cho mẹ nên sử dụng một ít thực phẩm để trẻ có thể sử dụng và sau đó tăng số lượng thực phẩm lên.
- Cha mẹ không nên quá chú trọng đến việc sử dụng chén dĩa của trẻ bởi có thể trẻ sẽ có thói quen ném đồ ăn xuống sàn. Thay vì sử dụng chén, dĩa, cha mẹ có thể đặt trực tiếp lên khay của ghế ăn dặm. Đôi khi, cha mẹ cũng có thể cho bé sử dụng muỗng hoặc nĩa phù hợp và an toàn đối với trẻ.
- Cha mẹ chú trọng tạo hứng thú cho trẻ khi trẻ thực hiện bữa ăn, hãy coi bữa ăn của trẻ như giờ chơi để trẻ khám phá nhiều điều mới mẻ từ các loại thực phẩm như kết cấu hoặc các trải nghiệm về kỹ năng nhai và nuốt. Mục đích cuối cùng của phương pháp ăn dặm tự chỉ huy giúp trẻ làm quen với nhiều dạng thức ăn và thoải mái lựa chọn theo sở thích.
- Bổ sung đa dạng nhiều loại thực phẩm nhằm giúp trẻ phát triển cả về vị giác và không bị tình trạng kén ăn. Hơn nữa, cha mẹ nên lựa chọn cho trẻ những loại thực phẩm có màu sắc sặc sỡ, kết cấu khác nhau như cà chua, cà rốt, bông cải xanh, dưa hấu... để tạo hứng thú cho trẻ.
4. Các loại thực phẩm phù hợp với phương pháp ăn dặm tự chỉ huy
Những thực phẩm được lựa chọn theo phương pháp ăn dặm tự chỉ huy bao gồm những loại thực phẩm mềm được cắt thành miếng nhỏ, thuận tiện cho việc cầm nắm của trẻ và không thể làm trẻ bị nghẹn khi sử dụng. Các nhóm thực phẩm gợi ý cha mẹ có thể lựa chọn như:
- Nhóm thực phẩm chứa chất dinh dưỡng cung cấp carbohydrate hay chất bột đường bao gồm các loại thực phẩm như ngũ cốc, khoai, củ mì... giúp cung cấp năng lượng và chất xơ cần thiết cho trẻ.
- Nhóm thực phẩm chứa chất dinh dưỡng cung cấp chất béo bao gồm dầu ăn, mỡ động vật, bơ, phô mai... giúp cung cấp năng lượng ở dạng đậm đặc nhất. Chất béo giúp cơ thể bé có làn da tốt, không những vậy nó còn giúp hấp thu vitamin tan trong dầu tốt, và phát triển tế bào não và hệ thần kinh.
- Nhóm thực phẩm chất dinh dưỡng cung cấp protein bao gồm thịt, cá, trứng, tôm,... nhằm giúp xây dựng cơ thể và tổng hợp kháng thể bảo vệ cơ thể. Ngoài ra, cha mẹ nên bổ sung các sản phẩm từ sữa như sữa chua, phô mai mềm tiệt trùng...
- Nhóm thực phẩm chứa chất dinh dưỡng cung cấp vitamin và chất khoáng bao gồm các loại thực phẩm giàu vitamin và chất khoáng như rau xanh, quả chín... những chất này nhằm điều hoà các hoạt động của cơ thể trẻ đặc biệt giàu chất xơ chống táo bón ở trẻ.
Trong quá trình chế biến thức ăn, cha mẹ lưu ý không cần bổ sung thêm muối, đường hoặc chất làm ngọt nhân tạo vào thức ăn của trẻ vì những gia vị này không cung cấp chất dinh dưỡng cho trẻ. Hơn nữa, khi có gia vị khiến cho vị giác của trẻ bị sai lệch đi. Cha mẹ nên tránh cho trẻ sử dụng các loại thực phẩm đã chế biến sẵn, đồ đóng gói,.. bởi vì những loại thức ăn này có chứa nhiều chất phụ gia trong thực phẩm cũng như các chất béo không lành mạnh.
5. Lợi ích của việc áp dụng phương pháp ăn dặm tự chỉ huy cho trẻ
Theo kết quả nghiên cứu, cách cho bé ăn dặm chỉ huy có một số lợi ích đối với trẻ nhỏ như sau:
- Trẻ sẽ làm quen với nhiều loại thực phẩm cùng với các kết cấu và hương vị khác nhau, từ đó giúp phát triển các sở thích ăn uống của trẻ đa dạng và lành mạnh. Hơn nữa, phương pháp này còn giúp phát hiện ra những loại thực phẩm có thể gây nên triệu chứng dị ứng cho trẻ.
- Khi áp dụng phương pháp ăn dặm tự chỉ huy giúp trẻ giảm thiểu nguy cơ thừa cân béo phì, bởi vì trẻ có thể ăn theo nhu cầu.
- Trẻ thành thạo được các kỹ năng nhai và nuốt giúp cho việc tiêu hoá thức ăn trở nên thuận lợi hơn.
- Phát triển kỹ năng vận động tinh của trẻ như sự khéo léo của đôi tay hay các kỹ năng phối hợp.
Tuy nhiên bên cạnh những lợi ích có thể mang lại của phương pháp ăn dặm tự chỉ huy thì phương pháp này cũng gây ra một số khó khăn như:
- Vị trí thực hiện bữa ăn cho trẻ rất bừa bộn do trẻ tự cầm đồ ăn.
- Có thể trẻ sẽ gặp phải tình trạng thiếu sắt vì thức ăn có chứa nhiều sắt như thịt bò khiến trẻ khó nhai và nuốt.
Do đó, bé cần bổ sung thêm các vi chất cần thiết: Kẽm, selen, Crom, Vitamin B1 và B6, Gừng, chiết xuất quả sơ ri (vitamin C),... để cải thiện vị giác, ăn ngon, đạt chiều cao và cân nặng đúng chuẩn và vượt chuẩn, hệ miễn dịch tốt, tăng cường đề kháng để ít ốm vặt và ít gặp các vấn đề tiêu hóa.
