Khác với hồng cầu lắng, hồng cầu nghèo bạch cầu có đặc điểm là số lượng bạch cầu rất ít hay không có. Theo đó, nguy cơ xảy ra tai biến truyền máu được giảm thiểu, nhất là trên các bệnh nhân cần truyền máu nhiều lần hay có cơ địa đặc biệt.
1. Hồng cầu nghèo bạch cầu là gì?
Sau khi các nguyên lý truyền máu an toàn ra đời, hàng loạt bệnh nhân được cứu sống khỏi tình trạng mất máu cấp. Tuy nhiên, nếu vì các bệnh lý huyết học, dòng hồng cầu bị ức chế và người bệnh đòi hỏi cần được truyền máu kéo dài để có thể duy trì sự sống, việc truyền máu nhiều lần sẽ ẩn chứa ngày càng nhiều rủi ro cho bệnh nhân, tăng lên theo thời gian.
Giả thuyết cho rằng việc truyền máu có chứa các tế bào bạch cầu có thể gây ra tác dụng phụ thông qua nhiều cơ chế. Các tế bào bạch cầu có thể tự chữa các bệnh truyền nhiễm và một số mầm bệnh sẽ tập trung nhiều hơn trong các tế bào bạch cầu so với phần còn lại của sản phẩm máu. Cũng có giả thuyết cho rằng, các tế bào bạch cầu của người hiến tặng có thể ức chế hệ thống miễn dịch của người nhận bằng cách tương tác với nó. Chính vì vậy, ý tưởng về nhu cầu truyền máu mà chỉ cần có hồng cầu, không có hay hạn chế tối đa số lượng bạch cầu, được ra đời.
Để đáp ứng nhu cầu này, các nhà huyết học lâm sàng đã nghiên cứu và cho ra đời hồng cầu nghèo bạch cầu. Đây là khối hồng cầu đậm đặc nhưng thêm một bước nữa là được loại bỏ bạch cầu bằng bộ lọc bạch cầu. Việc lọc bạch cầu phải được thực hiện trong thời gian 72 giờ, kể từ khi lấy máu từ người hiến máu. Hồng cầu nghèo bạch cầu sau đó được đóng gói dưới thể tích 120ml cho mỗi đơn vị với điều kiện bắt buộc là số lượng bạch cầu rất ít, dưới một triệu tế bào cho mỗi đơn vị. Tỷ lệ hemoglobin trung bình (Hct) của hồng cầu nghèo bạch cầu có thể lên đến 60 đến 70%.
2. Hồng cầu nghèo bạch cầu được sử dụng trong trường hợp nào?
Các lý do được chấp nhận để sử dụng chế phẩm hồng cầu nghèo bạch cầu:
- Ngăn ngừa quá trình miễn dịch hóa đối với các kháng nguyên HLA
- Phòng ngừa tạo lập các phản ứng truyền máu không tan huyết khi truyền máu nhiều lần
- Giảm thiểu các phản ứng do bạch cầu (kháng thể kháng bạch cầu, bạch cầu lympho, chất trung gian)
- Có nhu cầu truyền máu cho thai nhi trong tử cung, trẻ sơ sinh hay cho người bị suy giảm miễn dịch bẩm sinh hay mắc phải
- Ngăn ngừa lây truyền CMV hay nguy cơ lây bệnh mà tác nhân có vị trí cư trú trong bạch cầu
Theo đó, trong thực thế, chỉ định chủ yếu để sử dụng hồng cầu nghèo bạch cầu là trên những bệnh nhân ghép tủy, ghép cơ quan bất kỳ hay chuẩn bị ghép cơ quan nhằm giảm tối thiểu phản ứng miễn dịch cho bệnh nhân. Đồng thời, trên những bệnh nhân có từ trên hai lần sốt do truyền máu, nên dùng hồng cầu nghèo bạch cầu khi cần cải thiện hemoglobin.
Ngoài ra, khi cần truyền hồng cầu số lượng lớn, truyền nhiều lần, nên ưu tiên dùng hồng cầu nghèo bạch cầu cho bệnh nhân mắc bệnh thalassemia thể nặng hay các bệnh lý thiếu máu bẩm sinh khác như thiếu máu hồng cầu hình liềm, suy tủy, bệnh bạch cầu...
3. Cách điều chế và sử dụng hồng cầu nghèo bạch cầu như thế nào?
Hồng cầu nghèo bạch cầu được điều chế bằng cách lấy bớt 70-85% bạch cầu bằng cách ly tâm, lọc hay chiếu tia cực tím. Hiệu quả khác nhau trong từng phương pháp.
Trong đó, lọc là phương pháp tốt để giảm bạch cầu. Hiện nay, trên thị trường đã có nhiều bộ lọc bạch cầu khác nhau. Nguyên lý chung là kết hợp với lọc vật lý và lọc hấp phụ để đạt được hiệu quả cao nhất, thực hiện bằng cách cho toàn bộ đơn vị máu đi qua bộ lọc. Bên trong bộ lọc là rất nhiều các sợi được đóng gói dày đặc, các hạt bạch cầu sẽ bị mắc kẹt giữa, chỉ có các tế bào hồng cầu đi qua. Kết quả thu được chỉ có hồng cầu hay có lẫn một vài bạch cầu nhưng số lượng rất ít.
Sau đó, các đơn vị hồng cầu nghèo bạch cầu được đem đi dự trữ và sẵn sàng sử dụng như các loại chế phẩm máu khác. Trong đó, quy trình cấp phát máu, xét nghiệm nhóm máu và tương hợp máu giữa túi máu và máu người bệnh luôn được tuân thủ nghiêm ngặt nhất.
Trong trường hợp đơn vị y tế, bệnh viện không có sẵn hồng cầu nghèo bạch cầu đã được điều chế và dự trữ từ trước, nếu có chỉ định dùng cấp tính, có thể điều chế tạm thời hồng cầu nghèo bạch cầu ngay tại giường bệnh bằng cách sử dụng hồng cầu đậm đặc cho đi qua dây lọc bạch cầu. Ngoài ra, các khoa phòng cần sẵn sàng các phương tiện xử trí tai biến truyền máu để lập tức ứng cứu khi cần thiết.
Tóm lại, hồng cầu nghèo bạch cầu là các chế phẩm chỉ chứa hồng cầu với số lượng rất ít hay không có bạch cầu. Chính điều kiện này sẽ hạn chế được nguy cơ phản ứng, lây truyền các tác nhân truyền nhiễm qua con đường bạch cầu trong quá trình truyền máu, đặc biệt có lợi ích trên những người bệnh mắc các bệnh lý hiểm nghèo mà cách điều trị là cần phải truyền máu suốt đời.
XEM THÊM:
