Quá trình điều trị hội chứng ruột kích thích chủ yếu tập trung giảm nhẹ triệu chứng và cải thiện chất lượng cuộc sống của bệnh nhân. Một số phương pháp được sử dụng trong quá trình này bao gồm liệu pháp tâm lý, điều chỉnh chế độ ăn uống và sử dụng thuốc.
Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi ThS. BS Vũ Văn Quân - Trưởng khoa Ngoại tổng hợp Khoa Ngoại tổng hợp & Gây mê - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Hải Phòng.
1. Khái quát về hội chứng ruột kích thích
Hội chứng ruột kích thích - còn gọi là hội chứng đại tràng kích thích, bệnh đại tràng co thắt hoặc bệnh đại tràng chức năng, gồm một nhóm rối loạn chức năng đường tiêu hóa mãn tính hay tái phát. Đây là một căn bệnh phổ biến trên toàn cầu, ảnh hưởng đến khoảng 15-20% dân số, thường xuất hiện ở nhóm tuổi từ 40 đến 60 và phổ biến hơn ở phụ nữ so với nam giới.
Mặc dù đã có nhiều nỗ lực nghiên cứu nhưng nguyên nhân chính xác của căn bệnh này vẫn chưa được xác định rõ. Các yếu tố được xem làm tăng nguy cơ mắc hội chứng ruột kích thích bao gồm stress, chế độ dinh dưỡng không cân đối, nhiễm trùng ruột và nhiều yếu tố khác.
Triệu chứng phổ biến của bệnh gồm đau bụng ít nhất 1 ngày mỗi tuần trong ít nhất 3 tháng, thay đổi tần suất đi đại tiện, biến đổi hình dạng phân, tiểu khó, tiểu gấp, cùng với những triệu chứng khác như rối loạn kinh nguyệt, đau cơ, đau lưng, nhức đầu, mất ngủ, rối loạn vị giác, trầm cảm, hen phế quản, chóng mặt và đau ngực,..
2. Điều trị hội chứng ruột kích thích như thế nào?
Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng, bệnh nhân mắc hội chứng ruột kích thích thường có sự tăng nhu động ruột so với những người không mắc bệnh. Triệu chứng của bệnh thường lặp lại và kéo dài nhiều năm. Điều trị chủ yếu tập trung vào giảm nhẹ triệu chứng và cải thiện chất lượng cuộc sống của bệnh nhân. Các biện pháp cụ thể bao gồm:
2.1. Liệu pháp tâm lý
Để điều trị hội chứng ruột kích thích một cách hiệu quả, sự tin tưởng giữa bác sĩ và bệnh nhân là rất quan trọng. Một số lưu ý quan trọng bao gồm:
- Lắng nghe và trấn an bệnh nhân, giải quyết những lo lắng và phiền muộn của họ.
- Giải thích rõ ràng và chi tiết về bệnh sinh và diễn biến tự nhiên của hội chứng ruột kích thích: đây không phải là một bệnh có tổn thương thực tế tại ruột mà là một bệnh lành tính nhưng mạn tính, dấu hiệu sẽ thay đổi theo đợt.
- Tư vấn và giải thích cho bệnh nhân về hướng điều trị là tập trung kiểm soát các triệu chứng khó chịu. Dù quá trình điều trị không loại bỏ triệu chứng hoàn toàn nhưng sẽ giảm đau, cải thiện chất lượng cuộc sống.
2.2 Điều chỉnh chế độ ăn uống và sinh hoạt
Khi phải đối mặt với bệnh, việc điều chỉnh chế độ ăn uống và sinh hoạt là rất quan trọng. Dưới đây là một số gợi ý:
- Hạn chế tiêu thụ các loại thực phẩm gây ra vấn đề như khoai, sắn, bánh ngọt có nhiều bơ, đồ uống chứa đường và có ga, hoa quả có đường, thức ăn có chất kích thích, thức ăn đã lâu không được bảo quản tốt, và các sản phẩm tương tự.
- Trong trường hợp bị táo bón, người bệnh cần tiêu thụ nhiều nước cũng như ăn nhiều chất xơ từ rau củ quả tươi. Tránh xa các loại thực phẩm khô, nước mắm, và thức ăn chứa nhiều gia vị vì chúng có thể gây ra tình trạng táo bón.
- Hạn chế thời gian ngồi một chỗ, tránh căng thẳng tinh thần và tăng cường hoạt động vận động như tập thể dục và đi bộ buổi sáng.
- Thực hiện chế độ đại tiện một lần trong ngày, thường vào buổi sáng sau khi thức dậy.
2.3. Điều trị hội chứng ruột kích thích bằng thuốc
Nếu việc điều chỉnh chế độ ăn uống và lối sống không đem lại hiệu quả trong điều trị hội chứng ruột kích thích, sử dụng thuốc là cần thiết. Tùy thuộc vào các triệu chứng cụ thể của bệnh nhân, bác sĩ sẽ chỉ định việc sử dụng các loại thuốc phù hợp, bao gồm thuốc chống co thắt, thuốc điều trị tiêu chảy, thuốc chống táo bón, thuốc giảm đầy hơi, hoặc thuốc an thần.
Thuốc điều trị tiêu chảy:
- Thuốc chống tiêu chảy: Imodium, Diarsed, Questran.
- Thuốc bảo vệ niêm mạc ruột: Actapulgite, Smecta, Bismuth.
- Kháng sinh Rifaximin.
- Vi khuẩn thay thế: Antibio, Lacteol, Enterogermina.
Thuốc điều trị táo bón:
- Thuốc tạo khối: Chứa chất xơ, chất sợi từ hạt củ, quả; chất nhầy như rau câu, cám lúa mì như Igol, Equate, Normacol,... Phù hợp với những người ít tiêu thụ rau củ, trái cây nhưng không phù hợp với người uống ít nước.
- Thuốc thẩm thấu: Kéo nước vào ruột, làm mềm phân: Forlax, Lactulose, Sorbitol, Magie Sulfat,...
- Thuốc kích thích chức năng vận động ruột: Lô hội, Bisacodyl, Muồng trâu, Picosulfat,...
- Thuốc Lubiprostone, Linaclotide, Eluxadolin.
Lưu ý, không nên lạm dụng và phụ thuộc vào việc sử dụng thuốc trị táo bón trong thời gian dài.
Thuốc được sử dụng để điều trị đau bụng và chướng bụng
- Thuốc kháng Cholinergic: Như Atropin, Buscopan.
- Thuốc chống co thắt hướng cơ trơn: Có thể kể đến Meteospasmyl, Sapmaverin, Duspatalin,...
Nhóm thuốc triển vọng mới: Có tác dụng trên thụ thể 5-HT
- Thuốc đối vận 5-HT có tác dụng trị tiêu chảy: Alosetron, Cilansetron.
- Thuốc đồng vận 5-HT có tác dụng trị táo bón: Prucalopride, Tegaserod,...
Nhóm thuốc chống trầm cảm
Đối với bệnh nhân bị đau hoặc trầm cảm, các bác sĩ có thể chỉ định sử dụng thuốc chống trầm cảm ba vòng hoặc tái hấp thu Serotonin chọn lọc chất ức chế. Các loại thuốc này giúp giảm trầm cảm và ức chế hoạt động của tế bào thần kinh điều khiển ruột.
Nếu sau khi điều trị hội chứng ruột kích thích, các triệu chứng như tiêu chảy, đau bụng không giảm, sụt cân, tiêu ra máu bầm hoặc máu tươi, khó nuốt, nôn ói không rõ nguyên nhân xuất hiện, bệnh nhân nên đến các bệnh viện uy tín để được kiểm tra, chẩn đoán và chọn phương án điều trị phù hợp và hiệu quả.
3. Hội chứng ruột kích thích có thể điều trị tại nhà không?
Việc tự điều trị hội chứng ruột kích thích không được khuyến khích. Người bệnh cần phải thăm khám sớm khi có triệu chứng để bác sĩ có thể loại trừ các bệnh lý thực thể và kiểm soát các triệu chứng bệnh hiệu quả, giảm sự khó chịu hàng ngày.
4. Hội chứng ruột kích thích có chữa khỏi được không?
Hội chứng ruột kích thích có thể điều trị triệu chứng và hạn chế tái phát bệnh. Tuy nhiên, điều trị hội chứng ruột kích thích dứt điểm là rất khó bởi những lý do sau:
- Đây là một dạng rối loạn chức năng không hẳn là tình trạng bệnh lý, không rõ nguyên nhân, chỉ có một số yếu tố liên quan đến triệu chứng bệnh. Vì thế, điều trị mà không loại bỏ được những yếu tố nguy cơ và nguyên nhân thì bệnh sẽ bị tái phát nhiều lần.
- Ngoài sử dụng thuốc để làm giảm bớt những triệu chứng, nhận biết và loại bỏ những yếu tố nguy cơ như thay đổi chế độ ăn uống, sinh hoạt và tập luyện là rất quan trọng trong quá trình điều trị.
Người bệnh thường thắc mắc tại sao bệnh lại tái phát nhiều lần, lo ngại bệnh chuyển sang dạng ác tính, gây tâm lý căng thẳng và tạo thành vòng luẩn quẩn bệnh lý khiến việc điều trị kéo dài dai dẳng. Vì vậy, khi được chẩn đoán hội chứng ruột kích thích, người bệnh cần biết rõ kế hoạch điều trị hội chứng ruột kích thích, xác định bệnh này không thể chữa khỏi, chỉ có thể kiểm soát tốt. Điều này sẽ tránh gây lo lắng tiêu cực cho người bệnh, ảnh hưởng tới quá trình điều trị.
5. Cách phòng ngừa hội chứng ruột kích thích
Hiện nay, cách hiệu quả nhất để phòng ngừa và điều trị hội chứng ruột kích thích là tối ưu hóa sức khỏe của hệ tiêu hóa và tránh mọi vấn đề liên quan đến bệnh lý tiêu hóa. Điều này bao gồm duy trì sự ổn định của hệ tiêu hóa và giảm nguy cơ mắc các bệnh liên quan.
Trong việc chủ động phòng ngừa hội chứng ruột kích thích và các bệnh lý tiêu hóa khác, dinh dưỡng và lối sống là yếu tố quan trọng. Cần lưu ý những điểm sau:
- Bổ sung thêm thực phẩm giàu đạm và dễ tiêu như thịt nạc, sữa, cá, sữa chua...
- Tăng cường việc tiêu thụ rau xanh trong mỗi bữa ăn để hỗ trợ hệ tiêu hóa hoạt động tốt hơn.
- Uống đủ nước hàng ngày và bổ sung muối khoáng cùng các loại vitamin cần thiết cho cơ thể.
- Hạn chế uống rượu bia và sử dụng chất kích thích, tránh các món ăn cay nóng.
- Giảm căng thẳng bằng cách duy trì tâm trạng tích cực, thoải mái và lạc quan. Cảm xúc tiêu cực có thể gây ra hội chứng ruột kích thích.
- Thực hiện thường xuyên các hoạt động thể dục và thể thao phù hợp để nâng cao sức đề kháng, giảm căng thẳng và kích thích đường ruột hoạt động bình thường. Đối với những người có vấn đề về sức khỏe, nên tham khảo ý kiến của bác sĩ để có chế độ tập luyện phù hợp.
Điều trị hội chứng ruột kích thích tập trung vào sự thay đổi thói quen ăn uống, lối sống, từ đó giảm các triệu chứng khó chịu cho người bệnh. Để giảm thiểu triệu chứng một cách tối ưu, người bệnh nên thăm khám bác sĩ để được tư vấn phương pháp điều trị phù hợp.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
