Fentanyl là thuốc giảm đau sử dụng sau phẫu thuật

1. Công dụng của Fentanyl

Fentanyl cũng được biết đến với những tên gọi Fentanyl Citrate, Sublimaze, Actiq, Duragesic, Fentora và Matrifen. Đối với bệnh nhân chưa dùng opioid bao giờ từ 0,3-1,ng/ml thì nồng độ có trong huyết thanh cho hiệu quả giảm đau. Khi nồng độ thuốc đạt 72ng/ml sẽ kéo theo tác động phụ gia tăng theo tần số.

Thuốc có hiệu quả trong việc giảm đau mạnh đòi hỏi sử dụng thuốc giảm đau opioid. Fentanyl có công dụng giảm đau trong và sau mổ (phải có hô hấp hỗ trợ), hỗ trợ mê và thở máy trong hồi sức, kết hợp với thuốc tê đưa vào ngoài màng cứng và tủy sống.

Fentanyl được sử dụng trong bệnh viện chủ yếu dưới dạng tiêm hoặc truyền tĩnh mạch. Trong trường hợp, bệnh nhân cần nhận một liều thuốc giảm đau qua đường truyền tĩnh mạch, họ chỉ cần nhấn nút.

Đối với những bệnh nhân không nằm trong viện, bác sĩ có thể chỉ định học dùng miếng dán da. Các bệnh nhân ung thư, sẽ được khuyên sử dụng một loại kẹo Actiq.

Tuy nhiên Fentanyl là thuốc giảm đau mạnh, nhiều bệnh nhân sẽ không đủ điều kiện để áp da Fentanyl hoặc dùng kẹo Actiq, vì Fentanyl dạng này chỉ phù hợp với bệnh nhân dung nạp tốt Fentanyl hoặc dung nạp tốt những loại thuốc giảm đau opioid khác.

Người sử dụng sẽ gặp phải một số tác dụng phụ liên quan đến nhóm thuốc opioid như: táo bón, khô miệng, chóng mặt, buồn ngủ, chậm nhịp tim, buồn ngủ, nhức đầu, nhầm lẫn, ảo giác, sảng khoái, ngứa, đổ mồ hôi và bí tiểu.... Tác dụng phụ trầm trọng nhất có thể kể đến là giảm thông khí.

Một số người bệnh sẽ bị phản ứng trên da nhưng thường không nghiêm trọng, thường được giải quyết trong vòng 24h sau khi gỡ bỏ miếng dán như: mẩn đỏ, ban đỏ.

2. Liều dùng

Khi sử dụng Fentanyl cần lưu ý đến đường sử dụng và mục đích sử dụng, vì Fentanyl là một loại thuốc rất mạnh.

2.1 Đối với miếng dán

Người lớn khi sử dụng miếng dán cần dựa vào thể trạng của từng người. Khi sử dụng thuốc cho liều khởi đầu, nên chọn kích thước miếng dán dựa vào tiền sử dùng thuốc opioid của bệnh nhân. Nếu người bệnh chưa từng dùng opioid được chỉ định dùng hàm lượng nhỏ nhất 25 mcg/giờ. Nếu người bệnh đã dùng opioid cần linh hoạt chuyển đổi các thuốc nhóm opioid dạng uống hoặc dạng tiêm sang Fentanyl.

Đối với trẻ em đã dung nạp opioid khi sử dụng miếng dán được chỉ định dùng liều tối thiểu 45mg morphin/ngày.

Một số lưu ý khi sử dụng miếng dán Fentanyl:

• Bề mặt dán Fentanyl là vùng da không kích ứng, phẳng như: ngực, lưng,...
• Vệ sinh sạch sẽ vùng da trước khi dán như: tỉa lông, rửa bằng nước... sau đó để da khô ráo.
• Không sử dụng các dung dịch cồn, dầu, xà phòng vệ sinh vùng da cần dán miếng Fentanyl.
• Sử dụng miếng dán ngay sau khi bóc bao bì.
• Để đảm bảo miếng dán được bám chặt, đặc biệt xung quanh rìa, cần ấn miếng dán khoảng 30 giây.
• Để tránh sự phóng thích fentanyl không còn kiểm soát, sau khi sử dụng xong không được cắt hủy bằng bất cứ biện pháp nào.
• Để hủy, bạn chỉ cần gấp lại để 2 mặt tự dính vào nhau và hủy đi.

2.2. Dung dịch tiêm

• Liều lượng tiền mê của người lớn là 50 – 100 microgam tiêm tĩnh mạch chậm. Đối với trẻ em là 3 – 5 microgam/kg sau đó 1 microgam/kg nếu cần
• Liều lượng bổ trợ gây mê: Nếu người bệnh tự thở, liều lượng tiêm tĩnh mạch 50 – 200 microgam sau đó 50 microgam nếu cần sau 30 phút. Liều khởi đầu 300 – 3500 microgam (tới 50 microgam/kg), sau đó từng thời gian bổ sung 100 – 200 microgam tuỳ theo đáp ứng nếu là hỗ trợ hô hấp. Với trẻ em, liều lượng cần thiết là 15 microgam/kg sau đó 1 – 3 microgam/kg khi cần.
• Dùng giảm đau sau mổ với người lớn là 50 – 200 microgam /giờ (hoặc bơm tiêm điện) và trẻ em là 3 – 5 microgam/kg sau đó 1 microgam/kg

3. Thận trọng

• Chú ý Fentanyl không có tác dụng trong việc kiểm soát cơn đau cấp và hậu phẫu.
• Khi xảy ra bất cứ tác dụng phụ nào sau khi gỡ bỏ miếng dán, người bệnh cần được theo dõi trong vòng 24h.
• Người bệnh có thể xảy ra tình trạng suy hô hấp sau khi đã gỡ bỏ miếng dán.
• Fentanyl có thể gia tăng tình trạng suy hô hấp do thuốc tác động hệ thần kinh trung ương.
• Người bệnh có thể bị bệnh phổi mãn tính khi sử dụng Fentanyl.
• Nghiện thuốc.
• Bệnh nhân có khối u não nên lưu ý khi sử dụng, bởi thuốc có thể khiến áp lực nội sọ gia tăng. Do vậy, đối với những trường hợp này, cần được sự đồng ý của bác sĩ mới được sử dụng.
• Bệnh nhân bệnh tim cũng cần thận trọng khi sử dụng thuốc.
• Thuốc nên được hạn chế sử dụng với bệnh nhân mắc bệnh gan và bệnh thận.
• Fentanyl có thể gây nên những tác động đến khả năng lái xe và vận hành máy móc của người bệnh.
• Phụ nữ có thai và cho con bú không nên dùng Fentanyl do thuốc này được bài tiết qua sữa mẹ, sẽ gây ảnh hưởng đến em bé.
• Đối tượng người già và trẻ nhỏ cũng cần thận trọng khi sử dụng thuốc.

Thuốc Fentanyl có thể gây ra tương tác với một số thuốc khác. Vì vậy, để bảo đảm an toàn cho sức khỏe và tránh gặp phải một số phản ứng phụ không mong muốn, bạn hãy liệt kê một danh sách thuốc, thực phẩm chức năng đang sử dụng cho bác sĩ được biết. Từ đó, bác sĩ sẽ tìm ra phương pháp điều trị phù hợp.

Khách hàng có thể trực tiếp đến hệ thống Y tế Vinmec trên toàn quốc để thăm khám hoặc liên hệ hotline tại đây để được hỗ trợ.