Đừng lơ là với trào ngược dạ dày thực quản ở trẻ sơ sinh

Trẻ sơ sinh bị trào ngược dạ dày có thể xảy ra do hệ tiêu hóa của trẻ chưa hoàn thiện khiến thức ăn dễ ứ đọng trong dạ dày và gây ra hiện tượng trào ngược. Tuy nhiên, nếu trào ngược xảy ra thường xuyên và dữ dội, trẻ có thể gặp các biến chứng ảnh hưởng đến sức khỏe và sự phát triển. Cùng tìm hiểu thông tin chi tiết về bệnh lý này nhé!

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Thạc sĩ, Bác sĩ Phan Thị Cẩm Vân - Bác sĩ sơ sinh - Khoa Nhi - Sơ sinh - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Đà Nẵng.

1. Trào ngược dạ dày ở trẻ sơ sinh xảy ra như thế nào?

Sữa sau khi được bú vào miệng trẻ sẽ theo thực quản đi xuống dạ dày qua tâm vị. Tại đây, cơ vòng thực quản dưới đóng vai trò như van một chiều, ngăn chặn việc trào ngược từ dạ dày lên thực quản. Tuy nhiên, ở trẻ sơ sinh, cơ van tâm vị còn yếu và xốp. Do đó, nếu trẻ bú ở tư thế không đúng, sữa và không khí trong dạ dày sẽ trào ngược lên thực quản và ra ngoài.

Giống như tâm vị, môn vị cũng đảm nhận nhiệm vụ cho thức ăn di chuyển từ dạ dày xuống ruột. Tuy nhiên, ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, cơ tâm vị còn yếu trong khi cơ môn vị lại phát triển mạnh mẽ. Vì đặc điểm này, thức ăn trong dạ dày có xu hướng ứ đọng lâu hơn tạo điều kiện thuận lợi gây ra hiện tượng trào ngược thực quản dạ dày ở trẻ em.

Ngoài ra, một yếu tố khác góp phần khiến trẻ dễ bị trào ngược dạ dày là do dạ dày ở trẻ sơ sinh nằm ngang. Lượng hơi nuốt vào trong khi bú kết hợp với tư thế nằm phẳng hoặc nghiêng bên phải sau khi bú khiến trẻ sơ sinh dễ bị nôn trớ sữa ra ngoài. 

2. Triệu chứng trào ngược dạ dày ở trẻ sơ sinh

Thường xuyên bị trớ sữa là biểu hiện phổ biến nhất của trẻ sơ sinh bị trào ngược dạ dày. Nhiều bậc phụ huynh nhầm lẫn trớ sữa với nôn mửa, tuy nhiên thực chất hai hiện tượng này khác nhau hoàn toàn.  

Ngoài ra, trẻ sơ sinh bị trào ngược còn có khả năng gặp phải một số triệu chứng khác bao gồm:  

• Dễ cáu gắt, biếng ăn;
• Ho, ngủ không sâu giấc, thở khò khè, thở rít;
• Trường hợp hiếm gặp: Ngưng thở ngắt quãng, uốn cong lưng, quay đầu sang một bên (hội chứng Sandifer);
• Chậm tăng cân, sụt cân. 

Trắc nghiệm: Thế nào là trẻ sơ sinh non tháng?

Trẻ sơ sinh non tháng rất cần được chăm và điều trị thật tốt để giúp giảm nguy cơ gặp phải các di chứng về tinh thần, vận động và sự phát triển sau này. Cùng theo dõi bài trắc nghiệm dưới đây để có thể nhận biết trẻ sơ sinh non tháng và có thêm kiến thức chăm sóc, nuôi dưỡng tốt nhất cho trẻ.

Nội dung trắc nghiệm được tham vấn chuyên môn cùng Thạc sĩ, Bác sĩ y khoa, Ma Văn Thấm , chuyên khoa Nhi , Phòng khám Đa khoa Quốc tế Vinmec Dương Đông(Phú Quốc)

Ma Văn Thấm

Thạc sĩ, Bác sĩ y khoa,

Nhi

Phòng khám Đa khoa Quốc tế Vinmec Dương Đông(Phú Quốc)

Đăng ký khám

Bắt đầu

3. Phân biệt trào ngược sinh lý và bệnh lý

Trào ngược sinh lý là tình trạng trào ngược dạ dày thực quản ở trẻ sơ sinh xảy ra trong thời gian ngắn với tần suất ít, xảy ra sau khi bú và không gây ra triệu chứng nào. Ví dụ, trẻ dưới 6 tháng tuổi thường xuyên trớ sữa nhiều lần trong ngày nhưng vẫn vui chơi, bú tốt, tăng cân đều đặn và không có biểu hiện khò khè liên tục... rất có thể chỉ là do trào ngược sinh lý. Tình trạng này sẽ tự cải thiện theo thời gian.

Còn trào ngược dạ dày thực quản ở trẻ em dạng bệnh lý có đặc điểm là xảy ra thường xuyên, kéo dài hơn và biểu hiện qua nhiều triệu chứng lâm sàng với mức độ khác nhau. Nếu trẻ trên 1 tuổi có những biểu hiện như ọc sữa thường xuyên, chậm tăng cân, biếng ăn, ốm yếu gầy gò, khò khè kéo dài, viêm phổi tái phát nhiều lần,...thì đây có thể là dấu hiệu của trào ngược bệnh lý. Khi đó, cha mẹ cần đưa trẻ đi khám bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.

4. Trào ngược dạ dày thực quản ở trẻ sơ sinh có nguy hiểm không?

Nếu không được điều trị, trẻ sơ sinh bị trào ngược dạ dày có thể gặp các biến chứng sau:

• Viêm thực quản: Viêm thực quản ở trẻ em có thể diễn biến theo nhiều mức độ khác nhau. Trong trường hợp nghiêm trọng nhất, trẻ có thể bị barrett thực quản và dẫn đến ung thư thực quản.
• Hệ hô hấp bị ảnh hưởng: Trẻ sẽ gặp phải tình trạng ho và khò khè dai dẳng, các biện pháp điều trị thông thường không mang lại hiệu quả. Bên cạnh đó, trẻ cũng có khả năng bị khàn tiếng hoặc hen suyễn.
• Các vấn đề về tai mũi họng bao gồm mòn răng, viêm tai và viêm xoang.
• Trẻ sơ sinh bị trào ngược dạ dày còn bị sụt cân, suy dinh dưỡng, chậm lớn…

5. Trào ngược dạ dày ở trẻ sơ sinh - Chăm sóc như thế nào cho đúng?

5.1 Đối với trẻ bị trào ngược dạ dày thực quản sinh lý

Nếu trẻ chỉ bị trào ngược sinh lý trong giai đoạn đầu đời thì đây chỉ là tình trạng nhất thời và sẽ tự khỏi theo thời gian. Tuy nhiên, cha mẹ cần chú ý và chăm sóc đúng cách để giúp giảm các triệu chứng và làm cho bé thoải mái hơn.

• Đối với trẻ được cho bú mẹ trực tiếp: Mẹ nên cho trẻ bắt đầu bú từ vú bên trái vì khi bé mới bú, lượng sữa trong dạ dày còn ít nên có khả năng nằm nghiêng về bên phải Sau đó, mẹ nên chuyển bé sang bú vú bên phải để bé nằm nghiêng sang trái (khi này dạ dày bé đã nhiều sữa hơn) nhằm giúp sữa dễ dàng đi xuống, tránh cho trẻ sơ sinh bị trào ngược dạ dày.
• Đối với trẻ được cho bú bình: Cha mẹ nên đảm bảo rằng đầu núm vú của bình luôn đầy sữa khi bé bú và không nên cho bé bú khi bé đang quấy khóc vì sẽ nuốt phải nhiều hơi, gây căng dạ dày. Sau khi bé đã bú xong, cha mẹ nên bế bé lên ở tư thế thẳng trong khoảng 15 - 20 phút. Sau đó, cha mẹ có thể giúp bé ợ hơi bằng cách đặt mặt bé kê lên vai mẹ, ngực bé áp vào một bên ngực mẹ rồi vỗ nhẹ lưng bé. Sau khi bé đã ợ hơi, cha mẹ nhẹ nhàng đặt bé nằm nghiêng về phía bên trái, đặt gối hơi cao. Lưu ý rằng, cha mẹ cần hạn chế cho bé bú khi nằm để tránh nguy cơ bé bị sặc, trớ sữa và không nên di chuyển bé lên xuống ngay sau khi bé đã bú.

Bên cạnh đó, để giảm tình trạng trẻ sơ sinh bị trào ngược dạ dày, cha mẹ nên chia nhỏ lượng sữa và thức ăn thành nhiều bữa, đặc biệt không nên ép trẻ ăn quá nhiều trong mỗi lần ăn. Ngoài ra, cha mẹ nên cố gắng đảm bảo lượng sữa và thức ăn phù hợp cho trẻ trong ngày với thời gian tối thiểu giữa hai lần bú là 2 giờ và tối đa là từ 4-5 giờ. 

5.2 Đối với trào ngược dạ dày thực quản bệnh lý

Khi các phương pháp chăm sóc trên không phát huy hiệu quả trong việc giảm triệu chứng trẻ sơ sinh bị trào ngược dạ dày, cha mẹ nên đưa trẻ đi khám bác sĩ nhi khoa để được chẩn đoán và tìm nguyên nhân khác gây ra tình trạng này.

Vì tác dụng chính của một số loại thuốc như ranitidine (Zantac) hoặc omeprazole (Prilosec) là làm giảm axit dạ dày nên mức độ hiệu quả trong việc điều trị trào ngược dạ dày thực quản ở trẻ vẫn chưa được đảm bảo.  

Hơn nữa, giảm axit dạ dày có khả năng khiến trẻ có nguy cơ nhiễm trùng cao hơn do axit giúp bảo vệ dạ dày khỏi các vi khuẩn, sinh vật nguy hiểm từ thực phẩm nước uống nên việc giảm axit có thể khiến trẻ dễ bị mắc bệnh hơn.

Thêm vào đó, bác sĩ sẽ chỉ định phẫu thuật trong trường hợp trẻ không giảm triệu chứng sau khi sử dụng thuốc hoặc trẻ gặp phải các biến chứng khác. Tuy nhiên, phẫu thuật rất hiếm khi được chỉ định để điều trị trào ngược dạ dày ở trẻ sơ sinh.

Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.