Hệ thống miễn dịch lưu giữ hồ sơ về mọi vi khuẩn mà nó đã từng đánh bại, trong các loại tế bào bạch cầu (tế bào lympho B và T) được gọi là tế bào nhớ. Điều này có nghĩa là nó có thể nhận ra và tiêu diệt vi khuẩn một cách nhanh chóng nếu nó xâm nhập vào cơ thể một lần nữa, trước khi nó có thể sinh sôi và khiến bạn cảm thấy ốm.
1. Hệ thống miễn dịch là gì?
Hệ thống miễn dịch bảo vệ cơ thể của con bạn khỏi những kẻ xâm lược từ bên ngoài. Hệ thống miễn dịch được tạo thành từ các cơ quan, tế bào và hóa chất đặc biệt chống lại nhiễm trùng (vi khuẩn). Các bộ phận chính của hệ thống miễn dịch là: Tế bào bạch cầu, kháng thể, hệ thống bổ thể, hệ thống bạch huyết, lá lách, tuyến ức và tủy xương. Đây là những phần của hệ thống miễn dịch của bạn tích cực chống lại nhiễm trùng.
2. Bạn có thể làm gì để tăng cường hệ thống miễn dịch của mình?
Ý tưởng về việc tăng cường khả năng miễn dịch của bạn rất hấp dẫn, nhưng khả năng làm như vậy đã được chứng minh là khó nắm bắt vì một số lý do. Hệ thống miễn dịch chính xác là một hệ thống, không phải một thực thể đơn lẻ. Để hoạt động tốt, nó đòi hỏi sự cân bằng và hài hòa. Vẫn còn nhiều điều mà các nhà nghiên cứu chưa biết về sự phức tạp và tính liên kết của phản ứng miễn dịch. Hiện tại, không có mối liên hệ trực tiếp nào được khoa học chứng minh giữa lối sống và chức năng miễn dịch được tăng cường.
Nhưng điều đó không có nghĩa là tác động của lối sống đối với hệ thống miễn dịch là không hấp dẫn và không nên được nghiên cứu. Các nhà nghiên cứu đang khám phá ảnh hưởng của chế độ ăn uống, tập thể dục, tuổi tác, căng thẳng tâm lý và các yếu tố khác đối với phản ứng miễn dịch, cả ở động vật và con người. Trong khi đó, các chiến lược sống lành mạnh nói chung có ý nghĩa vì chúng có khả năng giúp chức năng miễn dịch và chúng đi kèm với các lợi ích sức khỏe đã được chứng minh khác.
Thực hiện theo các hướng dẫn chung về sức khỏe là bước tốt nhất mà bạn có thể thực hiện để giữ cho hệ thống miễn dịch của mình hoạt động bình thường một cách tự nhiên. Mọi bộ phận của cơ thể, bao gồm cả hệ thống miễn dịch của bạn, hoạt động tốt hơn khi được bảo vệ khỏi các tác động của môi trường và được hỗ trợ bởi các chiến lược sống lành mạnh, hệ miễn dịch kém nên làm gì để tăng cường miễn dịch cho cơ thể:
- Đừng hút thuốc.
- Ăn nhiều trái cây và rau quả.
- Luyện tập thể dục đều đặn.
- Duy trì cân nặng hợp lý.
- Nếu bạn uống rượu, hãy uống vừa phải.
- Ngủ đủ giấc.
- Thực hiện các bước để tránh nhiễm trùng, chẳng hạn như rửa tay thường xuyên và nấu chín kỹ các loại thịt.
- Cố gắng giảm thiểu căng thẳng.
- Luôn cập nhật với tất cả các loại vắc xin được đề nghị. Vắc xin hỗ trợ hệ thống miễn dịch của bạn chống lại nhiễm trùng trước khi chúng xâm nhập vào cơ thể bạn.
3. Hệ thống miễn dịch và tuổi tác
Khi chúng ta già đi, khả năng đáp ứng miễn dịch của chúng ta bị giảm, do đó góp phần gây ra nhiều bệnh nhiễm trùng và nhiều bệnh ung thư hơn. Khi tuổi thọ ở các nước phát triển tăng lên, tỷ lệ mắc các bệnh liên quan đến tuổi tác cũng tăng theo.
Trong khi một số người già đi một cách khỏe mạnh, kết luận của nhiều nghiên cứu là, so với những người trẻ hơn, người già có nhiều khả năng mắc các bệnh truyền nhiễm hơn và thậm chí nghiêm trọng hơn là có nhiều khả năng tử vong vì chúng. Nhiễm trùng đường hô hấp, bao gồm cúm, COVID-19 và đặc biệt là viêm phổi là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu ở những người trên 65 tuổi trên toàn thế giới. Không ai biết chắc chắn lý do tại sao điều này xảy ra, nhưng một số nhà khoa học quan sát thấy rằng nguy cơ gia tăng này tương quan với sự giảm các tế bào T, có thể do tuyến ức teo theo tuổi tác và sản xuất ít tế bào T hơn để chống lại nhiễm trùng. Cho dù sự suy giảm chức năng tuyến ức này giải thích cho sự sụt giảm tế bào T hay liệu những thay đổi khác có đóng vai trò gì hay không vẫn chưa được hiểu đầy đủ. Những người khác quan tâm đến việc liệu tủy xương có trở nên kém hiệu quả hơn trong việc sản xuất các tế bào gốc tạo ra các tế bào của hệ thống miễn dịch hay không.
Giảm phản ứng miễn dịch đối với các bệnh nhiễm trùng đã được chứng minh bằng phản ứng của người lớn tuổi với vắc xin. Ví dụ, các nghiên cứu về vắc xin cúm đã chỉ ra rằng đối với những người trên 65 tuổi, vắc xin này kém hiệu quả hơn so với những trẻ khỏe mạnh (trên 2 tuổi). Nhưng bất chấp việc giảm hiệu quả, việc tiêm phòng cúm và S. pneumoniae đã làm giảm đáng kể tỷ lệ ốm đau và tử vong ở người lớn tuổi so với không tiêm phòng.
Dường như có mối liên hệ giữa dinh dưỡng và khả năng miễn dịch ở người cao tuổi. Một dạng suy dinh dưỡng phổ biến đáng ngạc nhiên ngay cả ở các nước giàu có được gọi là "suy dinh dưỡng vi chất dinh dưỡng." Suy dinh dưỡng vi chất dinh dưỡng, trong đó một người bị thiếu một số vitamin và khoáng vi lượng cần thiết có được từ hoặc bổ sung bằng chế độ ăn uống, có thể xảy ra ở người cao tuổi. Người cao tuổi có xu hướng ăn ít hơn và thường ít đa dạng hơn trong chế độ ăn của họ. Một câu hỏi quan trọng là liệu thực phẩm chức năng có thể giúp người cao tuổi duy trì hệ thống miễn dịch khỏe mạnh hơn hay không. Những người lớn tuổi nên thảo luận câu hỏi này với bác sĩ của họ.
4. Chế độ ăn uống và hệ thống miễn dịch của bạn
Giống như bất kỳ lực lượng chiến đấu nào, đội quân hệ thống miễn dịch hành quân trên bụng của nó. Các chiến binh hệ miễn dịch khỏe mạnh cần được nuôi dưỡng tốt và thường xuyên. Từ lâu, các nhà khoa học đã nhận ra rằng những người sống trong cảnh nghèo đói và suy dinh dưỡng thường dễ mắc các bệnh truyền nhiễm hơn. Ví dụ, các nhà nghiên cứu không biết liệu bất kỳ yếu tố chế độ ăn uống cụ thể nào, chẳng hạn như thực phẩm chế biến hoặc lượng đường đơn cao, có ảnh hưởng xấu đến chức năng miễn dịch hay không. Vẫn còn tương đối ít nghiên cứu về ảnh hưởng của dinh dưỡng đối với hệ thống miễn dịch của con người.
Có một số bằng chứng cho thấy sự thiếu hụt vi chất dinh dưỡng khác nhau ví dụ như thiếu kẽm, selen, sắt, đồng, axit folic và vitamin A, B6, C và E làm thay đổi phản ứng miễn dịch ở động vật, như được đo trong ống nghiệm. Tuy nhiên, tác động của những thay đổi hệ thống miễn dịch này đối với sức khỏe của động vật là ít rõ ràng hơn, và ảnh hưởng của những thiếu sót tương tự đối với phản ứng miễn dịch của con người vẫn chưa được đánh giá.
Vậy, bạn có thể làm gì? Nếu bạn nghi ngờ chế độ ăn uống của mình không cung cấp cho bạn tất cả các nhu cầu vi chất dinh dưỡng ví dụ như bạn không thích ăn rau thì việc bổ sung vitamin tổng hợp và khoáng chất hàng ngày có thể mang lại những lợi ích sức khỏe khác, ngoài bất kỳ tác dụng có lợi nào đối với hệ miễn dịch. Uống một lượng lớn vitamin thì không. Nhiều hơn chưa chắc đã tốt hơn.
Quý khách vui lòng theo dõi website (www.vinmec.com) để có thêm thông tin hướng dẫn về chăm sóc sức khỏe sẽ được chúng tôi cập nhật thường xuyên.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
