Rối loạn lưỡng cực là một tình trạng sức khỏe tâm thần gây ra sự thay đổi tâm trạng cực đoan bao gồm sự cao trào cảm xúc (hưng cảm hoặc hypomania) và trầm cảm. Những thay đổi tâm trạng này có thể ảnh hưởng đến giấc ngủ, năng lượng, hoạt động, phán đoán, hành vi và khả năng suy nghĩ rõ ràng.
1. Dấu hiệu điển hình của rối loạn lưỡng cực
Sự thay đổi tâm trạng do rối loạn lưỡng cực có thể xảy ra một hoặc nhiều lần trong năm. Mặc dù rối loạn lưỡng cực là một tình trạng mà bạn phải đối phó suốt đời, tuy nhiên bạn có thể kiểm soát sự thay đổi tâm trạng và các triệu chứng khác bằng cách tuân theo kế hoạch điều trị. Phần lớn các trường hợp bị rối loạn lưỡng cực được điều trị bằng thuốc và tư vấn tâm lý (tâm lý trị liệu).
Có một số loại rối loạn lưỡng cực, bao gồm hưng cảm, hypomania (hưng cảm ở cường độ nhẹ) và trầm cảm. Các triệu chứng có thể gây ra những thay đổi không thể đoán trước trong tâm trạng và hành vi, khiến cuộc sống trở nên khó khăn và bị ảnh hưởng nặng nề.
- Rối loạn lưỡng cực I. Bạn đã từng có thời gian bị hưng cảm, tình trạng này có thể xảy ra trước hoặc sau đó là các giai đoạn trầm cảm. Trong một số trường hợp, hưng cảm có thể khiến bạn bị ảo giác.
- Rối loạn lưỡng cực II. Bạn đã từng có thời gian bị trầm cảm nghiêm trọng và ít nhất một giai đoạn hypomanic (hưng phấn), nhưng bạn chưa trải qua giai đoạn hưng cảm
- Rối loạn chu kỳ: Bạn đã từng mắc các triệu chứng hypomania và trầm cảm nhẹ ở giai đoạn thanh thiếu niên hoặc trẻ em ít nhất trong 1 hoặc 2 năm.
- Các loại khác: rối loạn lưỡng cực và các rối loạn khác liên quan do một số loại thuốc, rượu gây ra hoặc do một số bệnh lý, chẳng hạn như bệnh Cushing, bệnh đa xơ cứng hoặc đột quỵ.
Rối loạn lưỡng cực II không phải là một dạng rối loạn lưỡng cực I, mà đây là một chẩn đoán riêng biệt. Trong khi các giai đoạn hưng cảm của rối loạn lưỡng cực I có thể nghiêm trọng và nguy hiểm, những người bị rối loạn lưỡng cực II có thể bị trầm cảm trong thời gian dài hơn, gây ra sự ảnh hưởng đáng kể.
Mặc dù rối loạn lưỡng cực có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi, tuy nhiên đa số các trường hợp mắc bệnh được chẩn đoán ở tuổi thiếu niên. Các triệu chứng có thể thay đổi từ người này sang người khác và thay đổi theo thời gian.
Dấu hiệu của hưng cảm bao gồm các biểu hiện sau:
- Lạc quan bất thường
- Tăng hoạt động, năng lượng hoặc dễ kích động
- Cảm giác hạnh phúc thái quá (hưng phấn)
- Ngủ ít
- Nói chuyện bất thường
- Ảo tưởng, ảo giác
- Phân tâm
- Ra quyết định kém
Nếu bạn bị rối loạn lưỡng cực, bạn sẽ trải qua một giai đoạn bị trầm cảm nghiêm trọng, gây khó khăn trong các hoạt động hàng ngày, chẳng hạn như công việc hoặc các mối quan hệ xã hội. Các triệu chứng của trầm cảm bao gồm:
- Tâm trạng chán nản, chẳng hạn như cảm thấy buồn, trống rỗng, vô vọng (ở trẻ em và thiếu niên, tâm trạng chán nản có thể biểu hiện thông qua sự cáu kỉnh)
- Mất hứng thú hoặc cảm thấy không có niềm vui trong tất cả các hoạt động
- Giảm cân đáng kể khi không ăn kiêng, tăng cân, hoặc giảm hoặc tăng sự thèm ăn (ở trẻ em, không tăng cân như mong đợi có thể là một dấu hiệu của trầm cảm)
- Mất ngủ hoặc ngủ quá nhiều
- Bồn chồn
- Hành vi trở nên chậm chạp
- Mệt mỏi hoặc mất năng lượng
- Cảm giác vô dụng hoặc cảm giác tội lỗi quá mức hoặc không phù hợp
- Giảm khả năng suy nghĩ hoặc tập trung, thiếu quyết đoán
- Suy nghĩ, lên kế hoạch hoặc cố gắng tự tử
Các dấu hiệu và triệu chứng của rối loạn lưỡng cực I và lưỡng cực II có thể bao gồm các đặc điểm khác, chẳng hạn như lo lắng lo lắng, u sầu, rối loạn tâm thần hoặc những người khác. Ngoài ra, các triệu chứng của rối loạn lưỡng cực có thể xảy ra trong thời kỳ mang thai hoặc thay đổi theo mùa.
Đối với trẻ em và thiếu niên, các triệu chứng rối loạn lưỡng cực khó có thể xác định. Thật khó để chẩn đoán được đây là kết quả của căng thẳng, chấn thương, hay dấu hiệu của một vấn đề sức khỏe tâm thần khác hay là rối loạn lưỡng cực.
Trẻ em và thiếu niên có thể có các giai đoạn trầm cảm hoặc hưng cảm rõ rệt, những biểu hiện có thể khác với người lớn mắc chứng rối loạn lưỡng cực. Và tâm trạng ở những trẻ bị rối loạn lưỡng cực có thể nhanh chóng thay đổi. Một số trẻ có thể có những giai đoạn không có triệu chứng hay biểu hiện gì.
Dấu hiệu nổi bật nhất của rối loạn lưỡng cực ở trẻ em và thanh thiếu niên là sự thay đổi tâm trạng một cách nghiêm trọng, khác với sự thay đổi tâm trạng thông thường ở trẻ.
2. Nguyên nhân gây rối loạn lưỡng cực
Nguyên nhân chính xác gây nên tình trạng rối loạn lưỡng cực hiện vẫn chưa được xác định rõ, tuy nhiên có một số yếu tố có thể gây ra và kích hoạt cơn lưỡng cực như:
- Sự thay đổi quá trình sinh học trong cơ thể. Những bệnh nhân bị rối loạn lưỡng thường có những thay đổi vật lý trong não. Tầm quan trọng của những thay đổi này vẫn chưa chắc chắn nhưng có thể giúp xác định chính xác nguyên nhân gây bệnh.
- Di truyền học. Rối loạn lưỡng cực thường gặp hơn ở những người có người thân cấp, chẳng hạn như anh chị em ruột hoặc cha mẹ mắc bệnh. Các nhà nghiên cứu đang cố gắng tìm các gen có thể liên quan đến việc gây ra rối loạn lưỡng cực.
Trị liệu tâm lý đóng vai trò quan trọng trong việc điều trị rối loạn lưỡng cực. Phương pháp này gần như luôn được sử dụng kết hợp với các liệu pháp khác bao gồm thuốc men và chế độ sinh hoạt của người bệnh.
Phương pháp trị liệu tâm lý thường được sử dụng nhằm mục đích cải thiện sự hiểu biết của người bệnh về tình hình, tư tưởng, hành vi của bản thân và khả năng giữ sự tự tin và duy trì mối quan hệ của họ đối với gia đình, xã hội.
Phòng khám Sức khỏe Tâm Lý - Bệnh viện đa khoa Quốc Tế Vinmec Times City có chức năng khám, tư vấn, điều trị ngoại trú các vấn đề tâm lý, sức khỏe tâm thần trong đó có tình trạng rối loạn giấc ngủ. Với trang thiết bị hiện đại, Phòng khám Sức khỏe Tâm Lý Vinmec hiện đang hợp tác với các giáo sư, chuyên gia giàu kinh nghiệm cùng với việc kết hợp triển khai các trắc nghiệm tâm lý, liệu pháp tâm lý chuyên sâu phục vụ công tác chẩn đoán và điều trị, nhằm mang lại hiệu quả khám chữa bệnh tốt. Khách hàng có thể trực tiếp đến Vinmec Times City để thăm khám hoặc liên hệ hotline 0243 9743 556 để được hỗ trợ.
Bài viết tham khảo nguồn: Mayoclinic.org
XEM THÊM:
