Dị ứng là một phản ứng bất thường của cơ thể với các tác nhân nào đó có thể không gây hại, khi phản ứng này xảy ra sẽ gây ra những triệu chứng bất thường. Thuốc Cromolyn được dùng để giúp người bệnh ngăn cản phản ứng dị ứng này.
1. Thuốc Cromolyn có tác dụng gì?
Thuốc Cromolyn còn có tên khác là Cromoglicic Acid, được bào chế với nhiều dạng khác nhau như dạng viên nén, viên nang, dung dịch nhỏ mắt, xịt mũi,...
Cromolyn hay Cromoglicic là một thuốc chống dị ứng. Thuốc Cromolyn có tác dụng bảo vệ dưỡng bào (hay còn gọi là tế bào mastocyte) khỏi các phản ứng kết hợp kháng nguyên và kháng thể gây ra và ngăn không cho tế bào dưỡng bào giải phóng các chất trung gian gây ra phản ứng dị ứng như histamin, leucotrien. Thuốc cũng có thể tác dụng thông qua việc kìm hãm gián tiếp kênh calci ngăn cản calci từ ngoài đi vào trong dưỡng bào.
Ngoài ra, Cromolyn còn có thể giảm đáp ứng quá mức của phế quản, do trên nghiên cứu người ta cũng thấy cromolyn có tác dụng giảm co thắt phế quản do khí lạnh, khi thở sâu, nhanh hoặc dị nguyên.
Thuốc Cromolyn công dụng ngăn cản phản ứng dị ứng xảy ra, nhưng không có tác dụng trực tiếp chống viêm hay kháng histamin; tác dụng gây giãn phế quản cũng là không đáng kể. Nên thuốc chỉ có tác dụng dự phòng dị ứng và không có vai trò nào trong điều trị cơn hen cấp tính.
2. Chỉ định và chống chỉ định của thuốc Cromolyn
Chỉ định: Thuốc Cromolyn được chỉ định dùng trong những trường hợp sau:
- Dự phòng cơn hen trẻ em.
- Phòng cơn co thắt phế quản do hoạt động gắng sức hay do khí lạnh.
- Phòng ngừa bệnh viêm mũi dị ứng, viêm kết mạc dị ứng.
- Bệnh nhân bị thâm nhiễm dưỡng bào (mastocytosis).
Chống chỉ định:
- Không dùng thuốc Cromolyn khi người bệnh có tiền sử dị ứng với bất kỳ thành phần nào của sản phẩm. Muốn biết điều này bạn cần đọc kỹ thành phần của sản phẩm.
- Người bệnh đang bị thở khò khè, khó thở.
3. Liều lượng và cách dùng thuốc Cromolyn
Cách dùng: Thuốc có ở nhiều dạng khác nhau như bình xịt khí dung định liều, bình xịt khí dung qua mũi, bình phun sương, bột hít, viên nang uống và dung dịch để tra, nhỏ mắt và cho tác dụng tại chỗ. Do đó, tùy thuộc vào dạng bào chế mà có cách dùng thuốc khác nhau. Bạn cần đọc kỹ hướng dẫn về cách dùng thuốcước khi sử dụng..
Liều dùng: Cần dùng theo hướng dẫn của bác sĩ hoặc dược sĩ.
- Đối với hen: Người bệnh dùng liên tục kể cả khi cơn hen đã được kiểm soát. Sau khi dùng thuốc thường cho kết quả sau 2 đến 6 tuần, tiếp tục dùng theo liều quy định cho tới khi tiến triển về mặt lâm sàng có thể cân nhắc giảm liều.
- Đối với viêm mũi dị ứng: Dùng cho trẻ trên 6 tuổi, thường dùng dạng bình xịt. Có thể xịt nhiều lần trong ngày và không quá 6 lần tùy theo đáp ứng của trẻ.
- Đối với viêm kết mạc dị ứng: Thường dùng cho trẻ trên 4 tuổi và dạng dung dịch nhỏ mắt. Dùng dung dịch Cromolyn 4% nhỏ 1 - 2 giọt mỗi lần và 3 đến 4 lần. Tác dụng thường thấy sau 2 đến 6 tuần.
Quá liều: Khi xảy ra tình trạng quá liều có thể người bệnh tăng nguy cơ gặp phải các tác dụng phụ của thuốc. Do không có biện pháp đặc biệt nào và khi quá liều chỉ cần theo dõi lâm sàng, điều trị hỗ trợ nếu cần.
4. Tác dụng phụ của thuốc Cromolyn
Khi sử dụng thuốc Cromolyn ngoài những tác dụng chính, thì một số người khi dùng thuốc cũng cho thấy tác dụng phụ, bao gồm:
- Thường gặp: Gây ra nhức đầu, buồn ngủ; Kích ứng ở miệng, buồn nôn, đau dạ dày, viêm dạ dày ruột (ở những người bị hen, các triệu chứng này thường là nhẹ và sẽ hết khi ngừng thuốc); nếu dùng ở mắt gây ra đau nhói hay đau rát, kích ứng ở mắt thoáng qua, co đồng tử; Kích ứng họng, co thắt phế quản nhẹ; viêm da;
- Phản ứng phụ hiếm gặp: Gây ra co thắt phế quản nặng; gây thâm nhiễm bạch cầu ái toan ở phổi; viêm tuyến mang tai; khó đi tiểu tiện; Phản ứng quá mẫn (trong điều trị hen) thường có thể xảy ra vài phút sau khi hít thuốc như ngứa, nổi mày đay, thở khò khè, hạ huyết áp, phù nề miệng, nề họng, phù mạch mặt, yếu cơ, suy hô hấp, tăng sự xuất hiện bạch cầu ái toan, xuất hiện kháng thể kháng nhân trong huyết thanh.
Nếu như có phản ứng quá mẫn khi dùng thuốc cần phải ngưng dùng thuốc và có hay không cần phải dùng corticoid sẽ làm mất các triệu chứng trên. Người bệnh cần được điều trị tại bệnh viện.
Ngoài các triệu chứng phản ứng phụ trên bạn có thể gặp phải các phản ứng phụ khác, nếu xảy tác dụng phụ bạn cần báo với bác sĩ để được tư vấn.
5. Lưu ý và thận trọng lúc dùng thuốc Cromolyn
- Thuốc Cromolyn được dùng dưới chỉ định của bác sĩ, bạn nên báo với bác sĩ về tiền sử dị ứng và bệnh lý mà bạn gặp phải.
- Thuốc Cromolyn không có tác dụng điều trị với những bệnh nhân đang có cơn hen cấp. Khi cơn hen cấp xuất hiện bạn cần dùng các thuốc điều trị cắt cơn hen tác dụng nhanh theo như chỉ định của bác sĩ và nếu cơn hen không cải thiện cần tới cơ sở y tế.
- Cần thận trọng khi dùng thuốc dạng xông có định liều cho những người có bệnh mạch vành hoặc có tiền sử loạn nhịp tim vì trong dạng thuốc này có chất làm ảnh hưởng tới bệnh lý tim mạch.
- Thận trọng khi ngừng sử dụng thuốc cromolyn, nhất là đối với những người bệnh đã giảm liều thuốc uống steroid sau khi bắt đầu dùng cromolyn. Vì điều này có thể gây ra phản ứng dị ứng sau khi ngừng thuốc hay xuất hiện cơn hen.
- Nếu cần phải làm test kích thích phế quản với hoạt chất methacholin thì cần phải ngừng dùng cromolyn trước 24 giờ.
- Không được mang kính áp tròng khi đang điều trị ở mắt bằng dung dịch nhỏ mắt có chứa cromolyn.
- Nếu xét nghiệm thấy có thâm nhiễm bạch cầu ái toan ở phổi. Cần phải ngưng dùng thuốc này.
- Thời kỳ mang thai: Thuốc không có những ảnh hưởng xấu đến thai nhưng chỉ nên dùng thuốc này cho người mang thai nếu thật cần thiết.
- Thời kỳ cho con bú: Không có những dữ liệu đáng tin cậy của việc dùng thuốc. Nên tốt nhất không sử dụng hay không nên cho con bú.
- Tương tác thuốc: Đối với Cromolyn dùng trong nhãn khoa có thể được dùng đồng thời với các thuốc như atropin sulfat nhỏ mắt, thuốc nhỏ mắt chứa prednisolon acetat 1% và phenylephrin 0,12%.
- Bảo quản: Bảo quản thuốc Cromolyn ở những nơi khô, mát, nhiệt độ không quá 30 độ C, tránh ánh sáng mặt trời. Không được phép chọc thủng hoặc đốt các bình đựng thuốc, ngay cả khi đã dùng hết thuốc trong bình. Với dạng nhỏ mắt cần tránh để đầu nhỏ thuốc dính vào mắt hoặc các bề mặt khác để tránh nhiễm khuẩn.
Tóm lại, thuốc Cromlyn được dùng cho những người bị dị ứng mạn tính hay dị ứng theo mùa để giúp ngăn ngừa các triệu chứng dị ứng xảy ra. Đảm bảo an toàn bằng cách dùng thuốc này theo chỉ định của bác sĩ.
