Chụp cộng hưởng từ (MRI) tiền liệt tuyến

Bài viết bởi Bác sĩ Vũ Thị Hạnh - Bác sĩ Chẩn đoán hình ảnh - Khoa Chẩn đoán hình ảnh - Bệnh viện đa khoa Quốc tế Vinmec Hải Phòng

Cộng hưởng từ (MRI) không chỉ là phương pháp chẩn đoán hình ảnh nhanh, chính xác hiện đại nhất hiện nay mà phương pháp chẩn đoán hình ảnh này còn có vai trò rất quan trọng trong việc thăm khám và điều trị các bệnh lý liên quan đến tiền liệt tuyến ở nam giới.

1. Cộng hưởng từ tiền liệt tuyến là gì?

Cộng hưởng từ tiền liệt tuyến là kỹ thuật không xâm lấn dùng để chẩn đoán hình ảnh trong công tác thăm khám và điều trị bệnh. Theo đó, cộng hưởng từ sử dụng từ trường mạnh, sóng RF và máy tính để tạo ra hình ảnh chi tiết về các cấu trúc bên trong cơ thể. Tuy nhiên, cộng hưởng từ không sử dụng bức xạ tia X.

Hình ảnh cộng hưởng từ chi tiết cho phép bác sĩ khám và phát hiện bệnh, các hình ảnh có thể được xem lại trên màn hình máy tính, gửi qua thư điện tử, in hoặc sao chép vào đĩa CD hoặc tải lên các máy chủ.

Cộng hưởng từ tiền liệt tuyến đa thông số (multi-parametric MRI) là một hình thức tiên tiến của hình ảnh. Nó sử dụng ba kỹ thuật cộng hưởng từ để cung cấp hình ảnh giải phẫu và thông tin về chức năng của tuyến tiền liệt.

Cộng hưởng từ tiền liệt tuyến đa thông số (multi-parametric MRI) đánh giá chuyển động của phân tử nước (gọi là khuếch tán nước) và lưu lượng máu (gọi là hình ảnh tưới máu) trong tuyến tiền liệt. Điều này giúp bác sĩ cho biết sự khác biệt giữa mô tuyến tiền liệt bị bệnh và bình thường.

2. Mục đích của chụp cộng hưởng từ tuyến tiền liệt

Cộng hưởng từ để đánh giá ung thư tuyến tiền liệt và xem liệu nó có giới hạn ở tuyến tiền liệt không. Mp-MRI cung cấp thông tin về sự phân bố và khuếch tán phân tử nước và lưu lượng máu chảy qua tuyến tiền liệt. Điều này giúp xác định liệu ung thư có hiện diện hay không và nếu có thì nó có xâm lấn không và nó có lan rộng không.

Ngoài ra, cộng hưởng từ của tuyến tiền liệt được sử dụng để đánh giá các vấn đề về tuyến tiền liệt khác, bao gồm:

• Nhiễm trùng (viêm tuyến tiền liệt) hoặc áp xe tuyến tiền liệt.
• Phì đại tiền liệt tuyến lành tính
• Biến chứng sau phẫu thuật vùng chậu.

3. Chuẩn bị trước khi chụp cộng hưởng từ tuyến tiền liệt?

Thăm khám cộng hưởng từ tuyến tiền liệt có thể sử dụng coil bụng hoặc Coil trực tràng, coil trực tràng rất gần với tuyến tiền liệt giúp tạo ra hình ảnh chi tiết hơn, nó cũng cho phép bác sĩ chẩn đoán hình ảnh của bạn đánh giá tổn thương chính xác hơn. Ngoài ra bác sĩ có thể thực hiện các kỹ thuật phối hợp như cộng hưởng từ phổ (MRC), cộng hưởng từ khuếch tán (DWI), chụp cộng hưởng từ tiêm thuốc đối quang, để cung cấp thêm thông tin về cấu trúc hóa học. Sự khuếch tán của các phân tử nước và tưới máu trong mô tiền liệt tuyến để giúp phân biệt giữa mô tuyến tiền liệt bị bệnh và bình thường.

Bạn có thể được hướng dẫn thay áo choàng bệnh viện. Hoặc bạn có thể được phép mặc quần áo của riêng mình nếu nó không có kim loại.

Trước khi tiêm thuốc tương phản, bạn có thể được hỏi nếu bạn bị hen suyễn hoặc dị ứng với chất tương phản iốt, thuốc, thực phẩm hoặc môi trường. Các thăm khám cộng hưởng từ thường sử dụng một vật liệu tương phản gọi là gadolinium . Gadolinium có thể được sử dụng ở những bệnh nhân bị dị ứng tương phản iốt. Một bệnh nhân ít có khả năng dị ứng với tương phản gadolinium hơn so với tương phản iốt. Tuy nhiên, ngay cả khi bệnh nhân bị dị ứng đã biết với gadolinium, có thể sử dụng nó sau khi dùng thuốc dự phòng thích hợp.

Bạn cung cấp cho kỹ thuật viên hoặc bác sĩ chẩn đoán hình ảnh nếu bạn có bất kỳ vấn đề sức khỏe nghiêm trọng hoặc gần đây đã phẫu thuật. Chẳng hạn như bệnh thận nặng, có thể yêu cầu sử dụng các loại tương phản gadolinium cụ thể được coi là an toàn cho bệnh nhân mắc bệnh thận. Bạn có thể cần xét nghiệm máu để xác định xem thận của bạn có hoạt động bình thường không.

Nếu thăm khám cộng hưởng từ sử dụng Coil trực tràng, hãy cho kỹ thuật viên biết bạn có bị dị ứng với latex không. Nếu có, kỹ thuật viên sẽ che cuộn dây nội mạc bằng bao cao su không có latex. Để chuẩn bị chụp MRI với cuộn dây nội mạc, hãy ăn các bữa ăn nhẹ vào ngày trước và vào ngày thi của bạn. Điều này sẽ giúp làm cho việc chèn cuộn dễ dàng hơn. Bác sĩ có thể yêu cầu bạn sử dụng thuốc xổ trước khi khám để giúp làm sạch ruột.

Nếu bạn mắc chứng sợ bị vây kín (sợ không gian kín) hoặc lo lắng, bạn có thể muốn yêu cầu bác sĩ cho dùng thuốc an thần nhẹ trước khi khám.

Để tất cả đồ trang sức và các phụ kiện khác ở nhà hoặc tháo chúng ra trước khi chụp cộng hưởng từ. Các thiết bị có kim loại và điện tử có thể ảnh hưởng vào từ trường của phòng MRI và chúng không được mang vào phòng chụp. Những mục này bao gồm:

• Đồ trang sức, đồng hồ, thẻ tín dụng và máy trợ thính, tất cả đều có thể bị hỏng.
• Ghim, kẹp tóc, dây kéo kim loại và các mặt hàng kim loại tương tự, có thể làm biến dạng hình ảnh MRI.
• Nẹp vít nha khoa.
• Bút, dao bỏ túi và kính mắt.
• Khuyên trên cơ thể.
• Điện thoại di động, đồng hồ điện tử và các thiết bị theo dõi.

Trong hầu hết các trường hợp, kiểm tra cộng hưởng từ là an toàn cho bệnh nhân cấy ghép kim loại, ngoại trừ một số loại. Những người có cấy ghép sau đây có thể không được quét và không nên vào khu vực quét MRI mà không được đánh giá an toàn trước tiên:

• Một số dụng cụ cấy ốc tai
• Một số loại clip được sử dụng cho chứng phình động mạch não
• Một số loại cuộn dây kim loại được đặt trong các mạch máu
• Một số máy khử rung tim cũ và máy tạo nhịp tim

Nói với kỹ thuật viên nếu bạn có các thiết bị y tế hoặc điện tử trong cơ thể. Các thiết bị này có thể ảnh hưởng hoặc gây rủi ro trong quá trình thăm khám. Nhiều thiết bị cấy ghép sẽ có một cuốn sách giải thích các rủi ro MRI cho thiết bị cụ thể đó. Nếu bạn có cuốn sách hướng dẫn đó, hãy mang cho nhân viên y tế trước khi lập kế hoạch thăm khám.

Các vật kim loại được sử dụng trong phẫu thuật chỉnh hình thường không gây rủi ro trong MRI. Tuy nhiên, một khớp nhân tạo được đặt gần đây có thể yêu cầu sử dụng thăm khám hình ảnh khác.

Cung cấp cho kỹ thuật viên hoặc bác sĩ X quang về bất kỳ mảnh đạn, viên đạn hoặc kim loại khác có thể có trong cơ thể bạn. Các vật thể lạ ở gần và đặc biệt ở trong mắt rất quan trọng vì chúng có thể di chuyển hoặc nóng lên trong quá trình quét và gây mù. Thuốc nhuộm được sử dụng trong hình xăm có thể chứa sắt và có thể nóng lên trong quá trình quét MRI, điều này là hiếm. Trám răng, niềng răng, phấn mắt và mỹ phẩm khác thường không bị ảnh hưởng bởi từ trường. Tuy nhiên, chúng có thể làm biến dạng hình ảnh của vùng mặt hoặc não.

4. Cách thực hiện chụp cộng hưởng từ tiền liệt tuyến

Kiểm tra MRI có thể được thực hiện trên cơ sở ngoại trú. Người bệnh sẽ được định vị trên bàn thi di chuyển. Dây đeo và vòng đệm có thể được sử dụng để cố định vị trí khi chụp.

Các coil chụp có khả năng gửi và nhận sóng vô tuyến có thể được đặt xung quanh hoặc bên cạnh khu vực của cơ thể được quét. Thăm khám MRI thường bao gồm nhiều lần chạy (trình tự), một số trong đó có thể kéo dài vài phút.

Thăm khám của người bệnh có thể sử dụng coil đặt trong trực tràng. Nếu vậy, một y tá sẽ đặt một tấm che dùng một lần trên coil. Y tá sẽ bôi trơn lắp ráp và chèn coil một khoảng cách ngắn vào trực tràng. Sau khi chèn, y tá bơm phồng quả bóng tròn ngồi quanh cuộn dây và giữ nó đúng vị trí trong suốt quá trình thăm khám. Khi kiểm tra xong, bác sĩ xì hơi và tháo coil.

Nếu sử dụng thuốc đối tương phản, bác sĩ, y tá hoặc kỹ thuật viên sẽ đặt đường truyền vào tĩnh mạch ở tay hoặc cánh tay của bạn sẽ được sử dụng để tiêm chất tương phản. Người bệnh sẽ được đặt vào nam châm của máy MRI. Kỹ thuật viên sẽ thực hiện kỹ thuật chụp từ một máy tính bên phòng điều khiển.

Nếu thuốc tương phản được sử dụng trong thăm khám, nó sẽ được tiêm vào đường truyền tĩnh mạch (IV) sau một loạt lần quét đầu tiên. Nhiều hình ảnh sẽ được chụp trong hoặc sau khi tiêm.

Khi thăm khám được hoàn tất, người bệnh có thể được yêu cầu đợi trong khi bác sĩ chẩn đoán hình ảnh kiểm tra các hình ảnh trong trường hợp cần thiết hơn. Theo đó, toàn bộ thăm khám thường mất 45 phút hoặc ít hơn.

Cộng hưởng từ phổi có thể được làm thêm trong quá trình thăm khám tiền liệt tuyến. Điều này có thể thêm khoảng 15 phút vào tổng thời thăm khám.

5. Lợi ích so với rủi ro khi chụp cộng hưởng từ tiền liệt tuyến

5.1 Những lợi ích khi chụp cộng hưởng từ tiền liệt tuyến:

• MRI là một kỹ thuật hình ảnh không xâm lấn, không liên quan đến phơi nhiễm bức xạ.
• Hình ảnh MRI của các cấu trúc mô mềm của cơ thể rõ ràng và chi tiết hơn so với các phương pháp hình ảnh khác. Chi tiết này làm cho MRI trở thành một công cụ có giá trị trong chẩn đoán và đánh giá sớm về mức độ của các khối u, chẳng hạn như ung thư tuyến tiền liệt.
• MRI đã được chứng minh là có giá trị trong chẩn đoán một loạt các bệnh lý, bao gồm cả ung thư. Nó cũng hữu ích trong chẩn đoán các các bệnh lý như phì đại lành tính tuyến tiền liệt, viêm và áp xe tuyến tiền liệt.
• Cộng hưởng từ đa thông số (Mp-MRI) giúp phân biệt giữa ung thư tuyến tiền liệt có nguy cơ thấp và nguy cơ cao. Nó cũng giúp xác định ung thư đã lan ra ngoài tuyến tiền liệt.
• MRI có thể phát hiện những bất thường có thể bị che khuất bởi xương bằng các phương pháp chẩn đoán hình ảnh khác.
• Vật liệu tương phản MRI gadolinium ít gây ra phản ứng dị ứng hơn các vật liệu tương phản dựa trên iốt được sử dụng để chụp X-quang và CT.

5.2 Những rủi ro khi chụp cộng hưởng từ tiền liệt tuyến:

• Thăm khám MRI hầu như không gây rủi ro cho bệnh nhân khi tuân thủ đúng các hướng dẫn an toàn.
• Nếu dùng thuốc an thần liều cao có thể có các nguy cơ. Tuy nhiên, các dấu hiệu quan trọng của bạn sẽ được theo dõi bằng monitor để giảm thiểu rủi ro này.
• Từ trường mạnh không gây hại. Tuy nhiên, nó có thể khiến các thiết bị y tế cấy ghép bị trục trặc hoặc gây biến dạng hình ảnh.
• Xơ hóa hệ thống Nephrogenic là một biến chứng được công nhận, nhưng hiếm gặp, liên quan đến việc tiêm thuốc cản quang gadolinium . Nó thường xảy ra ở những bệnh nhân mắc bệnh thận nghiêm trọng. Bác sĩ sẽ đánh giá cẩn thận chức năng thận của bạn trước khi xem xét tiêm thuốc cản quang.
• Có nguy cơ phản ứng dị ứng rất nhẹ nếu sử dụng vật liệu tương phản. Phản ứng như vậy thường nhẹ và được kiểm soát bằng thuốc. Nếu bạn có phản ứng dị ứng, bác sĩ sẽ sẵn sàng hỗ trợ ngay lập tức.

6. Những hạn chế của MRI của tuyến tiền liệt là gì?

Bệnh cạnh những lợi ích thì MRI tuyến tiền liệt cũng để lại các hạn chế như sau:

• Hình ảnh chất lượng cao phụ thuộc vào khả năng giữ yên của người bệnh và làm theo hướng dẫn nín thở trong khi chụp.
• Các dụng cụ cấy ghép và các vật kim loại khác có thể gây khó khăn để có được hình ảnh rõ ràng. Chuyển động của bệnh nhân có thể có tác dụng tương tự.
• Để tránh nhầm lẫn bất kỳ chảy máu với ung thư, bác sĩ có thể đợi sáu đến tám tuần sau khi sinh thiết tuyến tiền liệt để thực hiện MRI tuyến tiền liệt.
• MRI thường tốn nhiều chi phí hơn và có thể mất nhiều thời gian hơn để thực hiện so với các phương pháp chẩn đoán hình ảnh khác.