Kháng sinh được sử dụng rộng rãi để điều trị bệnh nhiễm trùng do vi khuẩn. Tuy nhiên, việc kê đơn và sử dụng kháng sinh không hợp lý dẫn tới tình trạng lạm dụng thuốc trong điều trị bệnh. Sử dụng kháng sinh tràn lan làm cho vi khuẩn kháng thuốc kháng sinh. Vậy chúng ta cần chống lại các tác động này như thế nào?
1. Vì sao kháng kháng sinh được coi là mối đe dọa lớn đối với sức khỏe cộng đồng?
Khi vi khuẩn kháng thuốc kháng sinh, loại thuốc đó sẽ trở nên kém hiệu quả hơn. Do đó, việc điều trị nhiễm khuẩn cho những bệnh nhân bị nhiễm các sinh vật kháng kháng sinh trở nên phức tạp hơn, dẫn đến thời gian nằm viện lâu hơn, tăng chi phí chăm sóc sức khỏe, ...
Khó khăn hơn, các bác sĩ có thể buộc phải dùng đến các phương pháp điều trị chưa được chứng minh hiệu quả hoặc có nhiều tác dụng phụ hơn nếu vi khuẩn trở nên kháng kháng sinh. Trong những trường hợp nghiêm trọng, vi khuẩn kháng thuốc kháng sinh làm cho tình trạng nhiễm trùng không thể điều trị được.
XEM THÊM: Hậu quả của việc lạm dụng thuốc kháng sinh
2. Nguyên nhân nào dẫn tới vi khuẩn kháng thuốc kháng sinh?
Bên cạnh năng lực chuyên môn của nhân viên y tế, chính thói quen tự chữa bệnh, tự kê đơn thuốc của bệnh nhân dẫn đến tình trạng sử dụng kháng sinh tùy tiện, không phù hợp góp phần làm gia tăng vi khuẩn kháng thuốc kháng sinh.
2.1 Sử dụng thuốc kháng sinh khi không bị nhiễm khuẩn
Thuốc kháng sinh có tác dụng phòng ngừa nhiễm trùng và điều trị nhiễm khuẩn, không có tác dụng tiêu diệt vi-rút và những nguyên nhân gây bệnh khác. Do đó, việc sử dụng kháng sinh khi không bị nhiễm khuẩn không có tác dụng chữa bệnh, mà vẫn có nguy cơ mắc các tác dụng phụ do thuốc kháng sinh gây.
Thông thường, thuốc kháng sinh không chỉ tác động lên vi khuẩn gây nhiễm trùng mà còn ảnh hưởng đến các lợi khuẩn như các vi khuẩn đường ruột giúp ích cho quá trình tiêu hóa. Vì thế, việc dùng thuốc kháng sinh điều trị các bệnh lý không do vi khuẩn gây ra không những không điều trị được bệnh mà còn có thể làm gia tăng khả năng vi khuẩn kháng thuốc kháng sinh.
XEM THÊM: Kháng sinh đồ - giải pháp giảm thiểu đề kháng kháng sinh
2.2 Lựa chọn thuốc kháng sinh không hợp lý
Không có loại kháng sinh nào có khả năng tiêu diệt mọi loại vi khuẩn. Do đó, việc lựa chọn thuốc kháng sinh phải có phổ tác dụng phù hợp với loại chủng vi khuẩn nghi ngờ gây bệnh, thấm được đến vị trí nhiễm khuẩn và phù hợp với cơ địa người bệnh.
Nếu sử dụng thuốc kháng sinh không phù hợp với loại vi khuẩn cần tiêu diệt có thể làm giảm hiệu quả điều trị, đồng thời dẫn tới nguy cơ vi khuẩn kháng thuốc kháng sinh và không có thuốc điều trị trong tương lai.
2.3 Sử dụng thuốc kháng sinh sai cách
Khi đã chọn thuốc kháng sinh phù hợp, nếu người bệnh không tuân thủ chỉ dẫn của bác sĩ như tự ý bỏ thuốc khi thấy bệnh thuyên giảm cũng có thể tạo điều kiện cho các vi khuẩn kháng thuốc kháng sinh.
2.4 Lạm dụng kháng sinh trong chăn nuôi
Các chủng vi khuẩn kháng thuốc có thể được truyền từ động vật sang người thông qua tiếp xúc trực tiếp hoặc ăn phải thức ăn có nguồn gốc từ động vật bị nhiễm khuẩn và hầu hết các loại thuốc kháng sinh được sử dụng trên động vật đều có tác động trên con người. Do đó, việc lạm dụng thuốc kháng sinh trong chăn nuôi cũng có thể dẫn tới khả năng vi khuẩn kháng thuốc kháng sinh ở người.
XEM THÊM: Làm thế nào để hạn chế đề kháng kháng sinh?
3. Cần làm gì để chống lại tác động của vi khuẩn kháng thuốc kháng sinh?
Từ những nguyên nhân trên, để chống lại tác động của vi khuẩn kháng thuốc kháng sinh, bên cạnh vai trò của các cơ quan và cán bộ y tế, người tiêu dùng cũng có thể tự bảo vệ mình khỏi mối đe dọa do kháng kháng sinh gây ra bằng cách tuân thủ các hướng dẫn sau đây:
- Khi bị bệnh, không tự ý mua, sử dụng kháng sinh khi chưa có chỉ định của bác sĩ, nhất là những trường hợp như ho, cảm lạnh hoặc cảm cúm do vi-rút.
- Tốt nhất nên đi khám để được xác định vi khuẩn gây bệnh nếu có và được lựa chọn thuốc kháng sinh phù hợp giúp điều trị hiệu quả và tránh nguy cơ kháng kháng sinh.
- Khi sử dụng thuốc kháng sinh, người sử dụng cần tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ, uống đủ liều, đủ thời gian và đúng cách. Không tự ý bỏ thuốc hoặc thay đổi liều dùng khi thấy bệnh thuyên giảm.
- Thường xuyên theo dõi hiệu quả, các tác dụng không mong muốn, báo lại cho bác sĩ để có hướng điều chỉnh phù hợp.
- Nấu chín kỹ thực phẩm để loại bỏ vi khuẩn gây bệnh bao gồm cả vi khuẩn kháng thuốc trước khi sử dụng.
- Cẩn thận làm sạch các bề mặt trong nhà bếp được sử dụng để chuẩn bị hoặc lưu trữ nguyên liệu sống trước khi nấu chín để tránh nguy cơ nhiễm chéo.
- Hạn chế sử dụng các loại thuốc kháng sinh quan trọng về mặt y tế cho động vật, đặc biệt là gia cầm, gia súc được dùng để sản xuất thực phẩm.
Tình trạng kháng kháng sinh để lại rất nhiều hệ lụy cho sức khỏe, vì thế, người bệnh không nên sử dụng thuốc bừa bãi mà cần sử dụng đúng theo chỉ định của bác sĩ, dược sĩ tư vấn. Trong trường hợp có dấu hiệu bệnh cần đi khám để được kê đơn thuốc phù hợp.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
Nguồn tham khảo: fda.gov, cdc.gov, .who.int/news-room/
