Chứng chóng mặt tư thế lành tính (BPPV) được chẩn đoán dựa trên các nhận định của bác sĩ và xác nhận chính xác bằng các xét nghiệm. Bệnh có thể tự khỏi trong vài tuần đến vài tháng hoặc điều trị bằng tái định vị Canalith và phẫu thuật.
1. Chóng mặt tư thế lành tính (BPPV) là gì?
Bệnh chóng mặt tư thế lành tính (BPPV) gây ra các cơn chóng mặt từ nhẹ đến dữ dội do có những thay đổi ở các vị trí cụ thể trong não, chủ yếu xảy ra khi bạn ngẩng đầu lên hoặc xuống, nằm xuống, khi lật người hoặc ngồi dậy trên giường.
Mặc dù chứng chóng mặt tư thế lành tính gây ra nhiều khó chịu, nhưng bệnh hiếm khi nghiêm trọng trừ khi người bệnh có nguy cơ cao bị té ngã. Khi xuất hiện các triệu chứng gây nguy hiểm, bạn nên đến khám bác sĩ để được điều trị bệnh hiệu quả.
2. Nguyên nhân của chóng mặt tư thế lành tính BPPV
Đa số BPPV là vô căn. BPPV được xác định thường liên quan đến các tác động bằng lực vào đầu. Nguyên nhân ít phổ biến hơn bao gồm rối loạn làm hỏng tai trong, tổn thương xảy ra trong khi phẫu thuật tai, thời gian bất động vùng lưng quá lâu như ngồi trên ghế nha khoa trong thời gian dài. BPPV cũng liên quan đến chứng đau nửa đầu.
3. Triệu chứng của chóng mặt tư thế lành tính BPPV
Các dấu hiệu và triệu chứng của chứng chóng mặt tư thế lành tính (BPPV) có thể bao gồm:
- Chóng mặt
- Cảm giác mọi thứ xung quanh đang quay hoặc di chuyển
- Mất thăng bằng hoặc loạng choạng
- Buồn nôn
- Nôn
Triệu chứng của BPPV thường chỉ có biểu hiện thoáng qua, kéo dài dưới một phút. Những đợt chóng mặt có tính cách nhật, biến mất rồi lại tái phát trở lại. Ở mỗi người, chứng chóng mặt tư thế lành tính gây ra bởi các hoạt động khác nhau. Đa số cảm thấy mất thăng bằng khi đứng lên hoặc đi bộ.
Chuyển động mắt bất thường (chứng giật nhãn cầu) thường đi kèm với các triệu chứng của chứng chóng mặt kịch phát lành tính (đột ngột và kết thúc nhanh)
4. Chẩn đoán chóng mặt tư thế lành tính BPPV
4.1 Khám sức khỏe
Khi có những dấu hiệu trên bạn không nên chủ quan, thay vào đó nên lựa chọn cơ sở y tế uy tín để thăm khám. Trong khi thăm khám, bác sĩ sẽ đặt các câu hỏi và một số bài kiểm tra để đánh giá tình trạng chóng mặt của bạn, trong đó nổi bật là:
- Các dấu hiệu và triệu chứng chóng mặt được xác thực bằng việc thực hiện động tác chuyển động mắt hoặc đầu và sau đó giảm trong vòng chưa đầy một phút
- Chóng mặt với chuyển động mắt cụ thể xảy ra khi bạn nằm ngửa, đầu quay sang một bên và hơi nghiêng qua mép giường khám
- Chuyển động không điều khiển của mắt từ bên này sang bên kia (chứng giật nhãn cầu)
- Không kiểm soát được chuyển động mắt
4.2 Xét nghiệm
Nếu nguyên nhân của các dấu hiệu và triệu chứng khó xác định, bác sĩ có thể yêu cầu xét nghiệm bổ sung, chẳng hạn như:
- Kỹ thuật điện nhãn đồ (Electronystagmography - ANH) hoặc kỹ thuật ảnh động nhãn đồ (videonystagmography - VNG): Mục đích của các xét nghiệm này là phát hiện chuyển động mắt bất thường. ANH (sử dụng điện cực) hoặc VNG (sử dụng máy ảnh nhỏ) giúp xác định xem chóng mặt có phải do bệnh tai trong hay không bằng cách đo chuyển động mắt không tự nguyện khi đầu được đặt ở các vị trí khác nhau hoặc tác động tới một số cơ quan bằng nước hoặc không khí.
- Chụp cộng hưởng từ (MRI): Xét nghiệm này sử dụng từ trường và sóng vô tuyến để tạo ra hình ảnh cắt ngang tại đầu và cơ thể. Bác sĩ có thể sử dụng những hình ảnh này để xác định và chẩn đoán một loạt các dấu hiệu bệnh. MRI có thể được sử dụng để loại trừ các nguyên nhân gây chóng mặt khác.
5. Điều trị chóng mặt tư thế lành tính BPPV
Bệnh chóng mặt tư thế lành tính có thể tự khỏi trong vòng vài tuần hoặc vài tháng. Tuy nhiên, để giảm bớt các triệu chứng BPPV sớm hơn, bác sĩ chuyên khoa thính học hoặc bác sĩ phục hồi chức năng có thể thực hiện các điều trị bằng tái định vị các lỗ ống tủy.
5.1 Tái định vị Canalith
Quy trình tái định vị Canalith bao gồm một số thao tác vận động đơn giản và chậm để định vị đầu. Mục đích là để di chuyển các hạt sỏi nhỏ Canalith (còn gọi là otoconia) từ kênh bán nguyệt chứa đầy chất lỏng của tai trong vào tiền đình, nơi các hạt này không còn là tác nhân gây chóng mặt.
Mỗi vị trí chuyển động được giữ trong khoảng 30 giây. Khi có bất kỳ triệu chứng hoặc chuyển động mắt bất thường nào thì dừng lại. Biện pháp điều trị này thường đạt hiệu quả sau 1 - 2 lần điều trị. Bạn cũng có thể được bác sĩ hướng dẫn về quy trình tái định vị canalith để tự thực hiện tại nhà khi cần thiết.
5.2 Phẫu thuật thay thế
Trong những tình huống rất hiếm, khi quy trình tái định vị ống tủy không hiệu quả, bác sĩ có thể đề nghị thực hiện phẫu thuật trong đó cắm xương được sử dụng để chặn phần tai trong gây chóng mặt. Phích cắm ngăn không cho ống bán nguyệt trong tai phản ứng với các chuyển động của hạt Canalith hoặc chuyển động của đầu nói chung. Tỷ lệ thành công cho phẫu thuật cắm ống tủy là khoảng 90%.
6. Biện pháp khắc phục tại nhà đối với chóng mặt tư thế lành tính BPPV
Nếu bạn bị chóng mặt liên quan đến chứng chóng mặt tư thế lành tính (BPPV), hãy chú ý những lời khuyên sau:
- Nhận biết khả năng mất thăng bằng, nguyên nhân dẫn đến ngã và chấn thương nghiêm trọng.
- Ngồi xuống ngay lập tức khi bạn cảm thấy chóng mặt.
- Sử dụng ánh sáng tốt nếu bạn thức dậy vào ban đêm.
- Đi bộ với gậy để ổn định nếu bạn có nguy cơ bị ngã.
- Làm việc chặt chẽ với bác sĩ để quản lý các triệu chứng một cách hiệu quả.
BPPV có thể tái phát ngay cả sau khi điều trị thành công. Mặc dù không có cách chữa trị, BPPV vẫn có thể được kiểm soát bằng vật lý trị liệu và điều trị tại nhà.
XEM THÊM:
- Rối loạn chức năng tiền đình là bệnh gì?
- Chóng mặt, buồn nôn, đau đầu, mệt mỏi: Những điều cần biết
- Hay đau nửa đầu bên phải, nên đi khám chuyên khoa nào?
