Các tác dụng của thương truật

1. Cây thuốc thương truật là gì?

Theo các tài liệu lưu trữ, tên khoa học được tìm thấy của cây thuốc thương truật là Atractylodes lanceae Asteraceae. Loại cây này có tuổi thọ khá cao nên được xếp vào danh sách nhóm cây sống lâu năm. Theo các nghiên cứu khảo sát thì chiều cao trung bình mỗi cây đạt 0,6 m, rễ cây là rễ củ thân có xu hướng mọc thẳng.

Các phiến lá của cây sẽ mọc so le nhau và gần như không nhìn ra cuống. Ở phía gốc của mỗi chiếc lá được chia làm 3 thùy và 2 thùy nằm ở 2 bên hình mác. Mép lá có những dấu răng cưa nhỏ nhưng nhọn. Khi ra hoa sẽ mọc thành cụm xếp 5 - 7 lớp ngơi ngói lợp. Hoa có hình như ống trụ và xếp theo giới tính. Những bông hoa cái được nằm ở ngoài vào trong là bông lưỡng tính.

Tràng hoa dễ dàng nhận thấy có màu trắng hay hơi ngả sang tím nhạt và chia thành 5 thủy xẻ khá sâu. Hoa cái bị thoái hóa phần nhụy nên hoa khác có 5 nhị. Nhụy hoa xuất hiện đầu vòi được chia đôi và bầu nhụy xuất hiện lông mềm khá nhỏ. Các cụm hoa của cây thuốc thương truật nhỏ và có phần mảnh hơn cây thuốc bạch truật.

Khi ra quả thì quả của cây thuốc thương truật ở hình thái khô. Từ xưa đến nay, chúng ta thường nhập vị thuốc thương truật từ Trung Quốc. Theo tài liệu ghi chép vị trí xuất hiện thường xuyên của cây thuốc thương truật chính là Giang Tô, Hà Nam và Hồ Bắc.

Trong tất cả các vùng vị trí tìm thấy, Giang Tô được cho là nơi có địa chất phù hợp nhất. Các mẫu thí nghiệm phân tích đã chứng minh chất lượng cây thuốc tại đây là cao hơn cả. Bên cạnh đó, Hồ Bắc là nơi sản xuất đi sản lượng lớn và sức tiêu thụ cao xuất hiện ở Hoa Bắc lẫn Đông Bắc. Một lượng không nhỏ sẽ được xuất khẩu để bào chế thuốc cho các quốc gia khác.

2. Thành phần, cách chế biến và bảo quản thuốc thương truật

2.1. Thành phần sử dụng của thương truật

Cây thương truật là một loại cây rễ củ nên phần rễ hấp thụ nhiều dinh dưỡng. Chính vì thế rễ cây sẽ được chọn làm nguyên liệu chế biến thành thuốc. Tuy nhiên muốn thu hoạch cũng cần phải chú ý đến thời gian. Trong năm, cây thương truật sẽ được thu hoạch vào mùa xuân và mùa thu. Đây là thời điểm thích hợp để bộ phận sử dụng sau thu hoạch đạt được chất lượng cao nhất.

2.2. Cách chế biến

Rễ cây thương truật sau khi thu hoạch sẽ cần vệ sinh sạch để loại bỏ đất và tạp chất bám xung quanh. Sau khi làm sạch thì cần giúp thành phẩm mềm hơn bằng cách ngâm trong nước gạo. Khi rễ cây mềm ra sẽ dễ dàng thái thành miếng vừa dùng và đem sao khô để tiện bảo quản.

Đối với chích thương truật, phần thương truật phiến sẽ được làm ướt bằng nước vo gạo. Sau khi tất cả để ướt sẽ sao vàng đến khi khô lại. Một cách khác có thể áp dụng đó là tẩm nước vo gạo lên rồi hấp chín sau đó đem phơi khô.

2.3. Cách bảo quản

Dược liệu sau quá trình làm chín phơi khô sẽ có thể bảo quản và sử dụng lâu hơn Trong quá trình bảo quản sử dụng dược liệu khô cần chú ý để ở nơi thoáng mát tránh bị nấm mốc phá hoại.

3. Tác dụng của thương truật

Dưới sự phân tích của Y Học Hiện Đại, củ thương truật được phân tích và tìm thấy nhiều tinh dầu cùng các thành phần khác như hydroxy atractylon, b-eudesmol, hinesol và atractylodin.

Khi sử dụng thuốc sẽ có vị cay và đắng. Theo những ghi chép cổ cũng như kiểm chứng, cây thuốc thương truật có 3 tác dụng dược lý phổ biến là: ổn định đường huyết, thúc đẩy hệ tiêu hóa, tốt cho hệ tiết niệu. Cụ thể:

3.1. Tác dụng làm ổn định đường huyết

Theo một tạp chí Y Học Trung Hoa, khi thí nghiệm cho thỏ dùng 8 g/kg thuốc sắc thì đường máu có dấu hiệu tăng. Sau đó khoảng 1 giờ, kết quả tiếp tục hạ xuống nhưng sẽ tăng trở lại sau 6 giờ. Ở một nghiên cứu khác, việc sử dụng thuốc đều đặn được hi vọng là sẽ giúp giữ cho đường huyết ổn định ở mức bình thường. Dựa vào giả thuyết đó, các chuyên gia tiếp tục thực hiện thí nghiệm sử dụng đều đặn 8 - 10 ngày vị thuốc này. Kết quả cuối cùng đã cho thấy chỉ số đường huyết được trở lại bình thường.

3.2. Cải thiện chức năng hoạt động của hệ tiêu hóa

Vào khoảng năm 1991 , đã có danh y sử dụng dịch chiết của cây thương truật để điều trị vấn đề hệ tiêu hóa. Trong công thức này, cần dùng đến 75mg /kg dịch chiết thương truật để tăng cường chức năng vận động của hệ tiêu hóa. Công dụng này được tin là do phản ứng của thành phần b-eudesmol trong cấu trúc hóa học.

3.3. Tăng chức năng hệ niệu cơ quan sinh dục

Một thí nghiệm nghiên cứu trên cơ thể chuột đã cho thấy kết quả sau khi dùng nước sắc vị thuốc thương truật. Thực sự công dụng này không được như ý muốn. Đồng thời, nồng độ muối Na+ tăng lên. Cũng vì muối Na+ nên sử dụng vị thuốc này có thể mang tác dụng cho một số bệnh lý như: kiện tỳ, minh mục, tán hàn, khư phong, chướng bụng, đầy hơi, tiêu chảy, quáng gà....

4. Liều sử dụng và những điều kiêng kỵ khi dùng vị thuốc thương truật

4.1. Liều lượng sử dụng

Cây thuốc thương truật có nhiều tác dụng tốt cho sức khỏe nhưng cũng không thể tùy tiện sử dụng. Thương truật có thể sắc uống hay nghiền mịn thành bột để dùng. Liều dùng dao động khoảng 5 - 10 gam. Để xác định chính xác liều dùng cũng như cách dùng bạn nên tham khảo ý kiến của bác sĩ và những ghi chép y học đã được công bố và kiểm chứng.

4.2. Lưu ý khi sử dụng thuốc

Một số thảo dược có thể gây nên tác dụng phụ và thương truật không ngoại lệ. Đó chính là vấn đề đáng quan tâm và chú ý mỗi lần sử dụng để tránh không khỏi bệnh lại gây ảnh hưởng nghiêm trọng tới sức khỏe của bệnh nhân. Một số vấn đề cần đặc biệt lưu ý khi dùng cây thuốc này bao gồm:

• Người mắc chứng đi ngoài lỏng hay tỳ vị bị hư yếu không nên dùng.
• Bệnh nhân mắc chứng táo bón hoặc hay đổ mồ hôi thì không nên sử dụng.
• Người đang sử dụng cây thuốc thương truật thì cần kiêng một số món ăn như thịt chim bồ câu hoặc trái đào. Nếu không may ăn phải có thể sẽ xuất hiện tác dụng phụ ảnh hưởng đến công dụng của thuốc hoặc cả sức khỏe của bạn.
• Các loại gia vị tỏi và rau mùi cũng là những thực phẩm nên kiêng kỵ cần tránh dùng khi uống thuốc.

5. Bài thuốc dân gian điều trị bệnh

Dân gian đã lưu truyền lại không ít bài thuốc chỉ cách điều trị bệnh từ cây thương truật. Sau đây là danh sách một số bài thuốc phổ biến được biến đến và đã có công dụng đúng như ghi chép:

5.1 Loại bỏ mộng mắt

• Nguyên liệu cần có thương thuật khoảng 1 kg kết hợp cùng giảm, nước gạo nếp, rượu và nước tiểu đồng tử.
• Phần thương truật đã chuẩn bị sẽ được làm sạch phơi ráo và chia đều thành 4 phần bằng nhau.
• Những nguyên liệu khác sẽ tẩm đều lên từng phần đã chuẩn bị. Việc chia phần sẽ tăng khả năng thẩm thấu cũng như giúp chất lượng thuốc đạt hiệu quả cao hơn sau khi hoàn thành.
• Sau khi đã tẩm đều cho các phần chia của thuốc, thì ngâm chúng khoảng 3 ngày. Kết thúc thời gian ngâm thuốc sẽ được vớt ra.
• Khi thương truật ráo nước sẽ thái mỏng và sấy khô.
• Bước tiếp theo là lấy hắc chi ma sao vàng rồi nghiền thành bột mịn.
• Từng miếng thương truật mỏng được thái ra sẽ nấu cùng rượu đến khi thành hồ.
• Phần thuốc bột được chuẩn bị sẽ đem hòa cùng hỗn hợp hồ để có thể tạo thành viên đan.
• Mỗi lần sử dụng bạn sẽ uống 30 viên nên cần làm số lượng lớn để thuận tiện cho những lần dùng sau.

Thêm vào đó, các bước làm cần một thời gian không hề ngắn nên việc bảo quản thuốc thành phẩm cũng không thể lơ là. Một điều cần chú ý hơn cả đó là nên thay nước ngâm thương truật hàng ngày. Trong suốt 3 ngày bạn không nên chỉ dùng một lần nước mà hãy thay chúng mỗi ngày tránh việc chất lượng bị giảm sút.

5.2 Bài thuốc điều trị đau nhức mỏi tay chân

• Nguyên liệu thực hiện cần có rượu, giấm, nước gạo , muối và 1 kg thương truật đã sơ chế.
• Đầu tiên là trộn hỗn hợp kể trên lại với nhau sau đó chia nhỏ thương truật thành 4 phần tẩm đều lên đến khi ngấm hết.
• Phần hỗn hợp làm ra sẽ được đem đi ngâm trong 3 ngày.
• Ở phương thuốc này, mỗi ngày bạn vẫn cần đều đặn thay nước mới để ngâm thuốc. Khi ngâm đủ 3 ngày thương truật cũng được vớt ra để ráo và phơi khô để chuẩn bị cho công đoạn kế tiếp.
• Khi thương truật phơi khô đạt sẽ lại chia chúng ra thành 4 phần bằng nhau. Với mỗi phần đó sẽ được thực hiện sao khô cùng một số dược liệu như: hồi hướng, hắc khiên ngưu,bổ cốt chỉ và xuyên tiêu. Mỗi vị thuốc đem sao cho 1 phần sẽ cân lấy khoảng 40 gam. Để sao hết tất cả lượng thương truật đã chuẩn bị sẽ dùng mỗi loạng 160 gam.
• Sao vàng thuốc có thể loại bỏ một số độc tố khi thuốc chưa chín hoặc cải thiện hương vị cho thuốc giúp người bệnh dễ dàng sử dụng. Với thương truật, sau khi sao vàng thuốc sẽ thơm hơn. Tuy nhiên những dược liệu đem sao khô cùng đều không cần dùng đến nên sẽ gạt bỏ khi sao khô kết thúc.

Sao khô cùng dược liệu là một cách giúp cải thiện hương vị cho thảo dược. Do vậy phần thảo dược sau sao khô sẽ được nếu cùng dấm để thành dạng hồ và trộn cùng bột thuốc để làm thành viên đan sử dụng tiện lợi. Lượng thuốc dùng mỗi ngày không quá 30 viên. Hơn nữa nên sử dụng thuốc cùng với rượu hay nước muối để tăng công dụng của thuốc. Thời điểm thích hợp nhất để uống thuốc chính là khi bạn đang có cảm giác đói.

5.3 Cải thiện tình trạng sức khỏe cũng như khí sắc cơ thể

Cơ thể suy nhược có thể ảnh hưởng lớn đến các chức năng hoạt động của toàn bộ các cơ quan. Những biểu hiện đầu tiên chính là da mặt vàng vọt, xanh xao. Khi diễn biến này trở nên tồi tệ hơn có thể làm cho tinh thần cũng như sức lực suy yếu. Nếu người suy nhược biếng ăn và không thể vận động cải thiện thì tình trạng ngày sẽ càng suy yếu và nghiệm trọng.

• Đối với biểu hiện sức khỏe sa sút ta cần có 1 kg thương truật, 0,5 kg địa hoàng.
• Đem những nguyên liệu đã chuẩn bị được vệ sinh sạch ráo nước rồi phơi khô.
• Sau khi phơi khô thì nghiền thành bột mịn. Bột nghiền ra sẽ được nấu cùng hồ để có thể viên thành thuốc.

Phương thuốc này còn được kết hợp với can khương. Vị thuốc can khương sẽ cần điều chỉnh liều lượng tại mỗi thời điểm trong năm. Mỗi mùa trong năm bạn sẽ cần chú ý điều chỉnh lượng can khương để thuốc đảm bảo phát huy hết công dụng.

Sự dao động về liều lượng được ghi chép lại cụ thể là: Mùa đông dùng nhiều nhất cần 40 gam can khương , lượng can khương giảm đi nửa nếu dùng cho mùa hè còn mùa xuân với mùa thu thì sẽ trộn cùng 28 gam can khương. Sau khi làm nên viên thuốc thì sử dụng với liều lượng 30 viên/ ngày.

5.4 Cải thiện chứng quáng gà

Mắc quáng gà sẽ làm hạn chế tầm nhìn đặc biệt là khi không đủ ánh sáng. Bài thuốc trị quáng gà cần chuẩn bị 60 gam thương thuật cùng nước vo gạo. Thực hiện ngâm thương truật trong nước vo gạo trong một đêm.

Sau đó vớt ra để ráo và nghiền thành bột mịn. Kế tiếp là sử dụng thêm 1 kg gan dê cùng bột mịn. Bột được rắc đều lên gan ghe sau đó buộc thặt chặt bằng dây gai và đem đi nấu. Lúc nấu sẽ cho thêm gạo và dùng nước gạo để nấu đến khi gạo chín nhừ là có thể dùng.

Với công thức này thì sẽ ăn trực tiếp để điều trị. Khi luộc nhừ có thể ăn hoặc chờ nguội để tránh bị bỏng. Công thức này sẽ mang lại hiệu quả khi duy trì sử dụng trong khoảng thời gian dài.

5.5 Điều trị viêm khớp dạng thấp hay phong hàn thấp

Viêm khớp là một chứng bệnh nguy hiểm ảnh hưởng đến sinh hoạt hàng ngày. Ngoài gây ra đau nhức không giảm còn khiến các hoạt động khác bị gián đoạn làm tinh thần sa sút hoặc ảnh hưởng đến cuộc sống nghiêm trọng.

Một số sách ghi lại đã nói rằng cân lấy 10 gam dược liệu mỗi loại trong danh sách: thương truật, hoàng kỳ, tang ký sinh, mộc qua, thạch xương bồ, trần giao, thục địa, ý dĩ nhân, thạch hộc, tỳ giải, tàm sa. Những dược liệu này sẽ đem sắc cùng 3 gam cam thảo, 6 gam quế chi.

Sau khi thuốc được sắc sẽ uống đều đặn mỗi ngày. Thời gian sử dụng sẽ không cố định mà chủ yếu dựa vào tình trạng sức khỏe của mỗi người. Thông thường, bạn sẽ uống và duy trì cho tới khi bệnh thuyên giảm mới ngưng lại.

5.6 Cải thiện chức năng tiêu hóa đồng thời cầm được tiêu chảy

Các chứng bệnh đường tiêu hóa thường là nguyên nhân ảnh hưởng đến khả năng hấp thụ cũng như chuyển hóa dinh dưỡng của cơ thể. Đồng thời bạn có thể chướng bụng, đầy hơi , ăn mất ngon hay buồn nôn nếu mắc bệnh liên quan đến đường tiêu hóa. Để điều trị hãy cùng tham khảo 3 bài thuốc được điều chế từ cây thuốc thương truật:

• 12 gam thương truật , 4 gam cam thảo, 6 gam trần bì, 8 gam hậu phác, 8 gam đại táo và 8 gam gừng tươi sắc uống. Sau một thời gian sử dụng chức năng tiêu hóa sẽ được ổn định và hoạt động tốt hơn.
• 40 gam thương truật, 10 gam hoàng cầm, 20 gam bạch thược, 4 gam nhục quế tán nhuyễn làm thành viên thuốc. Thay vì uống cùng nước bạn nên dùng nước cơm sẽ phát huy công dụng tốt hơn. Bài thuốc này có công dụng hiệu quả điều trị tỳ thấp, sống phân khi đi đại tiện, tiêu chảy hoặc không có cảm giác ngon miệng.
• 12 gam thương truật, 12 gam hương phụ, 12 gam xuyên khung, 12 gam thần khúc, 12 gam chi tử cân đủ lượng đem nghiền thành bột mịn. Mỗi lần sử dụng sẽ lấy ra khoảng 6 - 10 gam bột hỗn hợp sắc lên và uống khi còn ấm. Bài thuốc này chủ trị các chứng ợ hơi, ợ nóng , đau dạ dày và buồn nôn khá hiệu quả.

5.7 Cải thiện sức khỏe răng miệng

Đau nhức răng có thể ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng ăn nhai. Hoạt động ăn nhai diễn ra thường xuyên nên nếu không thể hoạt động đều đặn sẽ khiến sức khỏe sa sút và dẫn đến suy kiệt nếu kéo dài.

Để trị chứng đau răng bạn có thể đem thương truật hòa cùng nước muối ấm. Kế tiếp sao khô hỗn hợp rồi tán nhuyễn thành bột. Bột mịn này sẽ được đắp vào răng. Thực hiện đều đặn các triệu chứng đau nhức sẽ giảm dần và không còn gây khó chịu nữa.

Thương truật là một trong những vị thuốc đông ý khá quý vì nó chữa được nhiều bệnh phổ biến. Tuy nhiên vị thuốc từ thiên nhiên thường dễ bị làm giả. Do vậy bạn cần tham khảo với bác sĩ về cách dùng cũng như lựa chọn đúng thuốc đảm bảo chất lượng để cải thiện sức khỏe cho bản thân.

Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.