Quá trình điều trị viêm loét đại tràng có thể kết hợp nhiều phương pháp khác như sử dụng thuốc, thay đổi chế độ ăn uống và phẫu thuật. Trong đó, mỗi phương pháp điều trị đều có những ưu nhược điểm riêng. Quan trọng hơn hết, người bệnh cần điều trị kịp thời để tránh các biến chứng nguy hiểm có thể xảy ra.
Bài viết này được viết dưới sự hướng dẫn chuyên môn bởi ThS. BS Mai Viễn Phương hiện là Trưởng đơn nguyên Nội soi tiêu hóa - Khoa Khám bệnh & Nội khoa - Bệnh Viện Đa Khoa Quốc Tế Vinmec Central Park.
1. Nguyên nhân gây viêm loét đại tràng
Hiện nay, nguyên nhân cụ thể gây viêm loét đại tràng (UC) vẫn chưa được xác định. Nhiều chuyên gia cho rằng, bệnh bắt nguồn từ sự bất thường trong hệ miễn dịch và việc cơ thể không có khả năng xử lý vi khuẩn trong đường tiêu hóa.
2. Chẩn đoán bệnh
Thông thường, bác sĩ có thể đề nghị người bệnh thực hiện các loại xét nghiệm khác nhau để đưa ra chẩn đoán chính xác. Trong đó, những xét nghiệm thường dùng để chẩn đoán viêm loét đại tràng bao gồm nội soi tiêu hóa trên, nội soi đại tràng và xét nghiệm phân…
3. Các lựa chọn điều trị viêm loét đại tràng
3.1 Chế độ ăn uống và dinh dưỡng
Để hỗ trợ quá trình điều trị, người bệnh nên chia nhỏ lượng thức ăn trong ngày để tiêu thụ, đồng thời tránh các loại thực phẩm thô và giàu chất xơ nếu thực phẩm có vấn đề với bản thân. Các thực phẩm cần tránh gồm:
- Quả hạch.
- Hạt giống.
- Đậu.
- Các loại ngũ cốc.
Bên cạnh đó, các loại thực phẩm chứa nhiều chất béo và dầu mỡ cũng là nguyên nhân góp phần gây ra tình trạng viêm và đau. Nhìn chung, những thực phẩm an toàn bao gồm:
- Ngũ cốc ít chất xơ.
- Gà nướng, thịt lợn và cá.
- Trái cây và rau củ hấp/nướng hoặc hầm.
Ngoài ra, việc uống từng lượng nước nhỏ suốt cả ngày sẽ hỗ trợ hệ tiêu hóa và giảm tình trạng viêm. Bên cạnh đó, các triệu chứng viêm loét đại tràng sẽ trầm trọng hơn bởi lo lắng và căng thẳng. May mắn thay, các bài tập thể chất kết hợp với các phương pháp thư giãn sẽ kiểm soát và làm giảm mức độ căng thẳng, chẳng hạn như:
- Phản hồi sinh học.
- Mát xa.
- Thiền.
- Trị liệu.
3.2 Sử dụng thuốc
Để làm thuyên giảm bệnh, bác sĩ thường kê đơn thuốc điều trị nhắm vào tình trạng của bệnh.
Các loại thuốc chống viêm không steroid (NSAID) có thể làm trầm trọng thêm các triệu chứng nếu người bệnh đang bị viêm loét đại tràng, vì vậy nên tránh dùng các loại thuốc này. Thay vào đó, người bệnh nên thảo luận với bác sĩ của mình để tìm giải pháp điều trị viêm loét đại tràng tốt nhất cho nhu cầu chăm sóc sức khỏe của bản thân.
Tuy nhiên, nguy cơ ung thư liên quan đến viêm loét đại tràng đang tăng lên. Vì vậy, người bệnh nên đặt lịch kiểm tra sức khỏe định kỳ hàng năm hoặc hai năm một lần theo chỉ dẫn của bác sĩ. Với kế hoạch điều trị phù hợp, người bệnh hoàn toàn có thể kiểm soát được tình trạng bệnh và tiếp tục sống bình thường.
Trong quá trình điều trị, dù có nhiều loại thuốc khác nhau nhưng mỗi loại đều được phân thành bốn nhóm chính.
3.2.1 Aminosalicylate
Các loại thuốc này có chứa 5-aminosalicylic acid (5-ASA), giúp giảm thiểu tình trạng viêm ở ruột. Trong đó, aminosalicylate có thể được sử dụng:
- Qua đường uống.
- Qua thuốc xổ.
- Trong một viên đạn.
Thông thường, thuốc cần từ 4 đến 6 tuần để có tác dụng nhưng cũng có thể gây ra các tác dụng phụ như:
3.2.2 Corticosteroid
Prednisone, budesonide, methylprednisolone và hydrocortisone là những thuốc thuộc nhóm steroid có tác dụng giảm viêm. Trong trường hợp viêm loét đại tràng từ trung bình đến nặng, đặc biệt khi thuốc 5-ASA không mang lại hiệu quả, nhóm thuốc này sẽ thường được sử dụng.
Các phương thức sử dụng corticosteroid bao gồm uống, tiêm tĩnh mạch, thuốc xổ và thuốc đạn. Tuy nhiên, các tác dụng phụ bao gồm:
- Mụn.
- Lông mặt.
- Tăng huyết áp.
- Bệnh tiểu đường.
- Tăng cân.
- Tâm trạng lâng lâng.
- Mất khối lượng xương.
- Tăng nguy cơ nhiễm trùng.
Việc sử dụng steroid trong thời gian ngắn là phương pháp điều trị viêm loét đại tràng lý tưởng để giảm bớt tác động của đợt bùng phát, thay vì dùng steroid như một loại thuốc hàng ngày nhằm kiểm soát các dấu hiệu viêm loét đại tràng. Nếu bệnh trở nên nghiêm trọng, bác sĩ sẽ chỉ định một liều steroid mỗi ngày để giúp người bệnh duy trì lối sống bình thường.
3.2.3 Điều hòa miễn dịch
Azathioprine và 6-mercapto-purine (6-MP) là những loại thuốc có tác dụng làm giảm viêm hệ thống miễn dịch, mặc dù thời gian phát huy hiệu quả có thể lên tới 6 tháng.
Khi sự kết hợp giữa 5-ASA và corticosteroid không mang lại kết quả tốt, thuốc điều hòa miễn dịch đường uống sẽ là lựa chọn thay thế. Tuy nhiên, người bệnh cần lưu ý về các tác dụng phụ tiềm ẩn như:
3.2.4 Sinh học
Nhóm thuốc mới hơn này là lựa chọn thay thế cho các thuốc điều hòa miễn dịch trong điều trị viêm loét đại tràng ở những người không đáp ứng hiệu quả với các phương pháp điều trị khác.
Ngoài ra, thuốc sinh học tác động phức tạp và nhắm mục tiêu vào các protein đặc hiệu. Phương pháp này được cung cấp qua truyền tĩnh mạch hoặc tiêm. Hiện tại, FDA đã phê duyệt một số loại thuốc sinh học để điều trị viêm loét đại tràng.
- Tofacitinib (Xeljanz)
- Adalimumab (Humira)
- Golimumab (Simponi)
- Infliximab (Remicade)
- Vedolizumab (Entyvio)
3.3 Phẫu thuật
Khi các hình thức điều trị viêm loét đại tràng khác không hiệu quả, người bệnh có thể phải thực hiện phẫu thuật. Bên cạnh đó, đối với tình trạng chảy máu, ốm nặng hoặc có nguy cơ cao mắc ung thư, bác sĩ thường sẽ quyết định thực hiện phẫu thuật cắt bỏ ruột kết.
Thông thường, bốn loại phẫu thuật tồn tại bao gồm:
- Cắt bỏ tử cung phục hồi với túi hồi tràng-nối hậu môn.
- Cắt toàn bộ ổ bụng với nối tử cung.
- Cắt toàn bộ bụng với cắt hồi tràng cuối.
- Cắt bỏ toàn bộ phần tử cung với cắt hồi tràng cuối.
6. Chế độ ăn kiêng viêm loét đại tràng
Không có chế độ ăn kiêng cụ thể nào đối với căn bệnh này. Mỗi người có phản ứng riêng với các loại thực phẩm và đồ uống khác nhau. Tuy nhiên, một số quy tắc chung có thể giúp người bệnh đang muốn tránh các đợt bùng phát bao gồm:
- Ăn một chế độ ăn uống ít chất béo: Mặc dù nguyên nhân khiến chế độ ăn ít chất béo có lợi vẫn chưa được xác định nhưng thực phẩm chứa nhiều chất béo thường dẫn đến tiêu chảy, nhất là ở những người bị viêm ruột mạn tính (IBD). Việc ăn nhiều thực phẩm ít chất béo sẽ giúp giảm tốc độ bùng phát của bệnh. Khi tiêu thụ chất béo, người bệnh hãy chọn các loại lành mạnh như dầu ô liu và axit béo omega-3.
- Bổ sung thêm vitamin C: Loại vitamin này có khả năng bảo vệ ruột và thúc đẩy quá trình phục hồi nhanh chóng sau khi bùng phát. Ở những người tiêu thụ chế độ ăn giàu vitamin C, tình trạng bệnh viêm loét đại tràng thường có tiến triển tốt. Mùi tây, ớt chuông, rau bina và quả mọng là những thực phẩm giàu vitamin C bệnh nhân có thể tham khảo.
- Ăn nhiều chất xơ: Chất xơ không chỉ hỗ trợ việc duy trì thói quen đi tiêu đều đặn mà còn giúp việc đi tiêu trở nên dễ dàng hơn.
Dù là một bệnh khó chữa nhưng chúng ta có nhiều phương pháp điều trị viêm loét đại tràng khác nhau. Vì vậy, người bệnh hãy trò chuyện với bác sĩ về các triệu chứng để bác sĩ có thể lên kế hoạch điều trị hiệu quả.
Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec đang triển khai các Gói khám sức khỏe tổng quát và thực hiện các xét nghiệm cận lâm sàng cho từng đối tượng. Khách hàng sẽ được bác sĩ tiến hành khai thác tiền sử bệnh lý cá nhân và gia đình, đo huyết áp, chỉ số khối cơ thể, kiểm tra sức khỏe tổng quát, thực hiện các xét nghiệm sàng lọc và nhận tư vấn phù hợp với tình huống cụ thể.
Với cơ sở vật chất hiện đại, hệ thống máy móc xét nghiệm tiên tiến, tối tân và đội ngũ bác sĩ giàu kinh nghiệm, trình độ chuyên môn cao, việc khám sức khỏe định kỳ tại Vinmec là sự lựa chọn tin cậy và chất lượng đẳng cấp quốc tế dành cho tất cả mọi người và mọi gia đình.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
