Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ chuyên khoa II Quách Nguyễn Thu Thủy - Bác sĩ Nhi - Trung tâm Nhi - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City.
Viêm màng não là một bệnh lý hết sức nguy hiểm, có thể để lại những di chứng thần kinh hết sức nặng nề, đặc biệt đối với trẻ em. Hiện nay đã có cách phòng ngừa nhờ các loại vắc-xin viêm màng não.
Thực hiện đầy đủ các mũi tiêm theo đúng liệu trình sẽ giúp bảo vệ tối đa trước căn bệnh nguy hiểm này. Hiện nay có thể chia ra 2 loại viêm màng não do vi khuẩn và viêm màng não do virus.
1. Viêm màng não do vi khuẩn
1.1 Viêm màng não do vi khuẩn não mô cầu và các loại vắc-xin phòng ngừa
Bệnh viêm màng não do vi khuẩn não mô cầu có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm như nhiễm trùng não, phù não, tăng áp lực sọ não, tổn thương thần kinh trung ương. Bệnh diễn biến nhanh, nếu không được điều trị tích cực, bệnh nhân có thể tử vong trong vòng 24 giờ. Ai cũng có thể mắc bệnh viêm màng não do não mô cầu, trong đó, trẻ em và trẻ sơ sinh là những đối tượng có nguy cơ mắc bệnh cao nhất.
Vi khuẩn não mô cầu được phân lập gồm 13 chủng, trong đó A,B,C là các chủng thường gặp và nguy hiểm nhất ở nước ta. Do đó, để ngăn ngừa nguy cơ viêm màng não do vi khuẩn não mô cầu, trẻ cần được tiêm ngừa cả vắc-xin viêm màng não mô cầu AC và BC.
- Vắc-xin phòng viêm não mô cầu AC: giúp phòng bệnh não mô cầu tuýp A và C. Mũi đầu tiên tiêm cho trẻ từ 2 tuổi trở lên hoặc trẻ trên 6 tháng tuổi có tiếp xúc với người bệnh, sau đó tiêm nhắc lại sau 3-5 năm.
- Vắc-xin phòng viêm não mô cầu BC: giúp phòng bệnh não mô cầu tuýp B và C. Trẻ cần tiêm 2 mũi, mũi thứ hai cách mũi đầu tiên 6-8 tuần, sử dụng cho trẻ từ 6 tháng tuổi trở lên và người lớn đến 45 tuổi.
1.2 Viêm màng não do vi khuẩn phế cầu và các loại vắc-xin phòng ngừa
Vi khuẩn phế cầu là nguyên nhân gây viêm màng não phổ biến cho trẻ em dưới 6 tuổi. Các triệu chứng của bệnh là sốt cao và đau đầu trong một vài giờ hoặc 1-2 ngày đầu, nôn mửa, nhạy cảm với ánh sáng, ăn không ngon, mất ngủ, cứng cổ, rối loạn ý thức, lơ mơ, ngủ gà,... Nếu không được điều trị kịp thời, bệnh có thể gây những di chứng thần kinh hết sức nặng nề như lác mắt, mù, câm, điếc, liệt chi, liệt nửa người, sa sút trí tuệ, rối loạn tâm thần, động kinh,...
Vắc-xin phòng ngừa viêm màng não do phế cầu là vắc-xin đa giá, giúp phòng ngừa nhiều chủng phế cầu. Ngoài ngăn ngừa viêm màng não, vắc-xin còn giúp phòng ngừa nhiều bệnh nghiêm trọng khác do phế cầu như viêm phổi, viêm xoang, nhiễm trùng huyết,...Hiện nay đã có 2 loại vaccine phòng phế cầu khuẩn là vắc-xin Synflorix và vắc-xin Prevenar 13
a)vắc-xin Synflorix phòng bệnh do phế cầu được sử dụng phổ biến hiện nay là giúp ngăn ngừa 10 chủng phế cầu phổ biến nhất. Vắc-xin Synflorix được sử dụng theo 3 phác đồ sau:
Trẻ từ 6 tuần đến 6 tháng tuổi: phác đồ tiêm gồm 4 mũi
- 3 mũi đầu tiên tiêm vào lúc trẻ 2-3-4 tháng tuổi
- Mũi thứ 4 là mũi nhắc lại: tiêm sau 6 tháng kể từ mũi thứ 3
Trẻ từ 7-11 tháng, chưa được tiêm vắc-xin phòng phế cầu trước đó: phác đồ tiêm gồm 3 mũi
- Mũi 1: lần tiêm đầu tiên
- Mũi 2: cách mũi 1 là 1 tháng
- Mũi thứ 3 là mũi nhắc lại, tiêm hai tháng sau mũi thứ 2 và phải tiêm sau 1 tuổi
Trẻ từ 1 tuổi đến 5 tuổi, chưa từng được tiêm vắc-xin phòng phế cầu trước đó: phác đồ tiêm gồm 2 mũi
- Mũi 1: lần tiêm đầu tiên
- Mũi 2: cách mũi 1 là 2 tháng
b) Vắc xin Prevenar 13 được nghiên cứu và phát triển bởi tập đoàn hàng đầu thế giới về dược phẩm và chế phẩm sinh học - Pfizer (Mỹ).
Vắc xin Prevenar 13 phòng các bệnh phế cầu khuẩn xâm lấn gây nguy hiểm cho trẻ em và người lớn như viêm phổi, viêm màng não, viêm tai giữa cấp tính, nhiễm khuẩn huyết (nhiễm trùng máu)... do phế cầu khuẩn Streptococcus Pneumoniae gây ra.
- Đối tượng có thể sử dụng vắc xin:
Trẻ em, có thể sử dụng từ khi 6 tuần tuổi.
Người trưởng thành.
Người cao tuổi và người mắc các bệnh mãn tính như phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD); lao phổi, tim mạch, tiểu đường...
- Lịch tiêm phòng:
Trẻ em từ 6 tuần tuổi - 6 tháng tuổi:
Lịch tiêm 3 liều cơ bản:
Mũi 1: Lần tiêm đầu tiên.
Mũi 2: Cách mũi 1 tối thiểu 1 tháng.
Mũi 3: Cách mũi 2 tối thiểu 1 tháng.
Mũi nhắc lại: tiêm khi trẻ 11 - 15 tháng tuổi và cách mũi 3 tối thiểu 2 tháng.
Lưu ý: Mũi tiêm đầu tiên của phác đồ tiêm chủng có thể bắt đầu từ 6 tuần tuổi.
Trẻ em từ 7 - 11 tháng tuổi (chưa từng được tiêm phòng vắc xin trước đó):
Lịch tiêm 2 liều cơ bản và 1 mũi nhắc:
- Mũi 1: Lần tiêm đầu tiên.
- Mũi 2: Cách mũi 1 tối thiểu 1 tháng.
- Mũi nhắc lại: Tiêm khi trẻ trên 1 tuổi.
Lưu ý: Mũi tiêm nhắc lại cách mũi 2 tối thiểu 2 tháng.
Trẻ em từ 12 – 23 tháng tuổi (chưa từng được tiêm phòng vắc xin trước đó):
- Mũi 1: Lần tiêm đầu tiên.
- Mũi 2: Cách mũi 1 tối thiểu 2 tháng.
Trẻ em từ 24 tháng tuổi - người lớn:
- Tiêm 1 mũi duy nhất.
1.3. Viêm màng não do vi khuẩn Hib và các loại vắc-xin phòng ngừa
Vi khuẩn Hib (Haemophilus influenza tuýp b) là nguyên nhân thường gặp gây bệnh viêm phổi nặng và viêm màng não mủ ở trẻ em. Viêm màng não mủ do Hib để lại những di chứng thần kinh nặng nề suốt cả cuộc đời cho trẻ như câm, điếc, rối loạn tâm thần, sa sút trí tuệ, khó khăn trong vận động,...
Từ khi vắc-xin viêm màng não phòng Hib ra đời và được sử dụng rộng rãi, tỷ lệ trẻ bị viêm phổi và viêm màng não mủ do Hib đã giảm đi đáng kể, điều này cho thấy hiệu quả bảo vệ của vắc-xin. Hiện Hib đã không còn là nguyên nhân hàng đầu gây viêm màng não mủ cho trẻ em ở nước ta.
Các loại vắc-xin phòng bệnh Hib gồm:
- Vắc-xin Pentaxim 5 trong 1, phòng 5 bệnh: bạch hầu, ho gà, uốn ván, bại liệt và bệnh viêm phổi-viêm màng não do HIB.
- Vắc-xin phối hợp 5 trong 1 Quinvaxem: chủ yếu được sử dụng làm vắc-xin tiêm nhắc lại cho trẻ trên 1 tuổi (trường hợp trẻ trên 1 tuổi đã được tiêm nhắc lại mũi thứ 4 bằng vắc-xin 5 trong 1 hoặc 6 trong 1 thì không cần phải tiêm Quimi-Hib).
- Vắc-xin Infanrix Hexa 6 trong 1, phòng 6 bệnh: bạch hầu, ho gà, uốn ván, bại liệt, viêm gan B và bệnh viêm phổi - viêm màng não do HIB.
- Vắc-xin Hexaxim 6 trong 1, phòng 6 bệnh: bạch hầu, ho gà, uốn ván, bại liệt, viêm gan B và bệnh viêm phổi - viêm màng não do HIB.
3 loại vắc-xin Pentaxim, Infanrix Hexa và Vắc-xin Hexaxim đều được tiêm vào thời điểm trẻ 2, 3, 4 tháng tuổi và tiêm nhắc vào lúc trẻ 16-18 tháng. Các loại vắc-xin phối hợp sẽ giảm số mũi tiêm cho trẻ và tiết kiệm thời gian cho gia đình trẻ.
2. Viêm màng não do virus viêm não Nhật Bản
Viêm não Nhật Bản gặp ở một số nước châu Á, nơi có bệnh lưu hành. Hiện tại chưa có thuốc đặc trị Virus viêm não Nhật Bản. Biện pháp phòng duy nhất là tiêm chủng đày đủ và phòng muỗi đốt. Hiện nay có 2 loại vaccine phòng viêm não Nhật Bản B là Jevax và Imojev.
- Vắc-xin ngừa viêm não Nhật Bản Jevax là loại vắc-xin bất hoạt, được sản xuất dựa trên quy trình công nghệ của Đại học Osaka, bởi Vibiotech.
Lịch tiêm chủng
- Mũi 1: Tiêm lần đầu ( lúc trẻ được 12 tháng tuổi trở đi).
- Mũi 2: Sau mũi 1 khoảng 1- 2 tuần.
- Mũi 3: Sau mũi 1 là một năm.
- Tái chủng: Sau 3 năm tiêm nhắc lại một liều để duy trì khả năng miễn dịch hoặc những người có thể trạng miễn dịch tốt thì tiêm nhắc lại trước khi có dịch viêm não xảy ra.
Liều tiêm
- Trẻ em dưới 36 tháng: Dùng liều 0.5ml.
- Trẻ em ≥36 tháng và người lớn: Dùng liều 1ml.
- Vắc-xin Imojev - Vắc-xin phòng viêm não Nhật Bản thế hệ mới
Vắc-xin viêm não Nhật Bản IMOJEV là vắc-xin tái tổ hợp sống, giảm độc lực dạng bào chế đông khô và dung môi được hoàn nguyên khi sử dụng, được chỉ định phòng bệnh Viêm não Nhật Bản cho người lớn và trẻ em từ 9 tháng tuổi trở lên. Vắc-xin IMOJEV được lưu hành và sử dụng tại Việt Nam kể từ năm 2019, với những tác động tích cực trong việc phòng bệnh viêm não Nhật Bản. vắc-xin viêm não nhật bản Imojev của Pháp
Chỉ định: Imojev là vắc xin được chỉ định phòng bệnh Viêm não Nhật Bản cho người lớn và trẻ em từ 9 tháng tuổi trở lên.
Lịch tiêm chủng
Trẻ từ 9 tháng tuổi đến dưới 18 tuổi (chưa tiêm vắc xin Jevax lần nào):
- Mũi 1: Là mũi tiêm đầu tiên.
- Mũi 2: Cách 1 năm sau mũi đầu tiên.
Người tròn 18 tuổi trở lên:
- Tiêm 1 mũi duy nhất.
Trường hợp trẻ đã tiêm vắc xin Jevax trước đó, muốn chuyển đổi sang tiêm Imojev:
- Nếu đã tiêm 1 mũi Jevax: Tiêm 2 mũi Imojev, trong đó mũi Imojev đầu tiên cách mũi Jevax đã tiêm tối thiểu 2 tuần.
- Nếu đã tiêm 2 mũi Jevax: Tiêm 1 mũi Imojev cách mũi cuối Jevax tối thiểu 1 năm.
- Nếu đã tiêm 3 mũi Jevax: Tiêm 1 mũi Imojev cách mũi cuối Jevax tối thiểu 3 năm.
- Không tiêm nhắc Jevax sau khi tiêm Imojev.
3. Các loại vắc xin viêm màng não đang có tại Vinmec
Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec hiện đang cung cấp dịch vụ tiêm chủng với nhiều loại vắc-xin đa dạng cho các đối tượng khác nhau, từ trẻ sơ sinh, trẻ nhỏ, người lớn, phụ nữ trước và trong khi mang thai. Trong đó các các loại vắc-xin ngừa viêm màng não do Hib, thành phần vắc-xin Hib có trong các vắc-xin dạng phối hợp là:
- Vắc-xin 6 trong 1 Infanrix Hexa được sản xuất bởi hãng GSK, Bỉ và được cấp phép bởi Cục Quản lý Dược - Bộ Y tế cấp phép ngày 26/09/2017: giúp phòng chống 6 bệnh là: viêm màng não H.influenza tuýp b (vi khuẩn Hib), bại liệt, bạch hầu, ho gà, uốn ván, viêm gan B;
- Vắc-xin 6 trong 1 Hexaxim được sản xuất bởi hãng Sanofi, Pháp và được cấp phép bởi Cục Quản lý Dược - Bộ Y tế cấp phép ngày 11/07/2018: giúp phòng chống 6 bệnh là: viêm màng não H.influenza tuýp b (vi khuẩn Hib), bại liệt, bạch hầu, ho gà, uốn ván, viêm gan B;
- Vắc-xin 5 trong 1 Pentaxim được sản xuất bởi hãng Sanofi, Pháp và được cấp phép bởi Cục Quản lý Dược - Bộ Y tế cấp phép ngày 28/08/2018: giúp phòng chống 6 bệnh là: viêm màng não H.influenza tuýp b (vi khuẩn Hib), bại liệt, bạch hầu, ho gà, uốn ván;
- Vắc-xin ngừa viêm màng não do vi khuẩn phế cầu - Vắc-xin Synflorix 0.5ml được sản xuất bởi hãng GSK, Bỉ và được cấp phép bởi Cục Quản lý Dược - Bộ Y tế cấp phép ngày 13/04/2018;
- Vắc-xin ngừa viêm màng não do não mô cầu nhóm BC - Vắc-xin Mengoc BC 0.5ml được sản xuất bởi hãng Finlay Institue, Cuba.
Quý khách hàng lựa chọn tiêm vắc-xin tại Vinmec sẽ hoàn toàn yên tâm về chất lượng vắc-xin cũng như quy trình thực hiện, bởi:
- Trẻ sẽ được các bác sĩ chuyên khoa nhi - vắc-xin thăm khám, sàng lọc đầy đủ các vấn đề về thể trạng và sức khỏe, tư vấn về vắc-xin phòng bệnh và phác đồ tiêm, cách theo dõi và chăm sóc trẻ sau tiêm chủng trước khi ra chỉ định tiêm vắc-xin theo khuyến cáo mới nhất của Bộ Y tế & Tổ chức Y tế thế giới nhằm đảm bảo hiệu quả tốt nhất và an toàn nhất cho trẻ.
- Đội ngũ bác sĩ và điều dưỡng nhi giàu kinh nghiệm, chuyên nghiệp, hiểu tâm lý trẻ và áp dụng cách giảm đau hiệu quả cho trẻ trong quá trình tiêm chủng.
- 100% trẻ tiêm chủng được theo dõi 30 phút sau tiêm và đánh giá lại sức khỏe trước khi ra về.
- Được theo dõi đa khoa trước, trong và sau tiêm chủng tại Hệ thống y tế Vinmec và luôn có ekip cấp cứu sẵn sàng phối hợp với phòng tiêm chủng xử trí các trường hợp sốc phản vệ, suy hô hấp - ngừng tuần hoàn, đảm bảo xử lý kịp thời, đúng phác đồ khi có sự cố xảy ra.
- Phòng tiêm chủng thoáng mát, có khu chơi, giúp trẻ có cảm giác thoải mái như đang dạo chơi và có tâm lý tốt trước và sau khi tiêm chủng.
- Vắc-xin được nhập khẩu và bảo quản tại hệ thống kho lạnh hiện đại, với dây chuyền bảo quản lạnh (Cold chain) đạt tiêu chuẩn GSP, giữ vắc-xin trong điều kiện tốt nhất để đảm bảo chất lượng.
- Bố mẹ sẽ nhận tin nhắn nhắc lịch trước ngày tiêm và thông tin tiêm chủng của bé sẽ được đồng bộ với hệ thống thông tin tiêm chủng quốc gia.
Để phòng ngừa viêm màng não cùng với các biến chứng nguy hiểm, tiêm vắc xin là một hành động đúng đắn và cần thiết trong giai đoạn đầu đời của trẻ. Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec hiện đang cung cấp Chương trình tiêm chủng trọn gói với nhiều loại vắc-xin đa dạng cho các đối tượng khác nhau, từ trẻ sơ sinh, trẻ nhỏ, người lớn, phụ nữ trước và trong khi mang thai.
Riêng trong tháng 12/2019, Vinmec miễn phí tiêm Vắc-xin Viêm gan B sơ sinh (tiêm ngay sau khi sinh) cho bé khi đăng kí Gói tiêm chủng trọn gói dành cho trẻ từ 0-1 tuổi hoặc từ 0-2 tuổi.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
Nguồn tham khảo: Trung tâm Y tế dự phòng TP. Hồ Chí Minh (yteduphongtphcm.gov.vn)
