Thay hoặc sửa van tim là một trong những phương pháp hiệu quả để điều trị hở van tim hiện nay, tuy nhiên người bệnh cũng cần hiểu được quá trình chăm sóc hậu phẫu và thay đổi lối sống về sau để giúp người bệnh dần có cuộc sống bình thường sau phẫu thuật.
1. Phẫu thuật thay hoặc sửa van tim là gì?
Trong trường hợp van tim bị tổn thương, hỏng nặng, phẫu thuật thay van tim trở thành một phương pháp điều trị cần thiết để điều trị hở van tim. Quá trình này nhằm sửa chữa hoặc thay thế van tim bị tổn thương, giúp tim hoạt động bình thường và ngăn ngừa suy tim cũng như các biến chứng khác.
Mục tiêu của phẫu thuật van tim là sửa chữa hoặc thay thế van tim bị tổn thương nghiêm trọng và ảnh hưởng xấu đến khả năng bơm hoặc hút máu của tim. Sửa chữa hoặc thay van là một bước cần thiết để ngăn ngừa suy tim cũng như các biến chứng nghiêm trọng khác trong tương lai.
2. Chăm sóc bệnh nhân sau phẫu thuật van tim
2.1 Ngay sau khi phẫu thuật
Ngay sau khi phẫu thuật, bệnh nhân sẽ được chuyển đến phòng hồi sức để theo dõi chặt chẽ diễn biến hậu phẫu. Bệnh nhân thường bắt đầu tỉnh dậy vào khoảng 2 giờ sau phẫu thuật, tuy nhiên một số bệnh nhân có thể thức dậy muộn hơn tùy theo tình trạng sức khỏe và lượng thuốc gây mê sử dụng.
Vài giờ sau phẫu thuật, gia đình có thể được phép thăm nhưng giữ khoảng cách trong khi bệnh nhân nằm trong phòng hồi sức nhưng việc này thường được giới hạn để tránh nguy cơ nhiễm trùng.
Sau khi phẫu thuật, cơ thể bệnh nhân sẽ có đặt ống dẫn lưu, dây dẫn và các thiết bị theo dõi, hỗ trợ gắn liền với máy móc. Những thiết bị này cung cấp khả năng giám sát để đảm bảo quá trình hậu phẫu an toàn và hiệu quả. Các thiết bị cần thiết có thể được tháo ra khi tình trạng của bệnh nhân ổn định và được chuyển đến phòng điều trị hậu phẫu và quá trình này thường mất khoảng 24 giờ sau phẫu thuật. Thời gian nằm viện trung bình sau phẫu thuật là khoảng 7 đến 10 ngày. Nếu là phẫu thuật nội soi hở van tim, thời gian hồi phục sẽ ngắn hơn và có thể chỉ mất từ 3 đến 5 ngày.
Quá trình chăm sóc bệnh nhân sau phẫu thuật thay van tim cần chú ý:
● Hầu hết bệnh nhân điều trị hở van tim thường cảm thấy đau ở vùng vết thương sau phẫu thuật với mức độ khác nhau nhưng thường không nghiêm trọng. Tư thế nằm thoải mái và cử động tay nhẹ nhàng sẽ làm giảm cơn đau cho người bệnh. Nếu đau nhiều, bác sĩ có thể sẽ kê thêm đơn thuốc giảm đau. Thông thường, cảm giác này hiếm khi kéo dài quá 3 ngày.
● Ngay sau khi phẫu thuật, y tá sẽ băng vết mổ bằng băng thoáng khí vừa phải. Điều này sẽ giúp làm khô vết mổ và giúp vết mổ dễ lành hơn. Vết mổ sẽ được khâu thẩm mỹ bằng chỉ tự tiêu giúp cho vết mổ lành đẹp và không phải cắt chỉ.
● Bài tập thở sâu và ho sẽ giúp bệnh nhân vừa phẫu thuật điều trị hở van tim hồi phục nhanh hơn. Ho làm giảm tắc nghẽn trong phổi, giảm nguy cơ viêm phổi và sốt. Ho không ảnh hưởng đến sẹo phẫu thuật hoặc vết khâu ở tim. Hầu hết bệnh nhân sợ ho sau phẫu thuật vì sợ đau, do đó bạn có thể đặt một chiếc gối dưới lưng có thể giúp dễ ho hơn. Thay đổi tư thế ngủ thường xuyên cũng sẽ giúp thúc đẩy quá trình phục hồi.
● Trong khi ngủ, hãy ngủ nghiêng và xoay người thường xuyên, thay đổi tư thế vài giờ một lần nếu có thể. Nằm ngửa khi ngủ trong thời gian dài không tốt cho phổi của bệnh nhân.
● Sau khi rút ống nội khí quản, bạn có thể ăn thức ăn lỏng như súp hoặc cháo. Tùy thuộc vào hệ tiêu hóa mà quá trình chuyển đổi từ thức ăn lỏng sang dinh dưỡng thông thường sẽ diễn ra sớm hay muộn.
● Bệnh nhân thường có thể ngồi và đi lại trong phòng 2 ngày sau phẫu thuật. Sau đó, bệnh nhân có thể được yêu cầu đi bộ một quãng ngắn dọc hành lang, ngay cả khi phải leo cầu thang hoặc đi bộ lâu hơn để chuẩn bị về nhà.
● Vệ sinh cá nhân: Bệnh nhân có thể lau người ngay sau khi phẫu thuật. Sau một vài ngày, bạn có thể tắm và gội đầu bình thường.
2.2 Đã hồi phục sau khi phẫu thuật
Khi bạn đã hồi phục sau phẫu thuật van tim, được xuất viện và có thể tiếp tục các hoạt động hàng ngày, có một số điều quan trọng cần lưu ý:
Kiểm tra theo dõi thường xuyên: Bạn sẽ cần được kiểm tra lại thường xuyên trong vòng 3 tháng đầu sau phẫu thuật để bác sĩ xác nhận loại thuốc trị và liều lượng chính xác cũng như điều chỉnh phù hợp nếu cần thiết. Sau đó, khi tình trạng của bạn ổn định, bạn có thể chỉ cần khám sức khỏe định kỳ ít nhất hai lần một năm. Nếu bệnh nhân thay van tim cơ học, cần uống kháng đông suốt, bệnh nhân cần tuân thủ lịch tái khám của bác sĩ điều trị để tránh nguy cơ hư van tim nhân tạo và các biến chứng khác.
Theo dõi cân nặng của bạn: Những thay đổi bất thường về cân nặng có thể là một dấu hiệu không tốt. Nếu có thể, bệnh nhân sau phẫu thuật van tim nên tự cân đo hàng ngày để theo dõi sức khỏe. Bệnh nhân có thể giảm cân nhẹ khoảng 3 tuần sau phẫu thuật. Nếu bạn tăng hơn 2,5 kg mỗi tuần, tình trạng phù nề có thể xảy ra.
2.3 Chế độ dinh dưỡng duy trì
Bạn nên hạn chế ăn muối hoặc các thực phẩm chứa nhiều muối (dưa muối, cà tím muối, cá khô, đồ hộp, đồ ăn nhanh,...). Đối với bệnh nhân thay van tim, một số loại rau xanh đậm cũng có thể ảnh hưởng đến hiệu quả của thuốc làm loãng máu mà họ đang dùng.
Tốt nhất, hãy cố gắng tạo một thực đơn cân bằng gồm thịt, cá, và rau cho mỗi bữa ăn. Người bệnh có thể tham khảo ý kiến của chuyên gia dinh dưỡng để tìm ra chế độ ăn phù hợp hơn với tình trạng sức khỏe hiện tại.
2.4 Các hoạt động thể lực an toàn sau khi thay van tim
Một chương trình hoạt động thể chất phù hợp có thể giúp bệnh nhân phục hồi và cải thiện sức khỏe nhanh chóng. Bằng cách tăng dần hoạt động thể chất hàng ngày, hầu hết mọi người sẽ có thể đi bộ 3 đến 4 km mỗi ngày trong vòng vài tuần sau phẫu thuật.
Trong một số trường hợp, làm việc quá sức hoặc căng thẳng có thể khiến bệnh nhân không phù hợp với công việc trước đây. Bạn cần sự hỗ trợ từ những người xung quanh để tìm được công việc phù hợp hơn với sức khỏe của mình.
