Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ chuyên khoa II Huỳnh Thi Diễm Thúy - Bác sĩ tư vấn vắc-xin - Khoa Nhi - Sơ sinh, Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Central Park.
Bệnh Rubella (hay gọi là sởi Đức) và bệnh sởi có một số triệu chứng khá giống nhau nên nhiều người bệnh gặp khó khăn khi phân biệt, tuy vậy nhưng 2 bệnh này do nguyên nhân khác nhau gây ra, có đặc điểm triệu chứng và tiên lượng bệnh không giống nhau.
1. Nguyên nhân gây bệnh
Bệnh truyền nhiễm do virus sởi, thuộc họ paramyxovirus, thường có khả năng lây lan rất nhanh qua đường hô hấp và khả năng lây lan mạnh khi tiếp xúc với người bệnh. Hiện nay khả năng mắc bệnh và thành dịch cao.
Bệnh hay xảy ra ở trẻ trên 1 tuổi, tuy nhiên một số đợt dịch gần đây trẻ dưới 1 tuổi vẫn có nguy cơ bị sởi để lại nhiều biến chứng nguy hiểm.
- Bệnh rubella hay còn gọi là sởi Đức
Là bệnh truyền nhiễm do virus rubella thuộc họ togavirus gây ra, lây qua đường hô hấp khi người lành tiếp xúc với hạt nước bọt của người mang bệnh hay lây từ mẹ sang con qua nhau thai, từ khi có vắc-xin phòng bệnh thì bệnh Rubella hiện nay ít gặp.
Bệnh hay xảy ra vào mùa đông xuân có thể gặp ở mọi lứa tuổi, nhưng cũng ít gặp ở trẻ sơ sinh trừ trường hợp trẻ mắc hội chứng rubella bẩm sinh.
2. Triệu chứng lâm sàng
- Thời kỳ ủ bệnh thường kéo dài từ 10 đến 12 ngày. Trong giai đoạn này trẻ không biểu hiện triệu chứng gì của bệnh, nhưng vẫn có nguy cơ lây lan bệnh cho người lành. Chính vì vậy phòng ngừa bệnh sởi bằng cách tránh tiếp xúc rất khó.
- Khởi phát: Đặc trưng bởi sốt đột ngột mức độ nhẹ đến vừa, kèm theo ho khan, chảy mũi nước, viêm kết mạc mắt, tiêu chảy... Những triệu chứng này hầu như luôn xảy ra, sau khi xuất hiện các triệu chứng trên thấy bắt đầu có nội ban là các hạt Koplik, là các hạt nhỏ màu trắng ngà, xung quanh có viền đỏ mọc ở vòm họng, niêm mạc má, đây là dấu hiệu đặc trưng của bệnh.
- Toàn phát: Sốt cao khoảng 39 độ, phát ban dát sẩn màu hồng theo thứ tự bắt đầu ở sau tai, sau gáy, trán, mặt, cổ rồi dần dần xuất hiện khắp người, ban có đặc điểm khi căng da thì mất, kèm theo ngứa, khó chịu.
- Phục hồi: Ban nhạt màu và lặn dần theo thứ tự mọc, các triệu chứng lâm sàng giảm dần.
Bệnh Rubella:
- Thời kỳ ủ bệnh khoảng 12 - 23 ngày sau khi tiếp xúc với nguồn bệnh, giai đoạn này cũng không có triệu chứng giống như bệnh Sởi
- Khởi phát: Khác với Sởi, ở giai đoạn này có thể thấy các triệu chứng như sốt nhẹ, ho, chảy nước mũi, viêm kết mạc, tiêu chảy... tuy nhiên các triệu chứng này ít khi xuất hiện.
- Toàn phát: Sốt nhẹ khoảng 38 độ C, nhức đầu, mệt mỏi, đau họng, chảy mũi trong, đôi khi đỏ mắt, thường xuất hiện 1- 4 ngày. Nổi hạch, phát ban ban mọc lúc đầu ở trên đầu, mặt, rồi mọc khắp toàn thân, thường mọc không theo quy luật, không tuần tự như sởi.
- Thời kỳ lui bệnh thường hết sốt, ban bay không theo quy luật và không để lại dấu vết trên da.
3. Biến chứng
Bệnh Sởi: Nguy hiểm do có thể gây ra nhiều biến chứng nặng nề làm kéo dài thời gian bệnh, còn có nguy cơ dẫn tới tử vong, nhất là với trẻ em và những người suy giảm miễn dịch. Những biến chứng do Sởi gây ra bao gồm:
- Những biến chứng do virus Sởi gây ra: Viêm phổi kẽ, viêm thanh quản, viêm cơ tim, viêm não, màng não.
- Do bội nhiễm vi khuẩn: Sởi gây ra suy giảm chức năng miễn dịch tạo điều kiện cho vi khuẩn gây ra một số bệnh như viêm tai, viêm phổi, lao tiến triển, viêm dạ dày ruột...
- Tiêu chảy hay gặp ở trẻ suy dinh dưỡng hay do bệnh làm cơ thể suy kiệt.
- Viêm loét giác mạc: Là biến chứng nguy hiểm, gây ảnh hưởng tới thị lực.
- Phụ nữ mang thai có thể gây sảy thai, thai chết lưu...
Bệnh Rubella: Là bệnh lành tính, tỷ lệ biến chứng rất thấp, nhưng nếu phụ nữ mang thai mắc bệnh lại rất nguy hiểm. Các biến chứng bao gồm:
- Viêm khớp, viêm não, viêm tai hiếm gặp.
- Phụ nữ có thai trong suốt thai kỳ, đặc biệt trong 3 tháng đầu: Nguy cơ sảy thai, thai chết lưu, sinh non, trẻ sinh ra bị dị tật bẩm sinh (Điếc, mù lòa, chậm phát triển...), mắc hội chứng rubella bẩm sinh (bệnh rubella kèm theo nhiều dị tật bẩm sinh) cao.
4. Phòng bệnh rubella và sởi như thế nào?
- Các biện pháp phòng bệnh không đặc hiệu: Vệ sinh cá nhân sạch sẽ, đảm bảo chế độ dinh dưỡng đầy đủ, tránh tiếp xúc với người mắc bệnh hay nghi ngờ nhiễm bệnh, đảm bảo thông thoáng cho nhà ở, phòng học, nơi làm việc...
- Phòng bệnh đặc hiệu: Hiện tại Sởi và Rubella đã có vắc-xin phòng bệnh, chủ động tiêm phòng vắc-xin nhằm tạo hệ miễn dịch chủ động làm giảm khả năng mắc bệnh và hạn chế nguy cơ biến chứng.
- Đối với Sởi: Cho trẻ tới cơ sở y tế tiêm phòng vắc-xin mũi 1 từ trên 9 tháng tuổi (có trong chương trình tiêm chủng mở rộng), sau 12 tháng tuổi tiêm phòng vắc-xin loại kết hợp phòng 3 bệnh là sởi, quai bị, rubella.
- Rubella: Được khuyến cáo tiêm cho trẻ từ 12 tháng tuổi, người lớn, đặc biệt là phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ hay có ý định mang thai nên tiêm phòng trước khi mang thai ít nhất 1 tháng.
Bệnh sởi có nguy cơ biến chứng cao, là bệnh nguy hiểm có thể gây tử vong nhất là đối tượng trẻ em, còn rubella lại rất nguy hiểm khi phụ nữ mang thai mắc bệnh nên việc tiêm phòng vắc-xin Sởi và rubella để phòng bệnh là rất quan trọng. Khi khách hàng có nhu cầu tiêm phòng vắc-xin phòng bệnh rubella, Sởi có thể đến tiêm tại Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec, hiện tại Vinmec sử dụng vắc-xin MMR II & Diluent Inj 0.5ml của MSD (Mỹ) loại vắc-xin kết hợp có thể phòng bệnh sởi, quai bị, rubella.
Những ưu điểm khi tiêm phòng tại Vinmec:
- Tại Vinmec luôn sử dụng nguồn vắc xin chất lượng cao, có xuất xứ rõ ràng, phù hợp theo độ tuổi cần tiêm chủng, đảm bảo an toàn từ khâu kiểm nhập, bảo quản đến khi sử dụng.
- Trước khi tiêm phòng, tất cả khách hàng được khám sàng lọc trước tiêm với các bác sĩ chuyên khoa để đảm bảo sức khỏe tốt khi tiêm chủng. Bác sĩ tư vấn cho gia đình cách theo dõi và cách xử lý những phản ứng sau tiêm vắc-xin.
- Đội ngũ nhân viên y tế tại Vinmec giàu kinh nghiệm, chuyên nghiệp tạo tâm lý yên tâm, thoải mái và khi tiêm áp dụng các biện pháp giảm đau hiệu quả.
- Sau khi tiêm xong khách hàng được theo dõi tại phòng sau tiêm chủng. Tại phòng theo dõi sau tiêm chủng trang bị đầy đủ các phương tiện cần thiết cho việc cấp cứu; đội ngũ bác sĩ, điều dưỡng được đào tạo về xử trí cấp cứu sốc phản vệ nhằm đảm bảo xử lý kịp thời, đúng phác đồ khi có sự cố xảy ra.
- Trước khi ra về 100% khách hàng sau tiêm chủng được theo dõi và đánh giá lại sức khỏe.
- Phòng tiêm chủng thoáng mát, sạch sẽ, có khu vui chơi, giúp trẻ có cảm giác thoải mái như đang đi chơi, tạo tâm lý tốt trước và sau khi tiêm chủng.
Tiêm vắc-xin luôn là phương pháp phòng bệnh hiệu quả nhất, trẻ được tiêm phòng khả năng mắc bệnh rất thấp và nếu có mắc bệnh thì các triệu chứng cũng nhẹ hơn và khả năng biến chứng thấp. Chính vì vậy nên chủ động cho trẻ tiêm phòng vắc-xin khi đủ tuổi.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
Bài viết tham khảo nguồn: Viện Pasteur Hồ Chí Minh
