Bệnh horton là tình trạng viêm động mạch toàn thân nhưng biểu hiện khu trú chủ yếu tại động mạch thái dương. Đây là căn bệnh gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm cho thị giác, nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời thì các tế bào thần kinh ở võng mạc hay thần kinh thị giác đều sẽ bị tê liệt hoàn toàn dẫn đến mù vĩnh viễn.
1. Nguyên nhân, đối tượng dễ mắc bệnh horton
Viêm động mạch toàn thân thường xảy ra ở cả nam và nữ, những người trên 60 tuổi dễ mắc bệnh horton và phụ nữ thường bị mắc bệnh nhiều hơn nam.
Nguyên nhân gây ra bệnh horton là do cơ chế tự miễn dịch làm cho lớp chun trong của nhiều động mạch bị viêm, đặc biệt là động mạch ở vùng thái dương nông và nhánh của động mạch cảnh ngoài. Qua nhiều nghiên cứu đã nhận định bệnh horton có tính chất di truyền.
2. Bệnh horton và những dấu hiệu nhận biết điển hình
2.1. Đau đầu là triệu chứng nổi bật
Bệnh horton có biểu hiện đặc trưng và dễ nhận biết là đau đầu, nhất là đau đầu ở vùng thái dương. Đau ở vùng thái dương thông thường sẽ đau 1 bên hoặc cả 2 bên. Đau đầu do bệnh horton gây ra thường có tính chất dai dẳng. Người bệnh sẽ cảm thấy đau tê buốt như kim châm ở dưới da đầu, vùng đau khởi điểm ở vùng thái dương sau đó lan rộng ra trán, hốc mắt, hoặc đỉnh đầu.
Các cơn đau thường xuất hiện tự nhiên hoặc do tác động rất nhỏ vào vùng da đầu như chải tóc, đeo kính, gội đầu... Đau sẽ tăng mạnh khi trời lạnh và về đêm. Ngoài việc đau dai dẳng, bệnh horton còn gây ra những cơn đau dữ dội cảm giác như bị một vật gì đó khoan vào thái dương, những cơn đau kịch phát này sẽ kéo dài từ 2 - 3 giờ/ngày, mỗi ngày có từ 1 đến 2 cơn.
2.2. Triệu chứng về thị giác
Đây cũng là triệu chứng thường gặp của bệnh viêm động mạch toàn thân. Tuỳ theo mức độ ách tắc mạch máu của hệ thống động mạch cảnh ngoài sẽ gây ra những tác động khác nhau về thị giác.
Triệu chứng thường gặp là người bệnh sẽ sợ ánh sáng, đặc biệt là ánh sáng mạnh. Nhìn đôi hoặc bị lác mắt do liệt cơ vận nhãn. Mù thoáng qua, có màn sương mờ trắng phủ trước mắt, ảo thị, thị trường rối loạn...
Các biểu hiện của rối loạn thị giác do bệnh horton gây ra thường xuất hiện đột ngột, phát triển nhanh chóng và không hồi phục. Có thể làm mất thị lực (do tê liệt thần kinh thị giác dẫn đến mù vĩnh viễn) của người bệnh chỉ trong vài ngày, thậm chí là vài giờ nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời.
2.3. Các triệu chứng khác
Ngoài 2 triệu chứng điển hình trên, người mắc bệnh horton còn có một số biểu hiện khác như sau.
- Vùng thái dương hơi sưng phù, bề mặt da hơi đỏ, sờ vào cảm giác nóng hơn các vùng da khác. Đồng thời, có thể thấy một đoạn mạch máu dày, cứng, mạch đập yếu hoặc không đập, nếu ấn vào sẽ rất đau.
- Một số bệnh nhân có thể bị đau cả lưỡi và họng. Nuốt thức ăn hay nói chuyện khó khăn do tổn thương các động mạch chi phối hoạt động ở các vùng này.
- Người bệnh thường mất ngủ do tình trạng đau đầu dai dẳng và đau nhiều về đêm, chán ăn, sụt cân. Sốt từ sốt nhẹ đến sốt cao. Tuy nhiên, không phải tất cả những ai bị bệnh horton đều có đầy đủ triệu chứng này. Một số bệnh nhân chỉ có duy nhất biểu hiện sốt kéo dài mà không biết nguyên nhân.
- Một số trường hợp có thêm triệu chứng giả viêm đa khớp, đau nhiều ở khớp, đặc biệt là hai bên khớp vai nhưng không bị hạn chế việc vận động của khớp. Triệu chứng giả viêm đa khớp này thường xuất hiện trước hoặc kèm triệu chứng đau đầu.
Để có kết luận chính xác là bệnh horton cần tiến hành thêm một số xét nghiệm khác như xét nghiệm máu lắng, rối loạn miễn dịch, rối loạn đông máu, đặc biệt là sinh thiết động mạch ở thái dương chọn lọc dựa trên siêu âm doppler hoặc tiến hành chụp động mạch cảnh ngoài để có kết quả chính xác nhất.
3. Điều trị bệnh horton càng sớm càng mang lại kết quả tốt
Các chuyên gia, bác sĩ đã khẳng định việc điều trị bệnh horton càng sớm càng mang lại kết quả điều trị tốt cho người bệnh. Các loại thuốc corticosteroides như prednisone, solu-medrol được coi là biện pháp điều trị hiệu quả duy nhất với bệnh horton. Khi đã có chẩn đoán lâm sàng chính xác về căn bệnh này nên bắt đầu điều trị ngay lập tức bằng corticoid để tránh biến chứng xấu về mắt.
Nếu bước điều trị mang lại hiệu quả cao thì đây được coi là một kiểm tra chẩn đoán thực sự của bệnh horton.Với liệu pháp coritcoid có thể cứu chữa được thị lực chỉ bị ảnh hưởng ít.
Kết quả điều trị bệnh horton thường có hiệu quả nhanh chóng, giảm sốt và giảm đau ngay trong ngày. Viêm động mạch toàn thân cũng giảm dần và tốc độ lắng máu trở lại bình thường chỉ sau 1 đến 2 tháng.
Khi sử dụng thuốc coritcoid điều trị bệnh horton cần sử dụng đều hàng ngày theo liều lượng chỉ định của bác sĩ, nếu dùng cách ngày hay không đều đặn sẽ không mang lại hiệu quả cao. Trong giai đoạn đầu điều trị có thể dùng kết hợp thuốc chống viêm không steroid, thuốc chống đông máu đôi khi cũng được sử dụng để chống thiếu máu cục bộ.
XEM THÊM
