Dại là bệnh viêm não tủy cấp tính do virus, nếu không tiêm huyết thanh kháng dại sau khi bị chó dại cắn thì tỉ lệ tử vong rất cao. Hãy cùng Vinmec tìm hiểu xem bệnh dại có chữa được không, phương pháp điều trị và phòng ngừa bệnh dại.
1. Thực trạng bệnh dại
Trên thế giới cứ mỗi 15 phút trôi qua thì lại có một người chết vì bệnh dại. Hàng năm, bệnh dại giết chết gần 60.000 người, chủ yếu là trẻ em ở các nước đang phát triển. Đây là thực tế đáng buồn khiến ta phải nhận định nghiêm túc về mức độ nguy hiểm của căn bệnh này.
96% các trường hợp gây bệnh dại ở người tại Đông Nam Á là do bị chó dại cắn, tuy nhiên cũng có một số báo cáo về bệnh dại ở người là do vết cắn của mèo, cầy, chó rừng, chó sói, cáo và các loại động vật ăn thịt khác. Trường hợp bệnh dại gây ra do khỉ và chuột là rất hiếm. Ngựa và lừa thường trở nên hung hăng và cắn mạnh khi chúng bị bệnh dại. Trâu bò thường không cắn khi chúng bị nhiễm bệnh dại, nhưng cũng cần phải đề phòng khi thăm khám trâu bò bị ốm và có triệu chứng tăng tiết nước bọt ở miệng.
Tại Việt Nam, thống kê từ đầu năm 2019 đến nay thì trên cả nước đã có 16 ca tử vong vì bệnh dại và trên 170.765 người bị phơi nhiễm phải đi tiêm vắc-xin phòng bệnh dại. Trước đó, năm 2018 cả nước cũng có tới 103 người tử vong vì bệnh dại (tăng 29 trường hợp so với năm 2017). Đa phần nguyên nhân mắc bệnh là vì bị chó nhà nhiễm dại cắn, đa phần mọi người vẫn còn chủ quan vì là vật nuôi trong nhà nên không tiêm phòng đầy đủ.
Bệnh dại chữa được không?
Tuy nhiên, bệnh có thể được loại bỏ nếu tiêm vắc-xin kịp thời trước khi bệnh tiến triển xấu đi. Bất cứ khi nào con người bị động vật hoang dã hoặc động vật dại cắn, phải nhanh chóng đến các trung tâm y tế gần nhất để kịp thời tiêm phòng, cứu chữa, ngăn ngừa nguy cơ tử vong.
2. Nguyên nhân
Virus dại xâm nhập vào hệ thần kinh của người hoặc vật. Virus dại chủ yếu được lây truyền từ nước bọt của các loài động vật bị dại sang người qua vết cắn hoặc qua các vết trầy xước trên cơ thể con người. Bệnh dại cũng có thể lây truyền sang người khi bị động vật dại liếm vào vết thương hoặc tiếp xúc vào những chỗ da bị trầy xước, hoặc lớp niêm mạc miệng, mũi của người.
Đôi khi, những người chủ chăn nuôi nhầm lẫn bệnh dại với bệnh lở mồm long móng, nhiễm trùng máu có xung huyết hoặc khó thở và có thể vô tình nhiễm virus dại khi chủ quan và chăm sóc, cho vật nuôi uống thuốc bằng tay.
Chưa có báo cáo dựa trên bằng chứng nào về bệnh dại trên người xảy ra do sử dụng sữa. Nhưng những người giết mổ chuyên nghiệp có thể có nguy cơ bị nhiễm bệnh khi giết động vật bị dại và xử lý phần não hoặc các bộ phận bị nhiễm virus khác, tuy nhiên chưa có trường hợp nào lây bệnh trên người do ăn thịt đã nấu chín.
3. Các biện pháp điều trị
Nếu đánh giá thấy bất kỳ nguy cơ nào về bệnh dại, bác sĩ sẽ đề nghị điều trị bằng một loạt mũi tiêm khác nhau và đề nghị điều trị dự phòng sau phơi nhiễm (PEP). Bác sĩ cũng sẽ yêu cầu bệnh nhân tiêm kèm thêm globulin để gia tăng tác dụng của vắc-xin ngừa dại. Vì vậy, bệnh nhân cần theo dõi sức khỏe liên tục trong thời gian điều trị bệnh, đừng chủ quan với sức khỏe của bản thân.
Để chuẩn bị cho việc gặp bác sĩ và giúp việc điều trị đạt hiệu quả cao nhất, bạn nên chuẩn bị thông tin cho một loạt câu hỏi sau:
- Con vật nào cắn bạn?
- Đó là động vật hoang dã hay vật nuôi?
- Nếu nó là vật nuôi, bạn có biết con vật đó thuộc về ai không? Nó đã được tiêm phòng chưa?
- Hãy mô tả hành vi của động vật trước khi nó cắn bạn. Có phải con vật bị khiêu khích trước khi cắn người?
Khi bị chó mèo dại hoặc nghi dại cắn, nạn nhân phải rửa ngay vết thương bằng nước xà phòng hay nước muối hòa đặc, để vết thương rửa dưới nước sạch nhiều lần, bôi chất sát khuẩn như cồn... Thao tác xử lý tại chỗ vết thương càng sớm thì tác dụng sát khuẩn, phòng virus dại càng hiệu quả. Sau đó, nên nhanh chóng đến các cơ sở y tế để được tư vấn và điều trị dự phòng.
Thời gian ủ bệnh kéo dài, sớm nhất là nửa tháng đến vài ba tháng, có người đến vài năm. Thời gian phát bệnh phụ thuộc vào vị trí bị cắn. Nơi bị mèo, chó dại cắn càng gần khu vực thần kinh trung ương thì nạn nhân càng phát bệnh nhanh. Vì thế, những người bị chó dại cắn ở vùng đầu mặt cổ thì cần tiêm huyết thanh kháng dại càng sớm càng tốt trong vòng 12 giờ sau khi bị cắn.
4. Phòng ngừa bệnh dại
Bệnh dại lây truyền chủ yếu qua vết cào hoặc vết cắn, liếm của con vật dại trên vùng da bị tổn thương. Bệnh dại trên người có thể phòng và điều trị dự phòng bằng vắc-xin hay huyết thanh kháng dại. Tiêm huyết thanh là đưa một lượng kháng thể sẵn có vào cơ thể để trung hòa virus dại, còn vắc-xin có tác dụng củng cố miễn dịch lâu dài về sau.
Những người có nguy cơ cao mắc bệnh như cán bộ làm công tác thú y, kiểm lâm, chế biến thực phẩm, trẻ dưới 15 tuổi thường rong chơi và hay tiếp xúc gần gũi với chó mèo... thì đều nên chủ động tiêm vắc-xin phòng bệnh dại.
Cục Y tế dự phòng, Bộ Y tế cũng khuyến cáo các gia đình nên tiêm phòng đầy đủ cho chó, mèo nuôi và tiêm nhắc lại hàng năm theo khuyến cáo của ngành thú y. Tránh thả rông chó, mèo lang thang ngoài đường. Chó ra đường phải được đeo rọ mõm. Không đùa nghịch, trêu chọc chó mèo. Khi bị cắn tuyệt đối không chủ quan, không dùng thuốc nam, không tự chữa, không nhờ thầy lang chữa bệnh dại.
Hiện nay, Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec có cung cấp dịch vụ tiêm vắc-xin phòng dại.
Vắc-xin được nhập khẩu và bảo quản tại hệ thống kho lạnh hiện đại, với dây chuyền bảo quản lạnh (Cold chain) đạt tiêu chuẩn GSP, giữ vắc-xin trong điều kiện tốt nhất để đảm bảo chất lượng.
Được theo dõi đa khoa trước, trong và sau tiêm chủng tại Hệ thống y tế Vinmec và luôn có ekip cấp cứu sẵn sàng phối hợp với phòng tiêm chủng xử trí các trường hợp sốc phản vệ, suy hô hấp – ngừng tuần hoàn, đảm bảo xử lý kịp thời, đúng phác đồ khi có sự cố xảy ra.
Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec hiện đang cung cấp Chương trình tiêm chủng trọn gói với nhiều loại vắc-xin đa dạng cho các đối tượng khác nhau, từ trẻ sơ sinh, trẻ nhỏ, người lớn, phụ nữ trước và trong khi mang thai.
Riêng trong tháng 12/2019, Vinmec miễn phí tiêm Vắc-xin Viêm gan B sơ sinh (tiêm ngay sau khi sinh) cho bé khi đăng kí Gói tiêm chủng trọn gói dành cho trẻ từ 0-1 tuổi hoặc từ 0-2 tuổi.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
Bài viết tham khảo nguồn: Bộ Y tế
