Cho đến này ai cũng hiểu được hút thuốc ảnh hưởng như thế nào đến sức khoẻ. Các nghiên cứu đã báo cáo rằng khói thuốc lá chứa khoảng 4800 hợp chất, trong đó 100 hợp chất là chất gây ung thư. Khói thuốc bạn hít vào không chỉ ảnh hưởng đến phổi mà còn tác động tiêu cực đến từng hệ cơ quan của cơ thể. Hãy cùng tìm hiểu 9 bộ phận cơ thể bị tổn thương do hút thuốc.
1. Sự ảnh hưởng của việc hút thuốc lá đến sức khoẻ?
Cho dù bạn hút nó như thế nào thì thuốc lá cũng nguy hiểm cho sức khỏe của bạn. Không có chất an toàn nào trong bất kỳ sản phẩm thuốc lá nào, từ axeton và hắc ín đến nicotin và carbon monoxide. Các chất bạn hít vào qua khói thuốc không chỉ ảnh hưởng đến phổi của bạn. Chúng có thể ảnh hưởng đến nhiều bộ phận khác trên cơ thể của bạn.
Cơ quan Quốc tế Nghiên cứu về Ung thư (International Agency for Research on Cancer - IARC) trực thuộc Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã xếp khí thuốc lá vào các chất gây ung thư cấp độ 1. Ẩn chứa trong khói thuốc là khoảng 4000 chất hóa học, và có tới 40 trong số đó là chất được xếp vào loại gây ung thư như: nicotine, formaldehyde, ammonia, oxide carbon, arsenic, hắc ín và benzen, hydrogen cyanide, acetone... Chỉ với một lượng nhỏ những chất này cũng có thể gây ung thư, Chúng thực sự rất độc hại. Không những thế hút thuốc ảnh hưởng đến tim mạch, và mạch máu, toàn bộ hệ thần kinh, các tuyến nội tiết gây ra những bệnh về tim mạch, hay giảm trí nhớ.
Thời gian tồn tại của khói thuốc trong không khí có thể hơn 2 giờ, ngay cả khi bạn không còn nhìn hoặc ngửi thấy nó nữa. Bởi vậy, không chỉ người hút thuốc lá phải chịu hậu quả của khói thuốc mà ngay cả những người thường xuyên sống hoặc làm việc cạnh người hút thuốc lá cũng có thể tiếp nhận lượng khói thuốc tương đương việc mỗi ngày hút 5 điếu thuốc.
Trong những năm gần đây, kiểu hút thuốc lá bằng điếu của người Ả Rập (gọi là hookah hoặc shisha) ngày càng trở nên được ưa thích tại nhiều quốc gia trên thế giới đặc biệt là trong giới trẻ, đó như là một thú chơi “sành điệu” của thanh niên mới lớn, họ nghĩ rằng như thế là khẳng định đẳng cấp và nhiều người còn truyền tai nhau rằng hút kiểu này không có hại, hay ít ra thì nó cũng không gây hại như việc hút thuốc lá trực tiếp.
Tạp chí American Journal of Preventive Medicine (Tạp chí Y học Dự phòng Mỹ) vừa công bố một nghiên cứu: trong đó 31 người tình nguyện từ 18 đến 35 tuổi, được chia thành hai nhóm hút thuốc lá bằng điếu và hút thuốc lá quấn. Thí nghiệm tiến hành sau mỗi lần các tình nguyện viên hút sẽ đo lại đo lượng cacbon monoxit và nicotin trong máu, kiểm tra nhịp tim, số lần nuốt phải khói thuốc và thể tích khói đó. Các nhà nghiên cứu đã nhận thấy: hút thuốc lá quấn thì lượng cacbon monoxit trong máu còn thấp hơn so với hút thuốc lá bằng điếu. Số lần nuốt khói trung bình của người hút thuốc lào cao hơn hút thuốc lá tới 48 lần và cả hai kiểu hút đều dẫn đến việc đưa nicotin vào máu.
- Các hóa chất nguy hiểm trong thuốc lá:
Các thành phần có tính sát thương cao của khói thuốc lá bao gồm:
- Nicotine thu hẹp tĩnh mạch và động mạch của bạn. Có thể
làm tổn thương trái tim của bạn bằng cách buộc nó phải làm việc nhanh hơn và chăm chỉ hơn, làm chậm lưu thông máu và giảm lượng oxy đến bàn chân và bàn tay của bạn
- Tar - là từ để chỉ các hạt rắn lơ lửng trong khói thuốc lá. Các hạt chứa hóa chất, bao gồm các chất gây ung thư (chất gây ung thư). Tar dính và có màu nâu, đồng thời làm ố răng, móng tay và mô phổi
- Carbon monoxide - là một loại khí độc. Nó không mùi và không màu, với liều lượng lớn, nhanh chóng gây chết người vì nó chiếm chỗ của oxy trong máu. Ở những người hút thuốc, carbon monoxide trong máu của họ khiến oxy khó đi đến các cơ quan và cơ bắp của họ.
- Hóa chất oxy hóa - là những hóa chất có phản ứng mạnh có thể làm tổn thương cơ tim và mạch máu của những người hút thuốc. Chúng phản ứng với cholesterol, dẫn đến sự tích tụ chất béo trên thành động mạch. Hành động của họ dẫn đến bệnh tim, đột quỵ và bệnh mạch máu
- Kim loại - khói thuốc lá chứa một số kim loại gây ung thư, bao gồm asen, berili, cadmium, crom, coban, chì và niken
- Các hợp chất phóng xạ - khói thuốc lá có chứa các hợp chất phóng xạ được biết là có thể gây ung thư.
- Các bệnh lý do khói thuốc lá gây ra
Thuốc lá gây ra khoảng 25 căn bệnh khác nhau cho người sử dụng nó, trong đó có nhiều bệnh nguy hiểm như bệnh tim mạch, bệnh hô hấp, ung thư và thậm chí nó còn ảnh hưởng tới sức khoẻ sinh sản. Cần phải kể đến các căn bệnh chính do thuốc lá gây ra như: khí phế thũng, ung thư phổi, rụng tóc, đục nhân mắt. Theo thống kê của Hiệp hội Ung thư Hoa Kỳ: ở cùng phòng với một người hút thuốc lá cứ mỗi giờ trôi qua, thì nguy cơ mắc ung thư phổi lại cao gấp 100 lần so với việc sống trong tòa nhà chứa chất độc asen trong khoảng thời gian 20 năm.
Thuốc lá còn là một trong các nguyên nhân chính gây ra các bệnh không truyền nhiễm: thuốc lá gây ra 90% các trường hợp ung thư phổi, 75% các trường hợp phổi tắc nghẽn mạn tính và 25% các trường hợp bệnh tim thiếu máu cục bộ. Theo ước tính ở Hoa Kỳ thuốc lá là nguyên nhân của khoảng 30% các trường hợp tử vong do bệnh ung thư.
2. 9 bộ phận cơ thể bị tổn thương do hút thuốc
2.1. Ảnh hưởng của khói thuốc đến hệ hô hấp
Ảnh hưởng của khói thuốc đối với hệ hô hấp bao gồm:
- Kích thích khí quản và thanh quản gây ho
- Giảm chức năng phổi và khó thở do sưng và thu hẹp đường thở phổi và chất nhầy dư thừa trong các đoạn phổi
- Suy giảm hệ thống thanh thải của phổi, dẫn đến tích tụ các chất độc hại, gây kích ứng và tổn thương phổi
- Nguy cơ nhiễm trùng phổi tăng cao, các triệu chứng như ho và thở khò khè xuất hiện nhiều hơn
- Tổn thương vĩnh viễn các túi khí của phổi.
2.2. Hút thuốc ảnh hưởng đến tim mạch, và hệ tuần hoàn
Ảnh hưởng của khói thuốc đối với hệ tuần hoàn bao gồm:
- Nó làm suy giảm chức năng nội mô. Nội mạc là lớp màng bên trong của tim và các mạch máu. Bất kỳ tổn thương nào đối với lớp lót bên trong này đều có trước sự phát triển của các bệnh tim.
Hút thuốc lá gây ra sự hình thành các cục máu đông trong mạch máu, dễ dẫn đến đột quỵ. Hút thuốc cũng làm tăng căng thẳng oxy hóa và viêm nhiễm, có tác động tiêu cực đến hoạt động của cơ tim. - Tăng huyết áp và nhịp tim
- Co thắt các mạch máu trên da, dẫn đến giảm nhiệt độ da (co mạch)
- Máu vận chuyển ít oxy hơn trong khi tập thể dục
- Máu "dính" hơn, dễ bị đông máu hơn
- Tổn thương niêm mạc của động mạch, được cho là một yếu tố góp phần gây ra chứng xơ vữa động mạch (sự tích tụ chất béo tích tụ trên thành động mạch)
- Lưu lượng máu đến tứ chi (ngón tay và ngón chân) giảm
- Gia tăng nguy cơ bị đột quỵ và đau tim do tắc nghẽn nguồn cung cấp máu.
2.3. Hút thuốc ảnh hưởng đến gan, và hệ tiêu hoá
Hút thuốc ảnh hưởng đến dạ dày, gan và đường tiêu hóa nói chung theo những cách sau:
- Tăng tiết: Hút thuốc lá làm giảm sức mạnh của cơ thắt thực quản dưới và cho phép axit dạ dày trào ngược lên thực quản, do đó gây ra chứng ợ nóng và tăng tiết dịch vị.
- Loét dạ dày tá tràng: Nguy cơ nhiễm vi khuẩn Helicobacter pylori, gây loét dạ dày tá tràng cao ở những người hút thuốc. Hút thuốc lá mãn tính cũng làm tăng lượng axit do dạ dày tiết ra. Điều này làm tổn thương lớp niêm mạc bên trong của dạ dày và gây ra sự hình thành loét dạ dày tá tràng.
- Gan: Các hóa chất được tạo ra khi hút thuốc gây ra stress oxy hóa, trong đó các gốc tự do gây hại và phá hủy các tế bào gan. Điều này gây ra cứng gan, dẫn đến thay đổi chức năng và cấu trúc. Gan không có khả năng giải độc các chất độc hại gây tích tụ các chất cặn bã trong máu và cơ thể. Hơn nữa, không chỉ rượu, mà hút thuốc cũng làm tăng nguy cơ ung thư gan của một người.
2.4. Ảnh hưởng của hút thuốc đối với hệ miễn dịch
Hút thuốc ảnh hưởng đến cả phản ứng miễn dịch qua trung gian tế bào và dịch thể. Nicotine ngăn chặn việc sản xuất các tế bào bạch cầu và ngăn chặn các tế bào hình thành kháng thể. Điều này làm giảm khả năng cơ thể chống lại vi khuẩn và các tác nhân ngoại xâm khác, có thể gây tổn thương cho cơ thể.
Nicotine còn ức chế các tế bào T, đây là vũ khí quan trọng nhất chống lại những kẻ xâm lược có hại. Các nghiên cứu đã quan sát thấy rằng việc ngừng hút thuốc sẽ đảo ngược những tác động này và nâng cao cả phản ứng miễn dịch qua trung gian tế bào và kháng thể.
2.5. Ảnh hưởng của hút thuốc đối với cơ quan sinh dục
- Ảnh hưởng của khói thuốc đối với cơ thể nam giới bao gồm tăng nguy cơ:
- Số lượng tinh trùng thấp hơn bình thường
- Tỷ lệ tinh trùng dị dạng cao hơn
- Tổn thương di truyền đối với tinh trùng
- Liệt dương, có thể là do tác động của hút thuốc lá đến lưu lượng máu và tổn thương các mạch máu của dương vật.
- Ảnh hưởng của khói thuốc đối với cơ thể phụ nữ bao gồm:
- Khả năng sinh sản suy giảm, rối loạn kinh nguyệt khiến chu kỳ kinh không đều hoặc không có kinh
- Thời điểm mãn kinh xuất hiện sớm hơn một hoặc hai năm
- Nguy cơ ung thư cổ tử cung tăng
- Tăng rất nhiều nguy cơ đột quỵ và đau tim nếu người hút thuốc trên 35 tuổi và uống thuốc tránh thai.
2.6. Hút thuốc ảnh hưởng đến da mặt, tóc
* Da
Hút thuốc có liên quan đến nhiều tình trạng da liễu như vết thương kém lành, mụn trứng cá, bệnh vẩy nến, u ác tính, ung thư biểu mô tế bào vảy và lão hóa da sớm.
Hút thuốc làm suy yếu quá trình sản xuất collagen và làm tăng sự hình thành tropoelastin và metalloproteinase ma trận. Những hợp chất này gây ra sự suy thoái của collagen, một loại protein chịu trách nhiệm cho độ săn chắc của da, độ đàn hồi và làn da trẻ trung hơn.
Điều này làm phát sinh các dấu hiệu lão hóa sớm của da như đường nhăn, nếp nhăn, đốm đen và quầng thâm.
* Tóc
Phần nhú của nang tóc chứa nhiều mạch máu cung cấp các chất dinh dưỡng cần thiết, do đó nuôi dưỡng tóc. Hút thuốc lá làm hỏng các mạch máu này và do đó, gây ra rụng tóc.
Hút thuốc lá cũng làm tổn thương DNA của nang tóc ảnh hưởng đến chu kỳ phát triển của tóc. Hơn nữa, hút thuốc lá dẫn đến giải phóng các hợp chất gây viêm, gây viêm và xơ hóa các nang tóc.
2.7. Ảnh hưởng của hút thuốc đối với tuyến tụy
Tiếp xúc với khói thuốc lá làm tổn thương tuyến tụy, làm tăng nồng độ zymogens tiêu hóa trong tuyến tụy và làm thay đổi chức năng gen. Điều này làm tăng khả năng bị viêm tụy.
Hơn nữa, các hợp chất nguy hiểm từ khói thuốc lá làm tổn thương các tế bào acinar của tuyến tụy, do đó làm giảm sự bài tiết của các enzym tiêu hóa dẫn đến chứng khó tiêu.
Nicotine cũng làm tăng stress oxy hóa, làm tổn thương các tế bào của tuyến tụy và làm tăng nguy cơ ung thư tuyến tụy. Nó cũng làm tăng tốc độ tiến triển của viêm tụy mãn tính do rượu.
2.8. Ảnh hưởng của hút thuốc đối với răng miệng
Ngoài việc răng và lưỡi của bạn sẽ bị ố vàng thì còn gặp phải các vấn đề như
Đau, chảy máu nướu răng; nhai đau; hôi miệng: Bệnh nướu răng là nguyên nhân hàng đầu gây mất răng. Nếu bạn hút thuốc, bạn sẽ có nguy cơ mắc bệnh này cao gấp đôi, và càng hút nhiều thì nguy cơ mắc bệnh càng cao.
2.9. Ảnh hưởng của hút thuốc đối với bộ não
Nếu bạn hút thuốc, bạn có nguy cơ bị đột quỵ cao gấp 3 lần - một cục máu đông trong não có thể gây ra bất kỳ vấn đề nào, bao gồm liệt mặt, mờ mắt, khó đi lại và đôi khi tử vong. Bạn cũng có nhiều khả năng bị cao huyết áp, có thể dẫn đến chứng phình động mạch não. Đây là khi thành mạch máu trong não của bạn bị bong ra. Nó có thể bị rò rỉ hoặc vỡ ra và làm tràn máu vào các mô gần đó.
3. Tác động của khói thuốc với trẻ em mà các mẹ nên biết
Những tác động của việc mẹ hút thuốc đối với thai nhi bao gồm:
- Tăng nguy cơ sẩy thai, thai chết lưu và sinh non
- Phổi yếu hơn
- Nhẹ cân, có thể ảnh hưởng lâu dài đến sự tăng trưởng và phát triển của trẻ em. Trẻ sơ sinh nhẹ cân có liên quan đến tăng nguy cơ mắc bệnh tim, huyết áp cao và tiểu đường ở tuổi trưởng thành
- Tăng nguy cơ sứt môi và hở hàm ếch
- Tăng nguy cơ mắc chứng rối loạn tăng động giảm chú ý (ADHD).
Hút thuốc lá thụ động (người mẹ không hút thuốc tiếp xúc với khói thuốc) cũng có thể gây hại cho thai nhi.
Nếu cha mẹ tiếp tục hút thuốc trong năm đầu đời của con họ, đứa trẻ sẽ tăng nguy cơ bị nhiễm trùng tai, các bệnh đường hô hấp như viêm phổi và viêm phế quản, đột tử bất ngờ ở trẻ sơ sinh (SUDI) và bệnh viêm màng não mô cầu.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
Nguồn tham khảo: webmd.com, medindia.ne, betterhealth.vic.gov.au
