Nhiễm virus viêm gan A ở người lớn: Dịch tễ học, biểu hiện lâm sàng và chẩn đoán

Nhiễm virus viêm gan A là tình trạng tương đối thường gặp, gây ra viêm gan virus A, một bệnh truyền nhiễm có thể trở thành dịch. Vậy nhiễm virus viêm gan A ở người lớn có đặc điểm dịch tễ học, biểu hiện lâm sàng và chẩn đoán như thế nào?

Nhiễm virus viêm gan A là tình trạng có nguyên nhân gây ra bởi virus viêm gan A (hepatitis A virus - HAV). Con người được biết là nguồn chứa duy nhất của virus viêm gan A. Nhiễm virus viêm gan A thường là bệnh cấp tính (bệnh chỉ biểu hiện trong một thời gian nhất định), không diễn tiến thành mạn tính. Suy gan cấp có thể xảy ra, nhưng tỉ lệ chỉ dưới 1% tổng số ca bệnh. Sau khi khỏi bệnh, bệnh nhân có được miễn dịch bền vững suốt đời (hoặc có thể chủ động tạo miễn dịch để phòng tránh bệnh thông qua việc sử dụng vắc - xin).

Virus viêm gan A là một trong các loại virus gây viêm gan ở người, thuộc họ Picornaviridae, được phân lập thành công năm 1973. Trước đây nhiễm virus viêm gan A còn được gọi là vàng da thành dịch, vàng da xuất tiết cấp, vàng da có thời hạn.

Nhiễm virus viêm gan A xảy ra trên toàn thế giới, ước tính trên toàn cầu mỗi năm có 1,4 triệu ca bệnh. Nhiễm virus viêm gan A có thể xảy ra lẻ tẻ hoặc bùng phát thành dịch.

Virus viêm gan A thường lan truyền qua đường phân - miệng (qua tiếp xúc trực tiếp giữa người với người, hoặc tiêu thụ đồ ăn, thức uống bị ô nhiễm). Virus viêm gan A chưa được ghi nhận lây truyền từ thai phụ sang thai nhi.

Các đợt bùng phát nhiễm virus viêm gan A có thể xuất hiện dưới nhiều dạng thức khác nhau, bao gồm bùng phát dịch tại cộng đồng (do ô nhiễm thức ăn và nước uống, ngay cả thức ăn đã nấu chín vẫn có thể lây truyền virus viêm gan A nếu nhiệt độ sử dụng trong quá trình chế biến không đủ cao để giết virus, hoặc thức ăn sau khi nấu chín lại bị nhiễm virus), bùng phát dịch tại cơ sở chăm sóc sức khỏe, bùng phát dịch tại nhóm những người vô gia cư,... Nhờ việc sử dụng rộng rãi vắc - xin mà tình trạng nhiễm virus viêm gan A đã giảm đi rõ rệt.

Suy gan cấp chỉ xảy ra với tỉ lệ dưới 1% tổng số ca nhiễm virus viêm gan A, các yếu tố nguy cơ quan trọng bao gồm tuổi bệnh nhân trên 50 tuổi và có sẵn bệnh lý nền tại gan (đặc biệt là nhiễm virus viêm gan C mạn tính).

Nhiễm virus viêm gan A ở người lớn thường là bệnh cấp tính (bệnh chỉ biểu hiện trong một thời gian nhất định), tỉ lệ xảy ra suy gan cấp chiếm dưới 1% tổng số ca nhiễm, thời gian ủ bệnh kéo dài trung bình 28 ngày (dao động từ 15 tới 50 ngày).

Các triệu chứng xuất hiện đột ngột với các biểu hiện buồn nôn, nôn, cảm giác chán ăn, sốt, khó chịu và đau bụng. Sau vài ngày tới một tuần xuất hiện nước tiểu sẫm màu, có thể đại tiện ra phân trắng, vàng da và ngứa (40 - 70% tổng số ca bệnh). Các dấu hiệu và triệu chứng ban đầu thường biến mất sau khi bệnh nhân biểu hiện vàng da, và vàng da thường nặng nhất trong vòng hai tuần.

Thăm khám lâm sàng có thể phát hiện sốt, vàng da, vàng mắt, gan to (80% tổng số ca bệnh), ấn đau hạ sườn phải. Các biểu hiện ít gặp hơn bao gồm lách to và các biểu hiện ngoài gan (chẳng hạn như nổi ban da, đau khớp).

Các bất thường trên kết quả xét nghiệm bao gồm tăng nồng độ trong huyết thanh các aminotransferase (thường tăng trên 1000 IU/dL), bilirubin (nhưng thường ≤ 10 mg/dL), và alkaline phosphatase (lên tới 400 U/L). Tăng nồng độ trong huyết thanh các aminotransferase sẽ xảy ra trước khi tăng nồng độ bilirubin huyết thanh, và nồng độ alanine aminotransferase thường cao hơn nồng độ aspartate aminotransferase. Các kết quả xét nghiệm bất thường khác bao gồm tăng nồng độ các chất trong pha cấp và các marker viêm.

Biến chứng của nhiễm virus viêm gan A cấp bao gồm viêm gan ứ mật, viêm gan tái phát và viêm gan tự miễn.

Nghi ngờ nhiễm virus viêm gan A cấp được đặt ra trên những bệnh nhân khởi phát đột ngột với các triệu chứng như trên (buồn nôn, chán ăn, sốt, mệt mỏi, đau bụng,...) và có biểu hiện vàng da, tăng nồng độ aminotransferase huyết thanh, đặc biệt là khi bệnh nhân có những yếu tố nguy cơ lây nhiễm virus viêm gan A.

Chẩn đoán xác định nhiễm virus viêm gan A cấp khi có kết quả xét nghiệm kháng thể IgM kháng HAV trong huyết thanh (serum IgM anti-HAV antibodies). Kháng thể IgM trong huyết thanh có thể phát hiện được ở thời điểm bắt đầu có triệu chứng, đạt đỉnh trong giai đoạn cấp hoặc đầu giai đoạn hồi phục, và vẫn có thể phát hiện được trong khoảng 3 tới 6 tháng tiếp theo.

Chẩn đoán hình ảnh thường không cần thiết trong chẩn đoán nhiễm virus viêm gan A. Siêu âm thường được tiến hành để chẩn đoán phân biệt nhiễm virus viêm gan A với các bệnh lý khác.

Nhiễm virus viêm gan A hoàn toàn có thể phòng tránh được bằng cách chủ động sử dụng vắc - xin. Hiệu quả của việc sử dụng vắc - xin trong phòng chống nhiễm virus viêm gan A đã được chứng minh bằng việc giảm rõ rệt số trường hợp mắc trên toàn thế giới.

Hiện nay Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec đang cung cấp các vắc - xin phòng ngừa nhiễm virus viêm gan A chất lượng cao, gồm:

• Avaxim 80 UI/0,5 ml của Sanofi (Pháp)
• Havax 0,5 ml của Công ty TNHH Một thành viên Vắc-xin và Sinh phẩm số 1 (Việt Nam). Sanofi và Công ty TNHH Một thành viên Vắc-xin và Sinh phẩm số 1 đều là các nhà sản xuất uy tín, có quy trình sản xuất và kiểm định chất lượng vô cùng nghiêm ngặt để đảm bảo các sản phẩm được sản xuất ra đều có chất lượng hàng đầu.

Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec luôn luôn sử dụng nguồn vắc - xin chất lượng cao, có xuất xứ rõ ràng, phù hợp theo độ tuổi cần tiêm chủng, đảm bảo an toàn từ khâu kiểm nhập, bảo quản đến khi sử dụng.

• Trẻ sẽ được các bác sĩ chuyên khoa nhi – vắc - xin thăm khám, sàng lọc đầy đủ các vấn đề về thể trạng và sức khỏe, tư vấn về vắc - xin phòng bệnh và phác đồ tiêm, cách theo dõi và chăm sóc trẻ sau tiêm chủng trước khi ra chỉ định tiêm vắc - xin theo khuyến cáo mới nhất của Bộ Y tế & Tổ chức Y tế thế giới nhằm đảm bảo hiệu quả tốt nhất và an toàn nhất cho trẻ.
• Đội ngũ bác sĩ và điều dưỡng nhi giàu kinh nghiệm, chuyên nghiệp, hiểu tâm lý trẻ và áp dụng cách giảm đau hiệu quả cho trẻ trong quá trình tiêm chủng.
• 100% trẻ tiêm chủng được theo dõi 30 phút sau tiêm và đánh giá lại sức khỏe trước khi ra về.
• Được theo dõi đa khoa trước, trong và sau tiêm chủng tại Hệ thống y tế Vinmec và luôn có ekip cấp cứu sẵn sàng phối hợp với phòng tiêm chủng xử trí các trường hợp sốc phản vệ, suy hô hấp – ngừng tuần hoàn, đảm bảo xử lý kịp thời, đúng phác đồ khi có sự cố xảy ra.
• Phòng tiêm chủng thoáng mát, có khu chơi, giúp trẻ có cảm giác thoải mái như đang dạo chơi và có tâm lý tốt trước và sau khi tiêm chủng.
• Vắc - xin được nhập khẩu và bảo quản tại hệ thống kho lạnh hiện đại, với dây chuyền bảo quản lạnh (Cold chain) đạt tiêu chuẩn GSP, giữ vắc - xin trong điều kiện tốt nhất để đảm bảo chất lượng.
• Bố mẹ sẽ nhận tin nhắn nhắc lịch trước ngày tiêm và thông tin tiêm chủng của bé sẽ được đồng bộ với hệ thống thông tin tiêm chủng Quốc gia.

Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec hiện đang cung cấp Chương trình tiêm chủng trọn gói với nhiều loại vắc-xin đa dạng cho các đối tượng khác nhau, từ trẻ sơ sinh, trẻ nhỏ, người lớn, phụ nữ trước và trong khi mang thai.
Riêng trong tháng 12/2019, Vinmec miễn phí tiêm Vắc-xin Viêm gan B sơ sinh (tiêm ngay sau khi sinh) cho bé khi đăng kí Gói tiêm chủng trọn gói dành cho trẻ từ 0-1 tuổi hoặc từ 0-2 tuổi.

Bài viết tham khảo nguồn: Uptodate