Phục hồi chức năng sau tai biến mạch máu não

Tai biến mạch não hay đột quỵ não là một trong những căn bệnh nguy hiểm đối với sức khỏe con người. Đây là tình trạng máu và oxy cung cấp cho một vùng của não bị đột ngột ngưng trệ dẫn đến tế bào não vùng bị ảnh hưởng sẽ chết sau vài phút. Bệnh nhân có thể bị hôn mê, liệt, thậm chí tử vong tùy thuộc vào diện tích não bị ảnh hưởng và mức độ trầm trọng của tổn thương. Nhận biết sớm và xử lý kịp thời, phù hợp là vô cùng quan trọng. Phục hồi chức năng sau tai biến là một phần không thể thiếu giúp các bệnh nhân có thể có một cuộc sống khỏe mạnh và có thể tham gia vào những sinh hoạt hằng ngày tốt nhất.

Tai biến mạch não hoặc đột quỵ não là bệnh lý gây ra bởi tình trạng thiếu máu cung cấp cho não, có thể do hiện tượng tắc mạch máu não, chảy máu não hoặc một số nguyên nhân khác. Những bộ phận của não không được máu đến nuôi dưỡng nên bị tổn thương, có thể nhẹ hoặc nặng, dẫn đến một số di chứng gây hại cho sức khỏe người bệnh như rối loạn cảm giác, rối loạn nhận thức, rối loạn ngôn ngữ, rối loạn vận động... và một số biến chứng nguy hiểm khác. Bệnh còn là một trong những nguyên nhân chủ yếu gây nên tử vong trên toàn cầu và cả ở Việt Nam, chỉ xếp sau bệnh lý về tim mạch.

Tùy vào thể bệnh, độ tuổi của bệnh nhân cũng như vị trí tổn thương ở não mà bệnh sẽ để lại một số biến chứng như:

• Suy giảm trí nhớ, không tỉnh táo...
• Rối loạn về ngôn ngữ: Nói ngọng, nói lắp, không thể diễn đạt ý khi nói...
• Rối loạn vận động: Liệt nửa người, liệt tay chân, tê bì các chi...
• Tổn thương dây thần kinh gây méo miệng, liệt mặt...
• Rối loạn đường tiết niệu gây tiểu không tự chủ, bí tiểu.
• Rối loạn hệ tiêu hóa gây khó nuốt, táo bón...
• Ảnh hưởng đến một số vấn đề về tâm lý như trầm cảm, hay cáu giận, không điều chỉnh được cảm xúc...

Theo một số nghiên cứu thì phục hồi chức năng sau tai biến là một trong những biện pháp hiệu quả để bệnh nhân có thể phục hồi sau tai biến, kể cả những trường hợp tai biến mạch máu não nặng. Kỹ thuật này giúp bệnh nhân bình phục bằng việc làm cho những bộ phận đã tổn thương trên cơ thể bệnh nhân có thể phục hồi lại chức năng của nó như trước đây, giúp bệnh nhân có một sức khỏe tốt và hoạt động, sinh hoạt bình thường. Một số phương pháp phục hồi chức năng sau tai biến như sau:

• Phục hồi chức năng: Đây là biện pháp cơ bản và cực kỳ quan trọng trong quá trình phục hồi chức năng sau tai biến của bệnh nhân.Tập luyện và sử dụng những máy móc, dụng cụ để hỗ trợ bệnh nhân phục hồi chức năng sau tai biến, dưới sự hướng dẫn, giúp đỡ của những nhân viên y tế có chuyên môn, kinh nghiệm trong lĩnh vực này, các bài tập phục hồi chức năng sau tai biến cần được thực hiện càng sớm càng tốt và đều đặn, phù hợp với từng thể bệnh cũng như tình trạng sức khỏe của bệnh nhân.
• Điều trị bằng y học dân tộc như châm cứu một số huyệt trên cơ thể ở tay như kiên trung, kiên tỉnh, tý nhu..., huyệt ở chân như hoàn khiêu, phong thị, âm lăng tuyền... và huyệt ở đầu mặt cổ bao gồm bách hội, hạ quan, giáp xa. Điện châm được thực hiện bằng cách để bệnh nhân ở tư thế nằm ngửa hoặc nghiêng, châm điện cho bệnh nhân 1 lần/ngày với thời gian là 25- 30 phút, thực hiện khoảng 30- 45 lần/ liệu trình. Tùy vào mức độ tai biến của bệnh nhân mà số liệu trình sẽ nhiều hay ít. Thủy châm được sử dụng một số huyệt trên cơ thể như huyệt giáp tích khi bệnh nhân bị liệt chi sau tai biến hoặc một số huyệt khác như thủ tam lý, phong thị... Bên cạnh thủy châm thì cần bổ sung vitamin B1, B6 và B12 ở liều cao, cùng với thuốc hỗ trợ tuần hoàn não và nuôi dưỡng thần kinh như Cerebrolysin, Citicoline, Gliatilin để thủy châm. Ngoài ra xoa bóp bấm huyệt có thể thực hiện ở vùng đầu, mặt, lưng và các chi, xoa nhiều nhất là vùng cơ thể bị liệt.

Một số phương pháp giúp phòng bệnh tai biến mạch máu não và tránh được tình trạng tái phát tai biến mạch máu não như sau:

• Thực hiện chương trình phục hồi sau tai biến một cách nghiêm ngặt, đúng phương pháp mà bác sĩ điều trị đã chỉ định.
• Khi mắc những bệnh lý như tăng huyết áp, tiểu đường, tim mạch... thì cần điều trị và kiểm soát tốt làm giảm những yếu tố nguy cơ gây bệnh đột quỵ não.
• Có một chế độ dinh dưỡng hợp lý, giảm chất béo và tăng cường chất xơ, vitamin trong cơ thể.
• Có một chế độ làm việc và nghỉ ngơi hợp lý, tránh căng thẳng, stress trong cuộc sống.
• Không hút thuốc, uống nhiều rượu bia.

Những bệnh nhân sau khi đã phục hồi sau tai biến thì cần thích nghi với cuộc sống, cố gắng sử dụng những chức năng của các bộ phận trên cơ thể chưa bị tổn thương để sống và làm việc, sinh hoạt hiệu quả. Giữ thái độ lạc quan, yêu đời và tránh khỏi những lo lắng, buồn phiền trong cuộc sống để chất lượng sống được nâng cao hơn. Ngoài ra, vai trò của người thân trong việc chăm sóc người bệnh sau tai biến mạch máu não cũng rất quan trọng, giúp họ có thể sinh hoạt dễ dàng hơn cũng như tạo một tâm lý khỏe mạnh, lạc quan cho bệnh nhân trong suốt quá trình phục hồi sau tai biến.

Phục hồi chức năng sau tai biến là một giai đoạn cực kỳ quan trong đối với những bệnh nhân phải trải qua hiện tượng tai biến, cần được thực hiện ngay khi có thể để hạn chế những biến chứng muộn như bất động, người thực vật, viêm nhiễm đường tiết niệu... Việc chăm sóc người bệnh sau tai biến cũng đóng vai trò quan trọng trong quá trình phục hồi sau tai biến của bệnh nhân.

Thạc sĩ. Bác sĩ Nguyễn Thị Thanh Bình đã có 30 năm kinh nghiệm trong chuyên ngành Phục hồi chức năng, đặc biệt có kinh nghiệm trong Phục hồi chức năng các bệnh lý cơ xương khớp, thần kinh, cột sống của người lớn và trẻ em. Hiện tại, là bác sĩ Phục hồi chức năng thuộc Khoa Ngoại Tổng hợp Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Đà Nẵng.