Phân biệt xơ gan còn bù - xơ gan mất bù

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi ThS.BS Vũ Văn Quân - Khoa Ngoại Tổng hợp & Gây mê - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Hải Phòng.

Xơ gan là bệnh lý gặp khá nhiều ở nước ta, nguyên nhân gây bệnh khá đa dạng nhưng phần lớn do rượu bia và biến chứng của viêm gan virus. Xơ gan trải qua các giai đoạn: Xơ gan còn bù và xơ gan mất bù.

1. Xơ gan còn bù và mất bù

Xơ gan còn bù (compensated cirrhosis) và xơ gan mất bù (decompensated cirrhosis) mô tả tình trạng lâm sàng của một bệnh nhân xơ gan. Xơ gan còn bù là giai đoạn sớm của xơ gan và xơ gan mất bù là giai đoạn muộn của xơ gan.

Một bệnh nhân không có bằng chứng lâm sàng của xơ gan thì gọi là xơ gan còn bù. Ngược lại, một người có bằng chứng lâm sàng của xơ gan thì gọi là xơ gan mất bù.

Phân biệt xơ gan còn bù, xơ gan mất bù dựa vào lâm sàng, cận lâm sàng và hình ảnh học. Đối với hình ảnh học, người ta sẽ đánh giá độ xơ hóa của gan bằng phương tiện không xâm nhập dựa vào chỉ số APRI, FIBROCAN, hoặc sinh thiết. Tuy nhiên, sinh thiết có nhiều nguy cơ như đau, chảy máu, giá thành cao, chủ quan của người đọc nên ít được sử dụng trên lâm sàng.

2. Xơ gan còn bù

Xơ gan còn bù là giai đoạn đầu của bệnh xơ gan. Ở giai đoạn này gan đã có nhiều tổn thương nhưng vẫn thực hiện được nhiều chức năng quan trọng của cơ thể. Nguyên nhân là do phần gan chưa bị tổn thương vẫn còn có thể bù trừ cho những phần gan bị tổn thương.

Giai đoạn này các triệu chứng rất nghèo nàn, thậm chí người bệnh không thấy có triệu chứng gì. Người bệnh vẫn có thể làm việc bình thường, có triệu chứng gợi ý như:

• Cơ thể mệt mỏi
• Ăn khó tiểu
• Có hiện tượng đau nhẹ hạ sườn phải
• Có sao mạch ở cổ, ngực
• Lòng bàn tay son
• Gan to chắc, lách to.

Khám cận lâm sàng:

• Tĩnh mạch cửa có thể hoặc không giãn, không báng.
• Siêu âm: Gan và lách có thể to, mật độ tăng hoặc chắc. Nhu mô gan thô, không đều cửa có thể không bang, không giãn.
• Sinh thiết có hình ảnh: Hoại tử và biến mất các tiểu thùy gan lan tỏa.
• Soi ổ bụng: Gan nhạt màu, có thể hơi loang lổ. Khối lượng gan to hoặc nhỏ (Phì đại hoặc teo).

Điều quan trọng, tiến triển của bệnh gan không phải là một đường thẳng mà nó tiến triển tăng dần, vì vậy, cần có sự chăm sóc thích hợp, để làm chậm hoặc dừng sự phát triển của bệnh.

Giai đoạn xơ gan còn bù là giai đoạn có thể can thiệp để cải thiện chức năng của gan. Nếu được điều trị sớm, người bệnh xơ gan còn bù vẫn có cơ hội trở về cuộc sống như người bình thường. Do đó, người bệnh nên thường xuyên đi kiểm tra sức khỏe, xét nghiệm chẩn đoán phát hiện bệnh sớm có biện pháp điều trị kịp thời.

3. Xơ gan mất bù

Là giai đoạn cuối của bệnh xơ gan, hay còn có tên gọi khác là xơ gan cổ trướng. Gan bị tổn thương lan tỏa, các mô xơ gan khi đó đã hầu như xơ hóa hoàn toàn lá gan. Những tế bào gan chưa bị tổn thương không còn khả năng bù trừ về mặt chức năng cho các tế bào bị tổn thương nữa. Khi xơ gan tiến triển sang giai đoạn này các biểu hiện đã rõ rệt hơn.

Triệu chứng lâm sàng biểu hiện Hội chứng suy tế bào gan và Hội chứng tăng áp lực tĩnh mạch cửa, cuối cùng sẽ đưa tới những biến chứng nguy hiểm đến tính mạng.

Giai đoạn xơ gan mất bù nguy hiểm hơn rất nhiều, các triệu chứng biểu hiện rõ rệt hơn.

• Người bệnh cơ thể suy nhược, khả năng làm việc kém, kèm theo đó là các triệu chứng như đầy bụng, trướng hơi, ăn uống kém nhiều.
• Một trong hai chân hoặc cả hai chân bị phù lên, khi ấn để lại vết lõm khoảng 1 - 2 phút sau vết lõm mới biến mất.
• Da ban đầu vàng kín đáo nhưng sau đó ngày càng vàng đậm lên.
• Môi, lưỡi, niêm mạc mắt nhợt nhạt.
• Chảy máu chân răng, chảy máu cam.
• Hiện tượng cổ trướng: Bụng người bệnh ngày càng to hơn, da bụng căng do trong ổ bụng chứa nhiều dịch màu vàng chanh.
• Các mạch máu nổi lên rõ rệt ở trên da bụng vùng trên rốn và hai bên mạn sườn, khi nằm nhìn không rõ nhưng khi ngồi dậy thì các mạch máu nổi rõ hơn.
• Lách to mấp mé dưới sườn tới vài cm

Cận lâm sàng:

• Tĩnh mạch cửa giãn và báng bụng.
• Siêu âm: Kích thước gan to hoặc nhỏ, nhu mô gan thô và nhiều nốt tăng âm. Bề mặt gan gồ ghề lợn cợn, tĩnh mạch cửa vài cm, có khi thấy huyết khối trong tĩnh mạch cửa, ổ bụng có dịch.

Bệnh nhân chuyển sang giai đoạn xơ gan giai đoạn mất bù nếu được điều trị sớm sẽ có cuộc sống như bình thường nhưng quá trình điều trị sẽ gặp nhiều khó khăn, nhiều khi bệnh còn để lại nhiều biến chứng nguy hiểm, trong đó có ung thư gan. Do đó, sàng lọc gan mật để phát hiện bệnh từ giai đoạn sớm là biện pháp hiệu quả nhất để điều trị xơ gan đạt kết quả cao.

Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec cung cấp cho khách hàng Gói Sàng lọc gan mật từ tiêu chuẩn đến nâng cao giúp chẩn đoán bệnh xơ gan nói riêng và các bệnh lý gan mật nói chung.

Vinmec là địa chỉ uy tín, tin cậy trong lĩnh vực sàng lọc và điều trị các bệnh về gan mật, với những ưu điểm nổi bật sau:

Vinmec là một trong ít những bệnh viện trên cả nước áp dụng siêu âm đàn hồi mô gan (hay còn gọi là kỹ thuật ARFI) theo dõi bệnh lý gan, đánh giá mức độ xơ gan như chẩn đoán hình ảnh, bộ xét nghiệm từ cơ bản đến chuyên sâu.

Với Hệ thống máy siêu âm LOGIQ E9 hiện đại, hệ thống siêu âm hình ảnh mạnh mẽ và linh hoạt đáp ứng dải rộng các nhu cầu thăm khám chung. Công nghệ mới dùng Shear Wave: Đây là công nghệ cho phép đo năng lượng đàn hồi của nhu mô một cách định tính và định lượng thông qua bảng mã hóa màu cùng với giá trị các mức đàn hồi bằng đơn vị áp lực Kpa.

Đội ngũ y bác sĩ chuyên khoa giàu kinh nghiệm chuyên môn giúp quá trình điều trị đạt hiệu quả cao, rút ngắn thời gian điều trị.

Dịch vụ khám, tư vấn chuyên nghiệp, toàn diện, không gian khám bệnh văn minh, lịch sự, an toàn, được tiệt trùng tối đa.

Từ tháng 10/2019, Bệnh viện Vinmec Hải Phòng đón các chuyên gia về Tiêu hóa – Gan, mật, tụy từ Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 đến thăm khám định kỳ bệnh lý dạ dày, thực quản, đại trực tràng, gan, lách, đường mật, tụy, rò hậu môn, sa trực tràng, sàng lọc ung thư tiêu hóa... Khi người bệnh có yêu cầu, TS.BS cao cấp Lê Văn Thành – Chủ nhiệm Khoa phẫu thuật Gan mật tụy – Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 sẽ trực tiếp mổ. Lịch khám vào thứ 7, lịch mổ vào ngày Chủ nhật để khách hàng dễ dàng sắp xếp thời gian cá nhân và có thêm thời gian phục hồi sau can thiệp.

Khách hàng có thể trực tiếp đến hệ thống Y tế Vinmec trên toàn quốc để thăm khám hoặc liên hệ hotline tại đây để được hỗ trợ.