Vì sao cần đánh giá, kiểm tra chức năng tuần hoàn?

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ chuyên khoa II Hồ Viết Lệ Diễm - Bác sĩ Nội tổng quát - Khoa Khám bệnh & Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Central Park.

Tuần hoàn não là hệ thống mạch máu cung cấp máu cho não bộ, chỉ khi chức năng tuần hoàn não được đảm bảo thì khả năng hoạt động của nhu mô não mới ổn định. Như vậy, việc kiểm tra chức năng tuần hoàn cũng là thành phần quan trọng trong các lần khám tổng quát, nhất là trên các đối tượng có nguy cơ đột quỵ cao.

Tuần hoàn não là hệ thống mạch máu cung cấp máu cho não, giống như bất kỳ cơ quan nào khác trong cơ thể, máu cung cấp cho não cũng đều bắt nguồn từ động mạch chủ đi từ tâm thất trái. Do hậu quả của tình trạng thiếu oxy vì bất kỳ nguyên nhân nào đối với não đều rất nghiêm trọng, não được bảo vệ an toàn bằng hai vòng tuần hoàn lưu thông kép, là tuần hoàn não trước và tuần hoàn não sau. Tuần hoàn não trước bắt nguồn từ các động mạch cảnh và tuần hoàn sau bắt nguồn từ các động mạch đốt sống. Hai vòng tuần hoàn có một vị trí gặp nhau gọi là vòng tròn Willis. Khi máu đến từng tế bào để trao đổi chất dinh dưỡng và chất thải, mọi quá trình đều xảy ra trên hàng rào máu não. Đây cũng chính là rào chắn này giúp bảo vệ bộ não.

Ngoài ra, nhu mô não rất nhạy cảm với bất kỳ sự thay đổi nào trong lưu lượng máu não, tuần hoàn não có khả năng điều chỉnh một cách tự động trước những thay đổi từ tuần hoàn hệ thống. Từ đó, để hệ thần kinh trung ương làm việc được ổn định thì đòi hỏi tuần hoàn não phải luôn giữ ổn định lưu lượng máu tưới cho nhu mô não. Cụ thể là lưu lượng máu não phần lớn được kiểm soát bởi các chất chuyển hóa tại chỗ, quan trọng nhất là thành phần CO2 dẫn đến sự giãn mạch của các tiểu động mạch não, dẫn đến sự gia tăng lưu lượng máu não khi có sự thiếu hụt. Hơn nữa, khi hệ thống đại tuần hoàn bị suy kiệt và đòi hỏi cần sử dụng chất vận mạch, các chất vận mạch này hoàn toàn không giúp tác động vào lưu lượng máu não, vì chúng không thể vượt qua hàng rào máu não.

Bộ não chịu trách nhiệm rất lớn cho các chức năng phức tạp và quan trọng trong cơ thể như suy nghĩ, cảm giác, trí nhớ, vận động, tầm nhìn và lời nói. Chính vì vậy, não luôn cần một hệ thống tuần hoàn não rất hiệu quả để cung cấp oxy và chất dinh dưỡng, đồng thời loại bỏ carbon dioxide và chất thải, giúp tế nào não làm việc được hiệu quả.

Tuy nhiên, khi có bất kỳ một tác động vào tuần hoàn não, ảnh hưởng đến việc thiếu oxy lên não, điều này có thể gây tổn thương não và các vấn đề về thần kinh. Nếu sự cung cấp máu cho não nhanh chóng được khôi phục, các triệu chứng thiếu máu não có thể chỉ thoáng qua. Ngược lại, nếu thời gian thiếu máu quá lâu, vượt quá khả năng chịu đựng của tế bào não, chúng sẽ hoại tử, mất chức năng và để lại di chứng thần kinh vĩnh viễn về sau.

Các bệnh lý xảy ra do mất chức năng tuần hoàn có thể là một trong các trường hợp sau:

• Đột quỵ nhồi máu não: Mạch máu nuôi nhu mô não đột ngột bị tắc nghẽn bởi máu đông hay mảng xơ vữa. Nhu mô não hoại tử và mất chức năng.
• Đột quỵ xuất huyết não: Mạch máu nuôi nhu mô não đột ngột bị đứt vỡ do áp lực cao hoặc do dị dạng mạch máu. Máu tràn trong hộp sọ, nhu mô não vừa thiếu máu nuôi và vừa bị chèn ép do khối máu tụ.
• Phù não: Áp lực nội sọ tăng cao do bất kỳ nguyên nhân nào, khiến cho các tế bào não bị chèn ép, trương phù và mất chức năng.

Hôn mê và thậm chí tử vong: Hệ quả của các trường hợp trên nếu diễn tiến đột ngột với mức độ nặng nề hoặc diễn tiến chậm nhưng không kiểm soát được toàn diện.

Bất cứ ai ở mọi lứa tuổi đều có thể gặp vấn đề với chức năng tuần hoàn não. Đây có thể là hệ quả trong mối tương tác giữa các yếu tố cơ địa do bất thường cấu trúc mạch máu não sẵn có hoặc do các yếu tố môi trường. Tuy nhiên, một người có nguy cơ cao gặp phải những bất thường trên hệ thống tuần hoàn não nếu có một trong những yếu tố sau:

• Huyết áp cao
• Nồng độ cholesterol trong máu cao
• Suy tim nặng
• Rối loạn nhịp tim
• Xơ vữa động mạch
• Tiền sử gia đình mắc bệnh tim mạch
• Đái tháo đường
• Thừa cân, béo phì
• Tiếp xúc khói thuốc lá
• Uống rượu

Chính vì vai trò của não bộ là vô cùng quan trọng trong đời sống của một cá thể, việc đảm bảo chức năng hoạt động bình thường của cơ quan này luôn được xem là mục tiêu tối thượng. Trong đó, sự tham gia của hệ tuần hoàn não luôn là yếu tố quyết định.

Mặt khác, các bệnh lý xảy ra trên tuần hoàn não đã được thống kê thấy là có những yếu tố nguy cơ gây ảnh hưởng có ý nghĩa. Bên cạnh các yếu tố nguy cơ không thay đổi được, việc phát hiện sớm sự hiện diện của các yếu tố nguy cơ có thể thay đổi cũng như mức độ đã gây ảnh hưởng đến tuần hoàn não sẽ cho phép chủ động phòng ngừa các biến cố đáng tiếc có thể xảy ra.

Từ đó, với các ý nghĩa của việc vì sao cần đánh giá, kiểm tra chức năng tuần hoàn não, việc thực hiện điều này sẽ thể hiện qua các lần khám tổng quát. Trong đó, bác sĩ sẽ tập trung kiểm tra chức năng tuần hoàn trên các đối tượng là người từ trung niên hay có nhiều yếu tố nguy cơ.

Bên cạnh đó, các xét nghiệm và phương tiện hình ảnh học sọ não cũng có thể giúp hỗ trợ kiểm tra chức năng tuần hoàn não. Nổi bật là công cụ chụp cắt lớp vi tính, chụp cộng hưởng từ sọ não, siêu âm Doppler hệ thống động mạch cung cấp máu cho não. Nhờ vậy, các sang thương có nguy cơ cao sẽ được phát hiện và nhanh chóng kiểm soát, chủ động phòng ngừa biến cố nặng nề có thể xảy ra trong tương lai.

XEM THÊM

• Gói khám sức khỏe tổng quát Trẻ em
• Gói khám sức khỏe tổng quát Tiêu chuẩn
• Gói khám sức khỏe tổng quát Đặc biệt 2020