Ứng dụng của PET/CT trong lĩnh vực thần kinh

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Thạc sĩ, Bác sĩ Nguyễn Quang Đức - Bác sĩ Y học hạt nhân - Khoa Chẩn đoán hình ảnh và Y học hạt nhân - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City. Bác sĩ có hơn 12 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực Chẩn đoán hình ảnh.

Để cung cấp năng lượng, não sử dụng glucose, khi glucose đi vào các nơ ron thần kinh và các tế bào hình sao, và thông qua hexokinase để chuyển hóa qua quá trình phosphoryl. Tại các synnap, quá trình giải phóng năng lượng xảy ra thông qua con đường tricacbonxylic axit yêu cầu oxy và sản sinh ra năng lượng ATP cao. Đây là con đường hiệu quả nhưng không đáp ứng kịp thời nhu cầu năng lượng để não duy trì hoạt động.

Trong khi đó, qua con đường kỵ khí, các tế bào hình sao chủ yếu sử dụng glucose, năng lượng được cung cấp thấp hơn nhưng nhanh hơn và đáp ứng được nhu cầu năng lượng của các tế bào đệm. Chức năng của tế bào thần kinh khi nghỉ hay khi hoạt động sẽ được sự chuyển hóa glucose của các tế bào thần kinh phản ánh một cách chặt chẽ.

Khi glucose gắn với 18F flouorin cho phép định lượng và bán định lượng quá trình trao đổi chất tại khớp nối các tế bào thần kinh. 40-60 mmol glucose là lượng chất xám thần kinh cần sử dụng trên 100gr mô não, so với chất xám thì chất trắng sử dụng glucose bằng 25-30 %. Hạch nền, dưới đồi, vỏ não thùy chẩm sẽ ghi nhận những giá trị cao nhất, tiểu não, vỏ não thùy thái dương sẽ ghi nhận sự chuyển hóa thấp nhất.

PET/CT được ứng dụng trong lĩnh vực thần kinh để:

• Đánh giá tình trạng bệnh nhân bị sa sút trí tuệ, giảm trí nhớ, và phân biệt giữa bệnh sa sút trí tuệ với bệnh Alzheimer, phân biệt bệnh Alzheimer và các chứng mất trí nhớ khác
• Đánh giá tình trạng bệnh nhân bị rối loạn tâm thần
• Đánh giá tình trạng tưới máu não
• Phát hiện các tổn thương não gây ra bệnh động kinh
• Chẩn đoán, theo dõi và đánh giá tình trạng ung thư não
• Chẩn đoán bệnh nhiễm trùng

Trước đây, phải tốn kém rất nhiều chi phí và thời gian để có thể chẩn đoán được chứng mất trí nhớ. Tuy nhiên, hiện nay 18FDG PET được chứng minh là có độ nhạy rất cao đối với những bệnh nhân bị sa sút trí tuệ, mất trí nhớ biểu hiện sự giảm chuyển hóa tại một số vùng của não. Như vậy, có thể chẩn đoán bệnh sa sút trí tuệ và theo dõi đánh giá tiến triển của bệnh theo 18FDG PET.

PET/CT còn giúp chẩn đoán phân biệt sớm cho bệnh Alzheimer và các chứng mất trí nhớ khác.

Để chẩn đoán sớm các bệnh nhân bị Alzheimer, 18FDG PET sẽ được sử dụng để chụp hình não trên bệnh nhân bị suy giảm nhận thức nhẹ nghi ngờ bị Alzheimer để phát hiện các tổn thương có thể gặp như giảm chuyển hóa glucose ở các vị trí như vỏ não, vùng đỉnh bên sau, kết hợp vỏ não bên trán. Đặc điểm nổi bật trong giai đoạn sớm của bệnh Alzheimer là tổn thương không đối xứng.

Với những bệnh nhân bị sa sút trí tuệ thùy trán- thái dương: giảm chuyển hóa ở thùy trán có tính chất không đối xứng kèm theo sự giảm chuyển hóa ở trước bên thùy thái dương.