Phác đồ điều trị gãy sàn hốc mắt

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Thạc sĩ, Bác sĩ Hoàng Thanh Nga - Bác sĩ Mắt - Khoa khám bệnh và Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Hạ Long.

Ổ mắt là một hốc xương có hình quả lê được cấu tạo nên bởi 7 xương bao gồm: Xương hàm trên, xương gò má, xương trán, xương lệ, xương vòm miệng, xương sàng và xương bướm.

Sàn hốc mắt hay gọi là thành dưới ổ mắt được cấu tạo bởi xương hàm trên, xương gò má và xương khẩu cái, sàn ổ mắt mỏng và nằm ở phía trên của xương hàm.

Gãy sàn hốc mắt là tình trạng sàn ổ mắt bị gãy và sập vào tổ chức bên dưới. Sàn hốc mắt là vị trí thường gặp tổn thương nhất trong các thành của hốc mắt do cấu trúc xương rất mỏng khi có chấn thương.

Hậu quả của tổn thương gãy sàn hốc mắt là nhãn cầu và các cấu trúc xung quanh bị tụt xuống kẹt vào ổ gãy hoặc thoát vị xuống xoang hàm trên, làm cho nhãn cầu dễ bị rơi thụt xuống xoang hàm gây lệch trục nhãn cầu, các biến chứng ảnh hưởng đến chức năng của ổ mắt và thẩm mỹ của bệnh nhân.

Dấu hiệu của gãy sàn hốc mắt:

• Sau chấn thương thấy vị trí hốc mắt đau, bầm tím, sưng mí mắt, mắt khó mở ra, chảy nước mắt, có thể xuất huyết quanh mắt.
• Mắt có thể bị trũng xuống.
• Rối loạn vận động nhãn, mắt khó hoặc không thể di chuyển theo một số hướng.
• Ảnh hưởng tới thị lực: Giảm hoặc mất thị lực bên bị tổn thương, nhìn đôi.

Sau chấn thương nếu xuất hiện các dấu hiệu bất thường cần kiểm tra, để được phát hiện sớm và điều trị sớm.

Nguyên tắc điều trị khi có chấn thương gãy sàn hốc mắt:

• Cần phải phát hiện và điều trị sớm, tránh nguy cơ di chứng ảnh hưởng tới chức năng của mắt và thẩm mỹ cho bệnh nhân.
• Kết hợp điều trị các chấn thương phối hợp. Đặc biệt những tổn thương có nguy cơ đe dọa tính mạng.
• Theo nghiên cứu nên can thiệp sớm trong vòng 2 tuần sau khi có tổn thương, tránh hiện tượng xơ hóa tổ chức. Tuy nhiên trong khoảng thời gian này vẫn còn phù nề tổ chức và có thể chưa xuất hiện các dấu hiệu tại mắt.

Điều trị cụ thể:

Nội khoa

• Nếu có tổn thương kết hợp đe dọa tính mạng như chảy máu, chấn thương sọ não cần bất động, cầm máu và theo dõi các dấu hiệu sinh tồn, tri giác, thở oxy nếu cần.
• Dùng thuốc chống viêm, giảm đau, giảm phù nề tổ chức.

Phẫu thuật: Trong gãy sàn hốc mắt gây tụt kẹt nhãn cầu và ảnh hưởng tới thị lực cần điều trị phẫu thuật, Mục đích là giải phóng tổ chức bị tụt kẹt, thoát vị, loại bỏ máu tụ trong hốc mắt và tái tạo lại sàn ổ mắt bằng chất liệu phù hợp.

• Phương pháp phẫu thuật trước đây thường được sử dụng đường mổ vào sàn hốc mắt có thể qua bờ mi dưới, qua nếp má-mi hoặc kết mạc mi dưới. Tuy nhiên thường để lại sẹo xấu hoặc gây ra một số biến chứng như trễ mú, quặm mi, tái tạo không được chính xác...
• Phẫu thuật nội soi: Là phương pháp gần đây được sử dụng nhiều trong điều trị. Phương pháp này giúp tái tạo sàn ổ mắt qua đường miệng với nội soi giúp tiếp cận vùng mổ mắt chính xác, đồng thời đảm bảo thẩm mỹ vì không để lại sẹo bên ngoài mặt.
• Khi phẫu thuật cần chú ý:
• Khi phẫu thuật cần chú ý các thành phần sau của ổ mắt, lỗ thị giác...
• Cần nắn chỉnh và tạo hình lại thành ổ mắt: Sàn hốc mắt gãy vỡ xương xoang hàm làm lệch trục nhãn cầu. Khi phẫu thuật cần nâng mảnh xương bị vỡ về vị trí ban đầu hoặc trong trường hợp nếu sàn hốc mắt bị gãy vụn thì cần phải lẫy bỏ phần xương vỡ và phải tạo hình xương sàn hốc mắt bằng xương hoặc sụn tự thân hoặc bằng các vật liệu phù hợp.
• Nếu có tổn thương phần mềm quanh ổ mắt cần khâu tái tạo.

• Những chú ý sau phẫu thuật:
• Sau phẫu thuật người bệnh cần nghỉ ngơi hợp lý, tránh xì mũi và hoạt động nặng sau phẫu thuật 2-3 tuần.
• Sử dụng thuốc đúng và đủ theo hướng dẫn của bác sĩ.
• Tái khám đúng lịch sau phẫu thuật.

Khi bị gãy sàn hốc mắt sẽ để lại các di chứng ảnh hưởng tới thẩm mỹ và chức năng đối với người bệnh. Phát hiện sớm khả năng điều trị tốt hơn, các trường hợp đến muộn, di chứng rất khó sửa chữa và điều trị cho kết quả không cao. Nếu sau chấn thương nếu có các dấu hiệu nghi ngờ cần đến cơ sở y tế uy tín để khám và điều trị sớm.