Những câu hỏi thường gặp khi siêu âm ổ bụng tổng quát

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Thạc sĩ, Bác sĩ Lưu Thị Bích Ngọc - Bác sĩ Chẩn đoán hình ảnh - Khoa Chẩn đoán hình ảnh và Y học hạt nhân - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City. Bác sĩ có 06 năm kinh nghiệm làm trong lĩnh vực chẩn đoán hình ảnh.

Siêu âm ổ bụng tổng quát là kỹ thuật chẩn đoán cận lâm sàng đang được áp dụng rất phổ biến trong y học ngày nay. Siêu âm ổ bụng giúp thu lại hình ảnh ổ bụng tại thời gian thực, giúp bác sĩ thăm khám, kiểm tra, đánh giá những tổn thương ở các cơ quan nội tạng như: thận, gan, mật, lá lách, bàng quang, tụy, buồng trứng, tử cung... và phát hiện tình trạng bất thường (nếu có).

Ưu điểm của siêu âm ổ bụng tổng quát:

• Quá trình siêu âm ổ bụng diễn ra nhanh chóng (dưới 20 phút).
• Không gây đau đớn và an toàn với sức khỏe con người.
• Kết quả chính xác, giá trị chẩn đoán cao.
• Áp dụng cho mọi bệnh nhân ở mọi lứa tuổi, giới tính.
• Giúp phát hiện các bệnh lý quan trọng.

Ngoài vai trò kiểm tra sức khỏe định kỳ thông thường, siêu âm ổ bụng tổng quát còn giúp bác sĩ chẩn đoán và xác định các bệnh lý cụ thể như:

• Bệnh lý về gan: Xơ gan, viêm gan mãn tính, gan nhiễm mỡ, u gan lành tính, u gan ác tính, áp-xe gan,...
• Bệnh lý về mật: viêm túi mật, u đường mật, sỏi mật, dị dạng đường mật, polyp túi mật...
• Bệnh lý về tiêu hóa: Lồng ruột, các khối u tiêu hóa, đau dạ dày, viêm ruột thừa, viêm ruột non, xoắn ruột, các khối u, cục máu đông...
• Bệnh lý tuyến tụy: Chấn thương, sỏi tụy, viêm tụy, lá lách to, ung thư tụy, các loại u ở tụy,...
• Bệnh lý về tiết niệu: chấn thương, u đường bài xuất, tắc nghẽn thận, dị dạng, sỏi thận, ung thư thận, sỏi bàng quang, ung thư bàng quang, viêm thận...
• Bệnh lý ở cơ quan sinh dục/sinh sản: ung thư tuyến tiền liệt, u nang buồng trứng, u xơ tử cung, ứ mủ vòi trứng, ung thư buồng trứng, viêm tuyến tiền liệt,...
• Bệnh lý sau phúc mạc: u sau phúc mạc, ung thư di căn phúc mạc, xơ hóa sau phúc mạc

Ngoài ra siêu âm ổ bụng tổng quát còn giúp phát hiện nhiều bệnh lý khác như: phình động mạch chủ bụng, đánh giá dịch trong bụng, màng ngoài tim, khoang màng phổi...

Siêu âm ổ bụng tổng quát là phương pháp được đánh giá là khá an toàn và hiệu quả nên các bác sĩ đều khuyến cáo mỗi người nên chủ động thăm khám, kiểm tra sức khỏe định kỳ (có siêu âm ổ bụng tổng quát) tối thiểu mỗi năm 1 lần.

Tuy nhiên để mang lại kết quả chẩn đoán tốt nhất và giúp phát hiện bệnh kịp thời, bệnh nhân cũng nên chủ động theo dõi và đến siêu âm khi thấy các dấu hiệu:

• Đau bụng kéo dài, có khi dữ dội.
• Cảm thấy khó tiêu, rối loạn tiêu hóa, nôn ói...dẫn đến sụt giảm cân nặng nghiêm trọng.
• Tinh thần mệt mỏi, chán ăn không rõ nguyên nhân.
• Sờ thấy hoặc nghi ngờ có khối u ở vùng bụng.

Siêu âm ổ bụng sẽ được tiến hành lần lượt theo các bước:

• Bệnh nhân nằm lên giường khám, kéo áo cao lên ngang ngực và kéo quần thấp xuống ngang xương mu để thuận tiện cho việc siêu âm. (Lưu ý: phụ nữ không nên mặc váy khi đi siêu âm ổ bụng).
• Bác sĩ bôi gel đều lên bụng, thoa đều và đặt đầu dò siêu âm lên vùng bụng. Đầu dò phát sóng siêu âm tần số cao và thu lại hình ảnh hiển thị liên tục trên màn hình giúp quan sát ổ bụng và nội tạng ở nhiều góc độ.
• Thời gian thực hiện siêu âm ổ bụng chưa đầy 20 phút và không có đau đớn hay rủi ro nào.

Với những bệnh nhân chưa từng thực hiện siêu âm ổ bụng, sẽ có một chút lo lắng nhất định. Để quá trình siêu âm diễn ra nhanh chóng, chính xác, bạn có thể lưu ý những điều sau:

• Trước khi siêu âm ổ bụng nên nhịn ăn từ 6-8 giờ nên thời điểm tốt nhất để thực hiện siêu âm ổ bụng là vào buổi sáng.
• Khi siêu âm ổ bụng, bệnh nhân nên mặc đồ thoải mái để dễ dàng thực hiện.
• Bệnh nhân cũng cần uống nhiều nước và nhịn tiểu ngay trước khi siêu âm. Việc nhịn tiểu giúp căng bang quang và giúp siêu âm đánh giá cấu trúc bàng quang, tuyến tiền liệt, tử cung dễ dàng hơn.
• Với bệnh nhân bị béo phì, thừa cân, để kết quả siêu âm chính xác người bệnh nên hạn chế ăn những đồ nhiều dầu mỡ, khó tiêu và dễ gây đầy bụng.
• Siêu âm đầu dò âm đạo chỉ áp dụng đối với những phụ nữ đã có quan hệ tình dục, trước đó bệnh nhân cần đi tiểu hết để bàng quang trống khi siêu âm.

Những kỹ thuật siêu âm ở vùng khác như siêu âm tim, mạch máu, vùng mặt cổ, mắt, tuyến vú, cơ khớp...có thể thực hiện ngay mà ít cần chuẩn bị. Tuy nhiên với siêu âm ổ bụng, nếu không chuẩn bị trước sẽ khiến cho việc thăm khám kéo dài, phải lặp lại nhiều lần gây cảm giác không thoải mái cho bác sĩ lẫn bệnh nhân, vì vậy người bệnh nên lưu ý chuẩn bị trước để quá trình siêu âm diễn ra suôn sẻ, hiệu quả nhất.