Hình ảnh cắt lớp vi tính chấn thương sọ não

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ Trịnh Lê Hồng Minh - Bác sĩ Chẩn đoán hình ảnh - Khoa Chẩn đoán hình ảnh - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Central Park. Bác sĩ có nhiều năm kinh nghiệm trong lĩnh vực chẩn đoán hình ảnh.

Chấn thương sọ não là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu trong các loại chấn thương, đặc biệt là tại các nước đang phát triển như Việt Nam. Do đó việc chẩn đoán và điều trị sớm góp phần đáng kể vào việc hạn chế các biến chứng và tỷ lệ tử vong của bệnh. Hiện nay, chụp cắt lớp vi tính đang là phương tiện đắc lực cho các bác sĩ trong việc chẩn đoán và điều trị chấn thương sọ não.

Chụp cắt lớp vi tính là phương pháp chẩn đoán hình ảnh dùng nhiều tia X quét lên một khu vực của cơ thể theo lát cắt ngang, phối hợp với máy vi tính để cho ra hình ảnh 2 chiều hoặc 3 chiều của một bộ phận trên cơ thể. Nhờ có độ phân giải cao và hình ảnh hiển thị bình diện cắt ngang nên chụp cắt lớp vi tính rất được ưa chuộng để chỉ định cho các trường hợp tổn thương ở não như: máu tụ nội sọ, chấn thương sọ não, các ổ nhồi máu, u não, áp-xe não, tắc lưu thông dịch não tủy.

Chụp cắt lớp vi tính trong chấn thương sọ não thường có 3 phương pháp chụp gồm:

• Các lớp cắt song song với đường hốc mắt- lỗ tai (OML): giúp bộc lộ rõ hai bán cầu đại não và hệ thống các não thất, từ đó có thể xem xét các bệnh lý của ống tai trong, xương đá.
• Chụp bộc lộ khu vực hậu nhãn cầu, dây thần kinh số 2, hướng cắt chếch với đường lỗ tai- hốc mắt một góc 20-25° về phía đầu.
• Chụp hướng cắt theo mặt phẳng trán: bệnh nhân nằm ngửa, đầu ngửa tối đa, cổ ưỡn ra sau như tư thế chụp nền sọ. Đây là tư thế thuận lợi để nhìn rõ hệ thống xoang mặt, xoang sàng, xoang bướm và hố yên.

Bệnh nhân chấn thương sọ não có thể có một số hình ảnh tương ứng trên phim chụp cắt lớp vi tính như sau:

2.1. Hình ảnh tổn thương xương

Hình ảnh tổn thương xương cho thấy có vết rạn, vỡ, lún xương hộp sọ và khối xương mặt

2.2. Hình ảnh máu tụ nội sọ

Hình ảnh máu tụ nội sọ chấn thương sọ não trên hình cảnh chụp CT có 2 dạng:

• Máu tụ ngoài màng cứng: biểu hiện bằng một vùng tăng tỷ trọng nằm sát bản trong xương sọ, có dạng thấu kính 2 mặt lồi. Một mặt lồi áp sát mặt trong xương sọ, mặt còn lại hướng về phía nhu mô não. Ổ máu tụ thường thấy rõ ở những ngày đầu, nếu để lâu không phẫu thuật có thể bị dịch hóa làm tỷ trọng trở nên đồng nhất hoặc giảm hơn mô não. Các ổ máu tụ kích thước nhỏ có thể bị hấp thụ.
• Máu tụ dưới màng cứng: biểu hiện bằng hình ảnh tăng tỷ trọng dạng hình liềm, mặt lồi áp sát bản trong xương sọ, mặt lõm về phía mô não. Máu tụ dưới màng cứng ban đầu cũng có tỷ trọng như máu tụ ngoài màng cứng nhưng về sau bị hấp thu và giáng hóa tạo nên một vùng đồng tỷ trọng hoặc giảm tỷ trọng với mô não gọi là ổ tụ máu mãn tính.

2.3. Hình ảnh dập não trong chấn thương

Hình ảnh dập não trong chấn thương là hình ảnh giữa một vùng mô não bị giảm tỷ trọng do phù nề có những nốt tăng tỷ trọng dạng xuất huyết, đám tổn thương có hiệu ứng choán chỗ do phù não. Nguyên nhân thường do xuất huyết mô não trong chấn thương ở vùng não sát xương sọ tương ứng với vùng sọ bị va đập. Tuy nhiên, một vài trường hợp thì vùng não tổn thương đối diện với vị trí bị va đập theo cơ chế của lực phản hồi trong chấn thương sọ não.

2.4. Hình ảnh xuất huyết khoang dưới nhện

Hình ảnh xuất huyết khoang dưới nhện tỷ trọng tăng cao ở các bể não, rãnh cuộn não, rãnh Vylsius, rãnh liên bán cầu.

2.5. Hình ảnh tràn khí trong não

Hình ảnh tràn khí trong não do vỡ xương sọ kèm theo có rách màng cứng làm không khí lọt vào não.

Chụp CT não cho phép phát hiện, chẩn đoán hình ảnh chấn thương sọ não cũng như các bệnh lý về não khác nhau.

Xem thêm: Hướng dẫn chẩn đoán chấn thương sọ não