Một số nhà nghiên cứu về khoa học thần kinh cho rằng chức năng của bộ não con người được giải thích tốt nhất bằng thuyết thiên về một bên, có nghĩa là bán cầu não phải và bán cầu não trái thực hiện các chức năng rất khác nhau và hai bên giao tiếp thông qua các kết nối của mỗi bên. Vậy bán cầu não trái điều khiển gì?
1. Bộ não con người hoạt động như thế nào?
Bộ não con người là một cơ quan phức tạp với xấp xỉ 3 pound, chứa khoảng 100 tỷ nơron và 100 nghìn tỷ kết nối. Bộ não là trung tâm của tất cả những gì bạn suy nghĩ, cảm nhận và hành động
Bộ não được chia thành hai nửa hoặc bán cầu (bán cầu phải và bán cầu trái). Trong mỗi bán cầu, có các khu vực cụ thể kiểm soát các chức năng nhất định của cơ thể. Mặc dù hai bán cầu trông rất giống nhau, nhưng có một sự khác biệt rất lớn trong cách xử lý thông tin. Mặc dù tương phản nhau nhưng hai bán cầu không thể hoạt động độc lập với nhau.
Các khu vực khác nhau trong não được kết nối bởi các sợi thần kinh (nerve fibers). Nếu một chấn thương não cắt đứt kết nối giữa các bên, cơ thể vẫn có thể hoạt động, nhưng không nguyên vẹn như lúc đầu. Bộ não con người không ngừng tự tổ chức lại để có thể thích nghi với sự thay đổi, cho dù đó là thay đổi về thể chất hay thông qua kinh nghiệm sống.
Hiện nay, các nhà khoa học tiếp tục lập bản đồ bộ não nhằm tìm hiểu rõ hơn về chức năng các khu vực của não kiểm soát hoạt động của cơ thể. Thông tin này đóng vai trò rất quan trọng trong công tác thúc đẩy nghiên cứu về các bệnh và chấn thương não và phác đồ điều trị, chăm sóc và phục hồi.
2. Bán cầu não trái đảm nhiệm chức năng nào?
Giả thuyết cho rằng người não trái hoặc não phải, nghĩa là một bên não của họ sẽ chiếm ưu thế hơn so với nửa còn lại. Nếu bạn là người yêu thích phân tích và có phương pháp nghiên cứu, thì bạn có thể là người có khuynh hướng não trái. Nếu bạn có xu hướng sáng tạo hoặc nghệ thuật, bạn có thể là người não phải.
Giả thuyết này dựa trên thực tế là bộ não của hai bán cầu hoạt động khác nhau. Giả thuyết này lần đầu tiên được đưa ra vào những năm 1960, nhờ vào nghiên cứu của nhà tâm lý học và người đạt giải Nobel - Roger W. Sperry.
Các chức năng não trái bao gồm:
- Hiểu tổng hợp của mọi tình huống để tạo ra bức tranh tổng thể
- Điều khiển chuyển động của các cơ lớn dùng để đi lại
- Nhận biết vị trí của cơ thể trong không gian
- Thăng bằng
- Giao tiếp phi ngôn ngữ
- Chức năng cảm xúc
- Cảm nhận mùi, âm thanh và hương vị
- Điều khiển hành vi tránh né (avoidance behaviors)
Theo nghiên cứu khoa học thần kinh, não trái còn được kích thích tích cực bởi những trải nghiệm mới, kiểm soát hệ thống miễn dịch, đồng thời chịu trách nhiệm về các chức năng tự động của ví dụ như: nhịp thở, nhịp tim và tiêu hóa.
Tâm lý học não trái và não phải mô tả thêm các chức năng của não trái bao gồm: khả năng chú ý đến chi tiết, kỹ năng vận động tinh và khả năng chuyển đổi âm thanh sang ngôn ngữ và dịch nghĩa. Mạng lưới não trái cũng được cho là kiểm soát tư duy phân tích/logic, bao gồm khả năng toán học và kỹ năng giải quyết vấn đề.
Hai bán cầu được gắn với nhau bằng các bó sợi thần kinh, tạo ra một đường truyền tốc độ cao. Mặc dù hai bên hoạt động khác nhau, nhưng chúng hoạt động cùng nhau và bổ sung cho nhau, do đó bạn không chỉ sử dụng một bên não của mình.
Cho dù bạn có thực hiện chức năng logic hay sáng tạo (não phải), bạn sẽ phải sử dụng cả hai bán cầu. Ví dụ, não trái tạo ra ngôn ngữ, nhưng não phải giúp bạn hiểu ngữ cảnh và âm điệu. Não trái xử lý các phương trình toán học, nhưng não phải giúp so sánh và ước lượng sơ bộ.
Tuy nhiên, có một thực tế là hai bên não khác nhau và một số khu vực nhất định trong não có sự riêng biệt. Vị trí chính xác của các khu vực có thể hơi thay đổi từ người này sang người khác.
3. Mẹo giúp não khỏe mạnh
Theo Hiệp hội Alzheimer, việc giữ cho não bộ hoạt động có thể giúp tăng sức sống và tạo ra các tế bào não mới. Và hiệp hội này cũng cho rằng do thiếu kích thích tinh thần nên có thể làm tăng nguy cơ phát triển bệnh Alzheimer. Dưới đây là một vài mẹo để giữ cho bộ não của bạn được kích thích:
- Dành thời gian mỗi ngày để đọc, viết, hoặc cả hai.
- Không ngừng học hỏi. Tham gia một lớp học, tham dự bài giảng hoặc cố gắng học kỹ năng mới.
- Giải ô chữ và trò chơi sudoku.
- Chơi các trò chơi trí nhớ, trò chơi video.
- Chọn các sở thích mới đòi hỏi bạn cần phải tập trung.
Ngoài các bài tập tư duy, não của bạn cũng được hưởng lợi từ việc tập luyện thể chất. Chỉ cần 120 phút tập thể dục nhịp điệu mỗi tuần có thể giúp cải thiện khả năng học tập và khả năng ghi nhớ bằng lời nói (verbal memory).
Tránh đồ ăn vặt và đảm bảo ăn đầy tất cả các chất dinh dưỡng cần thiết thông qua chế độ ăn uống, thực phẩm bổ sung và ngủ đủ giấc.
Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec không chỉ là bệnh viện nổi tiếng với chất lượng chuyên môn khám chữa bệnh mà còn nổi bật với hệ thống, trang thiết bị y tế đạt chuẩn đi kèm với các dịch vụ y tế hoàn hảo.
Để đăng ký khám và điều trị tại Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec, Quý Khách có thể liên hệ Hệ thống Y tế Vinmec trên toàn quốc, hoặc đăng ký khám trực tuyến TẠI ĐÂY
Nguồn tham khảo: healthline.com, livescience.com, medicinenet.com, brainmadesimple.com
