Cơ trơn là một trong 3 nhóm cơ của cơ thể, bên cạnh cơ vân và cơ tim. Các bệnh lý liên quan tới cơ trơn khá hiếm gặp, điển hình là bệnh u cơ trơn, bao gồm cả u cơ trơn ở da và u cơ trơn tử cung.
1. Đặc điểm của cơ trơn
Trong cơ thể, cơ trơn phân bố ở các cơ quan khác nhau, bao gồm ở thành mạch máu (động mạch, tĩnh mạch, mao mạch), một số nội tạng (cơ trơn ống tiêu hóa, cơ trơn tử cung...), ở da các cơ trơn bao gồm cả cơ dựng lông và cơ dartos ở bìu, núm vú.
Ở hình dạng vi thể quan sát dưới kính hiển vi, mỗi tế bào cơ trơn bao gồm nhiều sợi cơ chạy dọc kèm một nhân hình thoi hoặc hình xì gà, không có các sợi vân ngang. Ngược lại, với cơ vân và cơ tim thì có nhiều sợi vân chạy ngang.
2. Phân loại các u cơ trơn ở da
Phân loại các u cơ trơn ở da theo tính chất ác tính hay lành tính, u cơ trơn có 3 loại gồm:
- U cơ trơn lành tính (leiomyoma)
- Sarcoma cơ trơn (leiomyosarcoma)
- U hỗn hợp (hamartoma cơ trơn)
Theo nguồn gốc cơ quan - bộ phận, u cơ trơn lành tính ở da được phân thành:
- Piloleiomyoma: u cơ trơn bắt nguồn từ cơ dựng lông.
- Genital leiomyoma: u cơ trơn nguồn gốc từ cơ trơn vùng sinh dục.
- Angioleiomyoma: u cơ trơn mạch máu.
Các sarcoma cơ trơn ở da được phân thành:
- Cutaneous leiomyosarcoma: u cơ trơn ác tính xuất phát từ cơ dựng lông và cơ trơn vùng sinh dục.
- Subcutaneous leiomyosarcoma: u ác có nguồn gốc mạch máu.
2.1. U cơ trơn ở da lành tính (leiomyoma)
Nguyên nhân gây bệnh
Đa số các u cơ trơn ở da lành tính đều do mắc phải. Chỉ một số ít mang tính chất gia đình và di truyền theo gen trội. Ở phụ nữ, nếu có nhiều thương tổn u cơ trơn gợi ý có thể có u xơ tử cung đi cùng. Ngoài ra, một số nghiên cứu cho thấy u cơ trơn là do thiếu hụt enzyme fumarate, làm mất chức năng của gen mã hóa enzyme fumarate hydratase. Fumarate hydratase đóng vai trò như một chất ức chế tạo khối u.
Dấu hiệu lâm sàng
- Piloleiomyoma (u cơ trơn bắt nguồn từ cơ dựng lông): Đặc trưng tổn thương là các nốt hoặc sẩn chắc, màu nâu đỏ, có kích thước từ vài mm tới 1cm, thường gặp ở mặt duỗi các chi, ở má hoặc cổ. U thường dính chặt vào da nhưng vẫn có thể di động, nằm đơn độc hoặc kết hợp thành mảng hoặc cụm gây đau, nguyên nhân chủ yếu là do kích thích thần kinh và sự co rút cơ trơn. Cảm giác đau xuất hiện tự nhiên hoặc đôi khi xảy ra do sự thay đổi cảm xúc, tâm lý.
- Genital leiomyoma (u cơ trơn nguồn gốc từ cơ trơn vùng sinh dục): Thương tổn bao gồm các nốt hoặc sẩn đơn độc, hay gặp là ở bìu, âm hộ hoặc vú, thường nằm sâu dưới da hoặc có thể có cuống. Các nốt hoặc sẩn này thường không gây đau hay khó chịu cho bệnh nhân.
- Angioleiomyoma (u cơ trơn mạch máu): Các nốt đơn độc ở dưới da gây đau rất nhiều, vị trí hay gặp nhất là ở chân, hay gặp ở phụ nữ, độ tuổi khoảng 30-60.
Điều trị
Đặc điểm của u cơ trơn lành ở da là thương tổn có tỉ lệ tái phát rất cao, sau điều trị một thời gian sẽ xuất hiện thương tổn mới. Các phương pháp đặc hiệu để điều trị u cơ trơn lành tính ở da bao gồm loại bỏ thương tổn bằng phẫu thuật, laser CO2, áp lạnh... Bên cạnh đó, thuốc giảm đau, thuốc giảm co thắt cơ trơn cũng giúp bệnh nhân giảm đi các triệu chứng khó chịu do bệnh gây ra.
2.2. Sarcoma cơ trơn ở da (u cơ trơn ác tính)
Nguyên nhân
Không giống như u lành tính cơ trơn, Sarcoma cơ trơn ở da thường có thể xảy ra sau chấn thương hoặc chiếu tia xạ, hiếm khi là hậu quả của leiomyoma (u lành tính).
Triệu chứng
Dấu hiệu của bệnh thường gặp là các thương tổn có kích thước lớn, nhiều màu sắc, nằm nhiều nơi riêng rẽ, vị trí ở những vùng da có lông của chi dưới. Các tổn thương này có thể loét, chảy máu và đóng vảy tiết.
Các sarcoma cơ trơn ở da thường là các nốt nhỏ dưới 2cm, gắn chặt vào thượng bì bên trên. Các sarcoma cơ trơn có nguồn gốc mạch máu thì kích thước lớn hơn, không liên quan đến lớp thượng bì. Dấu hiệu hay gặp là ở các vị trí có thương tổn thường rất đau và ngứa, ảnh hưởng nhiều đến sinh hoạt của người bệnh.
Tiên lượng
Các sarcoma cơ trơn xuất phát từ mạch máu có tỷ lệ di căn là 30 - 60%, hay gặp nhất di căn phổi. Các sarcom xuất phát từ da có tỷ lệ di căn thấp hơn (5-10%).
Điều trị u cơ trơn ác tính
Phương pháp điều trị chủ yếu là phẫu thuật cắt rộng để loại bỏ thương tổn, thậm chí phải đoạn cụt chi.
2.3. U cơ trơn hỗn hợp (Hamartoma)
Đây chủ yếu là các thương tổn bẩm sinh hoặc mắc phải, nguyên phát từ nhiều thành phần khác nhau ở da nhưng chủ yếu là cơ trơn. Vị trí hay gặp thương tổn là lưng, các chi. Đặc điểm các u này thường đa dạng, có thể dạng mảng hoặc dát đơn thuần, có hay không có nang lông, tăng sắc tố, rậm lông, dấu hiệu Darier giả (có phản ứng dựng lông khi chạm vào thương tổn).
Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec là địa chỉ thăm khám, điều trị và phòng ngừa các bệnh lý. Khi thực hiện quy trình thăm khám tại Vinmec, Quý khách hàng sẽ được đón tiếp và sử dụng cơ sở vật chất, hệ thống máy móc hiện đại đi kèm với các dịch vụ y tế hoàn hảo dưới sự chỉ dẫn, tư vấn của các bác sĩ giỏi, được đào tạo bài bản ở cả trong và ngoài nước.
Khách hàng có thể trực tiếp đến hệ thống Y tế Vinmec trên toàn quốc để thăm khám hoặc liên hệ hotline tại đây để được hỗ trợ.
