Bài viết được viết bởi Bác sĩ chuyên khoa II Nguyễn Thái Hưng - Bác sĩ Mắt, Khoa Khám bệnh & Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Đà Nẵng
Bước ra ngoài tiếp xúc với ánh sáng mặt trời; bật công tắc điện trong nhà; bật máy tính, điện thoại hoặc thiết bị kỹ thuật số khác - tất cả những điều này dẫn đến việc mắt bạn tiếp xúc với nhiều tia sáng nhìn thấy (và đôi khi vô hình) với một loạt các hiệu ứng.
Hầu hết mọi người đều biết rằng ánh sáng mặt trời có chứa các tia sáng nhìn thấy được và cả các tia cực tím vô hình khiến bạn có thể bị sạm hoặc bỏng da. Nhưng điều mà nhiều người không biết là ánh sáng nhìn thấy được phát ra từ mặt trời bao gồm một loạt các tia sáng có màu khác nhau chứa lượng năng lượng khác nhau.
1. Ánh sáng xanh là gì?
Ánh sáng xanh thường được định nghĩa là ánh sáng khả kiến nằm trong khoảng từ 380 đến 500nm. Ánh sáng xanh đôi khi bị phá vỡ thành ánh sáng xanh tím (khoảng 380 đến 450nm) và ánh sáng xanh lam (khoảng 450 đến 500nm).
Vì vậy, khoảng một phần ba tất cả ánh sáng khả kiến được coi là ánh sáng nhìn thấy có năng lượng cao (HEV) hoặc "xanh lam".
Nguồn ánh sáng tự nhiên duy nhất xuất hiện là ánh sáng mặt trời, cơ thể con người có thể thích nghi được với ánh sáng đó. Ánh sáng từ mặt trời phát ra sẽ cung cấp năng lượng cho con người, kích thích não bộ phát triển, hấp thu được các chất dinh dưỡng. Nguồn sáng này báo hiệu cho chúng ta phải làm việc hay nghỉ ngơi. Khi không có tín hiệu này thì cơ thể cần phải được nghỉ ngơi.
Dãy màu sắc ánh sáng này cũng góp phần cho sự phát triển của thực vật, kích thích sự phát triển của lá, làm tăng màu sắc và hương thơm của thực vật.
Tuy nhiên có nhiều nguồn sáng xanh nhân tạo bao gồm các đèn huỳnh quang, đèn led và tivi màn hình phẳng. Đáng lưu ý hơn nữa là sự xuất hiện ánh sáng xanh từ các màn hình hiển thị của máy tính, điện thoại, các thiết bị kỹ thuật số.
Nguồn ánh sáng này phát ra chỉ bằng 1 phần nhỏ so với ánh sáng mặt trời. Nhưng thời gian con người sử dụng các thiết bị phát ra nguồn sáng này ngày càng nhiều làm tăng thêm sự lo ngại về tác động lâu dài của ánh sáng xanh đến sức khỏe của mắt.
2. Bạn có nên lo lắng về ánh sáng xanh?
Sự khó chịu của một số người sau khi nhìn vào màn hình rất có thể là bởi hội chứng mỏi mắt kỹ thuật số. Hầu hết chúng ta chớp mắt ít hơn khi nhìn vào màn hình, gây nên tình trạng mỏi và khô mắt.
Ánh sáng xanh ảnh hưởng đến nhịp sinh học của cơ thể, chu kỳ thức và ngủ tự nhiên của chúng ta. Vào ban ngày, ánh sáng xanh đánh thức chúng ta và kích thích chúng ta. Nhưng việc tiếp xúc với ánh sáng xanh quá nhiều vào đêm khuya từ điện thoại, máy tính bảng hoặc máy tính có thể khiến bạn cảm thấy khó ngủ hơn.
Đó là lý do tại sao các chuyên gia khuyên bạn nên cố gắng giới hạn thời gian tiếp xúc với màn hình trong vòng 2 đến 3 giờ trước khi đi ngủ. Nhiều thiết bị có cài đặt ban đêm giúp giảm thiểu tiếp xúc với ánh sáng xanh vào buổi tối.
Mặc dù mọi người thường tiếp xúc với nguồn ánh sáng xanh từ máy tính và điện thoại, tuy nhiên, nguồn ánh sáng xanh lớn nhất là ánh sáng mặt trời. Các nguồn khác bao gồm ánh sáng huỳnh quang, bóng đèn huỳnh quang compact và ánh sáng LED. Tiếp xúc với ánh sáng xanh từ màn hình ít hơn nhiều so với ánh sáng xanhh từ mặt trời. Ánh sáng xanh có hại cho mắt, tuy nhiên nó cũng không gây hại nhiều hơn so với nguồn ánh sáng xanh từ mặt trời.
Tiếp xúc quá nhiều với tia cực tím làm tăng nguy cơ mắc các bệnh về mắt, tổn thương ở mắt và ung thư. Tuy nhiên các tác dụng của ánh sáng xanh vẫn đang được nghiên cứu.
Một số nghiên cứu cho thấy rằng không tiếp xúc đủ với ánh sáng mặt trời ở trẻ có thể ảnh hưởng đến sự tăng trưởng và phát triển thị lực. Một số nghiên cứu gần đây cũng cho thấy, không tiếp xúc đủ với ánh nắng mặt trời cũng có thể làm tăng nguy cơ cận thị (cận thị) ở thanh thiếu niên và thanh niên.
Cấu trúc trước của mắt ở người trưởng thành (giác mạc và thủy tinh thể) rất hiệu quả trong việc ngăn chặn tia UV chiếu đến võng mạc, nhạy cảm với ánh sáng ở phía sau nhãn cầu. Trên thực tế dưới 1% bức xạ UV từ mặt trời đến võng mạc, ngay cả khi bạn không đeo kính râm.
Tuy nhiên, bạn cần nhớ rằng, đeo kính râm rất quan trọng để bảo vệ các bộ phận của mắt khỏi tổn thương có thể dẫn đến tổng thương mắt...
Mặt khác, hầu như tất cả ánh sáng xanh có thể nhìn thấy đều đi qua giác mạc và thấu kính đến võng mạc.
2.1 Tiếp xúc với ánh sáng xanh có thể làm tăng nguy cơ thoái hóa điểm vàng
Thực tế là ánh sáng xanh xuyên qua võng mạc (lớp lót bên trong của mắt) rất quan trọng, bởi vì các nghiên cứu trong phòng thí nghiệm đã chỉ ra rằng việc tiếp xúc quá nhiều với ánh sáng xanh có thể làm hỏng các tế bào nhạy cảm với ánh sáng ở võng mạc.
Ánh sáng xanh có hại cho mắt, điều này gây ra những thay đổi tương tự như thoái hóa điểm vàng, có thể dẫn đến mất thị lực vĩnh viễn.
Mặc dù cần nhiều nghiên cứu hơn để xác định lượng ánh sáng xanh tự nhiên và nhân tạo được coi là quá nhiều với võng mạc khi nào, nhiều chuyên gia chăm sóc mắt lo ngại rằng việc tiếp xúc với ánh sáng xanh từ màn hình máy tính, điện thoại thông minh và các thiết bị kỹ thuật số khác có thể tăng lên nguy cơ thoái hóa điểm vàng của một người sau này.
2.2 Ánh sáng xanh góp phần gây nên tình trạng mỏi mắt kỹ thuật số
Bởi vì bước sóng ngắn, ánh sáng xanh năng lượng cao tán xạ dễ dàng hơn so với ánh sáng khả kiến khác, nó không dễ tập trung. Khi bạn đang nhìn vào màn hình máy tính và các thiết bị kỹ thuật số khác phát ra lượng ánh sáng xanh đáng kể, "nhiễu" thị giác không tập trung này làm giảm độ tương phản và có thể góp phần gây mỏi mắt kỹ thuật số.
Nghiên cứu đã chỉ ra rằng các ống kính chặn ánh sáng xanh có bước sóng nhỏ hơn 450nm (ánh sáng xanh tím) làm tăng độ tương phản đáng kể. Do đó, kính có màu vàng có thể tăng sự thoải mái khi bạn xem các thiết bị kỹ thuật số trong thời gian dài.
2.3 Tuy nhiên, trên thực tế, không phải tất cả ánh sáng xanh đều xấu
Có phải tất cả ánh sáng màu xanh đều gây hại cho bạn? Tại sao không chặn tất cả ánh sáng xanh, mọi lúc?
Nhiều nghiên cứu cũng đã ghi nhận rằng, việc tiếp xúc với ánh sáng xanh cũng là điều cần thiết để có được sức khỏe tốt. Nghiên cứu đã chỉ ra rằng ánh sáng xanh giúp tăng cường sự tỉnh táo, giúp trí nhớ và chức năng nhận thức và nâng cao tâm trạng.
Trên thực tế, liệu pháp ánh sáng được sử dụng để điều trị rối loạn cảm xúc theo mùa (SAD) - một loại trầm cảm liên quan đến sự thay đổi theo mùa, với các triệu chứng thường bắt đầu vào mùa thu và tiếp tục qua mùa đông.
Các nguồn ánh sáng cho liệu pháp này phát ra ánh sáng trắng sáng chứa một lượng đáng kể các tia sáng xanh HEV.
Ngoài ra, ánh sáng xanh rất quan trọng trong việc điều chỉnh nhịp sinh học - sự thức giấc tự nhiên và chu kỳ giấc ngủ của cơ thể. Tiếp xúc với ánh sáng xanh vào ban ngày giúp duy trì nhịp sinh học khỏe mạnh.
Nhưng quá nhiều ánh sáng xanh vào đêm khuya (chẳng hạn đọc tiểu thuyết trên máy tính bảng) có thể phá vỡ chu kỳ này, có khả năng gây ra mất ngủ và mệt mỏi vào ban ngày.
Cách tốt nhất để bảo vệ mắt bạn khỏi ánh sáng xanh khi sử dụng các thiết bị là nghỉ giải lao thường xuyên bằng quy tắc "20-20-20": Cứ sau 20 phút, hãy dời mắt để nhìn một vật cách xa ít nhất 20 feet ít nhất 20 giây. Bạn cũng có thể sử dụng nước mắt nhân tạo khi cảm thấy mắt bị khô.
Nếu bạn đang sử dụng điện thoại liên tục - đặc biệt nếu bạn sử dụng điện thoại chủ yếu để nhắn tin, gửi thư điện tử và duyệt web, có một cách thuận tiện để giảm mức tiếp xúc với ánh sáng màu xanh chính là sử dụng bộ lọc ánh sáng màu xanh.
Các bộ lọc này có sẵn cho điện thoại thông minh, máy tính bảng và màn hình máy tính, chúng giúp ngăn lượng ánh sáng xanh đáng kể phát ra từ các thiết bị này đến mắt bạn mà không ảnh hưởng đến khả năng hiển thị của màn hình. Một số được làm bằng kính cường lực mỏng cũng bảo vệ màn hình thiết bị của bạn khỏi trầy xước.
Đeo kính khi sử dụng máy tính cũng có thể hữu ích trong việc giảm tiếp xúc với ánh sáng xanh từ máy tính và các thiết bị kỹ thuật số khác. Những chiếc kính chuyên dụng này có sẵn mà không cần đơn kính nếu bạn không có nhu cầu điều chỉnh thị lực hoặc nếu bạn thường xuyên đeo kính áp tròng để điều chỉnh thị lực.
Kính chuyên được sử dụng khi dùng máy tính có thể được quy định đặc biệt để tối ưu hóa tầm nhìn, cụ thể cho khoảng cách mà bạn xem các thiết bị của mình.
Nếu bạn bị viễn thị và thường xuyên đeo kính áp tròng, kính mắt theo toa với ống kính nhìn đơn đem lại lợi ích bổ sung với trường nhìn rộng hơn nhiều để nhìn rõ toàn bộ màn hình máy tính. (Tuy nhiên, hãy nhớ rằng loại kính mắt máy tính này chỉ dành riêng để nhìn các vật trong tầm tay và không thể đeo khi lái xe hoặc các nhu cầu tầm nhìn xa khác.)
Ngoài ra, một số nhà sản xuất ống kính đã cho ra lớp phủ chống phản xạ giảm chói đặc biệt cũng chặn ánh sáng xanh từ cả ánh sáng mặt trời tự nhiên và các thiết bị kỹ thuật số.
Bên cạnh đó, các ống kính quang điện tử sẽ giúp bảo vệ liền mạch khỏi tia cực tím và ánh sáng xanh cả trong nhà và ngoài trời, cũng như tự động làm tối khi phản ứng với tia UV ngoài trời để tăng sự thoải mái và giảm độ chói.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
Bài viết tham khảo nguồn: aao.org, allaboutvision.com
