Hoàng đằng là 1 trong những dược liệu vị đắng, được sử dụng trong các bài thuốc Đông y điều trị tiêu chảy, viêm nhiễm ngoài da, thanh nhiệt,... bài viết dưới đây sẽ nói rõ hơn về đặc điểm cũng như hoàng đằng có tác dụng gì.
1. Tìm hiểu khái quát cây hoàng đằng
Cây hoàng đằng thường mọc nhiều ở vùng đất ẩm ướt. Ở Việt Nam có thể dễ dàng tìm thấy tại trung du miền núi phía Bắc, Nghệ An.
Hoàng đằng có vị đắng, tính hàn, loại cây dạng dây leo to với phần thân và rễ có màu vàng. Phần thân của cây cứng và có hình trụ, đường kính thân khoảng từ 5-10 cm.
Lá cây mọc so le nhau, cứng và nhẵn, có chiều dài khoảng từ 9 – 20cm, chiều rộng lá khoảng 4 – 10cm. Phiến lá hình bầu dục, phần đầu phiến nhọn và phần gốc hình tròn hoặc cắt ngang.
Hoa cây hoàng đằng có màu vàng lục, mọc thành từng chùm dài từ 30-40 cm. Quả hoàng đằng có hình trái xoan, khi chín có màu vàng. Phần thân già và rễ của cây được sử dụng để làm vị thuốc.
Để lấy được phần thân già và rễ cây làm thuốc, người ta sẽ thu hoạch vào mùa thu, tầm tháng 8 - 9 hàng năm. Phần thân già và rễ sẽ được rửa sạch, cạo những lớp bẩn bao phủ ngoài vỏ, sau đó chặt thân và rễ thành từng đoạn nhỏ, đem phơi khô.
2. Thành phần có trong hoàng đằng
Trong thân hoàng đằng được tìm thấy các thành phần sau:
- Izoquinolein
- Berberin
- Jatrorrhizin
- Palmatin
- Columbamin
3. Hoàng đằng chữa bệnh gì?
Theo y học cổ truyền, hoàng đằng có tác dụng thanh nhiệt, tiêu viêm và sát trùng ngoài da.
- Sử dụng kết hợp với các thảo dược khác để chữa đau mắt, tiêu chảy, sốt rét, viêm tai chảy mủ, ngứa ngoài da, làm thuốc bổ.
- Nóng trong người
- Bệnh gan
- Sử dụng rễ hoàng đằng mài với nước dùng bôi ngoài để chữa mụn nhọt, bỏng.
- Sử dụng thân và lá hoàng đằng nấu nước tắm giúp chữa đau lưng, rửa vết thương.
Theo nghiên cứu y học ngày nay, hoàng đằng có tác dụng:
- Ngăn ngừa sự hình thành của các mảng xơ vữa động mạch, tăng tính đàn hồi cho máu, bảo vệ tim mạch
- Ức chế sự hình thành và phát triển của các phản ứng gây viêm
- Làm giảm chất béo triglyceride tích trữ trong gan
- Giảm lượng cholesterol trong máu
- Kích thích khả năng hoạt động co bóp, giãn nở của tim
- Ức chế vi khuẩn điều trị tiêu chảy, viêm kết mạc do nhiễm khuẩn.
- Chống bị sốc phản vệ
Hiện nay 1 số sản phẩm thực phẩm chức năng hỗ trợ trong điều trị bệnh lý tim mạch có sử dụng 1 số dược chất trong hoàng đằng.
Trong hoàng đằng có chứa palmatin, đây là thành phần có tác dụng:
- Có tác dụng trong ức chế vi khuẩn đường ruột. Tuy nhiên công dụng yếu hơn các loại thuốc kháng sinh phổ biến hiện nay.
- Có khả năng chống nấm, đặc biệt là nấm gây viêm nhiễm âm đạo.
- Palmatin còn có tác dụng giúp chống rối loạn nhịp tim, giúp hạ huyết áp ở những người bị huyết áp cao.
4. Một số bài thuốc cổ truyền sử dụng hoàng đằng điều trị bệnh
Trị viêm ruột kiết lỵ:
- 14g hoàng đằng, 20g lá mô, 20g cỏ sữa lá lớn.
- Thực hiện: Cho toàn bộ 3 loại trên vào ấm, sắc chung với 1 bát nước, đun trong 20 phút. Uống khi thuốc còn ấm với liều lượng 1 thang/ngày.
Trị đau mắt đỏ có màng:
- 4g hoàng đằng, 2g phèn chua.
- Đem nguyên liệu đã chuẩn bị tán nhỏ cho mịn, sau đó chưng cách thủy với nước. Gạn lấy nước trong, nhỏ mắt mỗi ngày 2 lần.
Trị viêm tai có mủ:
- 20g hoàng đằng và 10g phù phỉ
- Đem nguyên liệu đã chuẩn bị tán mịn thành bột, trộn hỗn hợp đều. Lấy bột thuốc bôi vào trong tai từ 2-3 lần 1 ngày.
Điều trị viêm đường tiết niệu, viêm phế quản, viêm gan virus, viêm tai trong:
- 10g hoàng đằng, 10g mộc thông, 10g huyết dụ
- Cho nguyên liệu trên vào sắc cùng với 1 lít nước, cạn đến khi còn 300 ml. chia thành 3 lần uống.
Điều trị vàng da do bệnh gan:
- 25g hoàng đằng ,25g cây xạ vàng
- Đem nguyên liệu đã chuẩn bị sắc lấy nước uống hàng ngày. Liều lượng 1 thang/ngày.
Điều trị kiết lỵ, tiêu chảy:
- Sử dụng rễ hoàng đằng. Rễ hoàng đằng phơi khô, đem tán mịn thành bột. Hàng ngày lấy 10g bột pha chung với nước ấm để uống.
Trị nổi mụn nhiều do nóng trong ở trẻ em:
- Lấy thân và rễ hoàng đằng nấu lấy nước tắm cho trẻ từ 1 – 2 lần/ngày. Duy trì tắm như vậy đều đặn đến khi hết nổi mụn.
Chữa viêm lở, chảy nước ở kẽ chân:
- 15g hoàng đằng,10g kha tử.
- Đem 2 nguyên liệu đã chuẩn bị đem giã nhỏ, cho vào ấm để sắc đến khi thành nước đặc. Dùng nước này để ngâm chân 1-2 lần 1 ngày.
Điều trị viêm đường tiết niệu, viêm âm đạo, tiểu ra máu:
- 10g hoàng đằng, 10g mộc thông, 10g huyết dụ.
- Đem nguyên liệu sắc với nước đun lấy nước uống.
5. Những lưu ý khi sử dụng hoàng đằng
- Không nên tự ý dùng hoàng đằng để điều trị bệnh, vì sử dụng không đúng cách, đúng liều lượng có thể xảy ra những tác dụng phụ ngoài ý muốn. Vì vậy chỉ nên sử dụng theo sự kê đơn, chỉ dẫn của thầy thuốc.
- Không được cho những người mắc bệnh do hàn hay có huyết hàn sử dụng bởi hoàng đằng có tính hàn.
Tóm lại, hoàng đằng là 1 trong những dược liệu vị đắng, được sử dụng trong các bài thuốc Đông y điều trị tiêu chảy, viêm nhiễm ngoài da, thanh nhiệt,... Tuy nhiên, nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng hoàng đằng để điều trị bệnh.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
