Vì sao buồng trứng đa nang có thể khiến lượng đường trong máu cao?

Buồng trứng đa nang (PCOS) là tình trạng rối loạn nội tiết tố, gây ra các vấn đề khó chịu do quá nhiều hormone androgen (testosterone) ở phụ nữ. PCOS cũng liên quan đến các biến chứng sức khỏe như tiểu đường. Vậy tại sao buồng trứng đa nang có thể khiến lượng đường trong máu cao? Bạn có thể tìm hiểu qua bài viết sau đây.

Buồng trứng đa nang là một bệnh lý nguy hiểm và có nguy cơ dẫn đến các vấn đề sức khỏe khác. Vì vậy điều quan trọng là bạn phải chăm sóc cơ thể của mình để ngăn ngừa hoặc kiểm soát biến chứng, trong đó có bệnh tiểu đường.

Tiểu đường xảy ra khi lượng đường trong máu tăng quá cao. Nguyên nhân là do kháng insulin, khiến cơ thể không sử dụng hết tất cả lượng glucose trong máu để chuyển hóa làm năng lượng.

Trong khi bệnh tiểu đường type 2 thường có thể phòng ngừa hoặc kiểm soát được thông qua tập thể dục và chế độ ăn uống thích hợp, nghiên cứu cho thấy buồng trứng đa nang là một yếu tố nguy cơ độc lập mạnh làm phát triển đái tháo đường.

Theo các tổ chức y tế, có tới 40% phụ nữ mắc PCOS có thể bị tiền tiểu đường (hoặc lượng đường trong máu rất cao), đặc biệt là ở bệnh nhân thừa cân. Có đến 10% bệnh nhân PCOS sẽ phát triển thành bệnh tiểu đường. Hơn một nửa số phụ nữ bị PCOS và thừa cân phát triển thành bệnh tiểu đường loại 2 ở tuổi 40.

Nhưng tại sao buồng trứng đa nang và tiểu đường lại liên quan đến nhau? Mặc dù cơ chế này này khá phức tạp, nhưng điều quan trọng là bệnh nhân phải hiểu để chủ động phòng ngừa. Nhìn chung, chính mức testosterone tăng cao dẫn đến kháng insulin có thể là nguyên nhân.

Các nhà nghiên cứu ở Úc đã thu thập dữ liệu từ hơn 8.000 phụ nữ và phát hiện ra rằng những người bị buồng trứng đa nang có nguy cơ mắc bệnh tiểu đường loại 2 cao gấp 4 - 8,8 lần so với những phụ nữ không bị PCOS. Trong đó béo phì là một yếu tố nguy cơ quan trọng.

Theo nghiên cứu cũ hơn, khoảng 27% phụ nữ tiền mãn kinh mắc bệnh tiểu đường loại 2 cũng mắc PCOS. Một nghiên cứu năm 2017 trên phụ nữ Đan Mạch cho thấy những người bị PCOS có nguy cơ mắc bệnh tiểu đường loại 2 cao gấp 4 lần. Phụ nữ bị buồng trứng đa nang cũng có xu hướng được chẩn đoán mắc bệnh tiểu đường sớm hơn 4 năm so với người không bị PCOS.

Với mối liên hệ được công nhận này, các chuyên gia khuyến cáo phụ nữ mắc PCOS nên tầm soát bệnh tiểu đường loại 2 định kỳ sớm hơn và thường xuyên hơn so với phụ nữ không mắc.

Theo nghiên cứu của Úc, phụ nữ mang thai mắc PCOS có nguy cơ bị tiểu đường thai kỳ cao gấp 3 lần so với phụ nữ không bệnh.

Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng buồng trứng đa nang và các triệu chứng của bệnh cũng thường được tìm thấy ở phụ nữ mắc tiểu đường loại 1.

Cơ thể phụ nữ bị buồng trứng đa nang có thể tạo ra insulin, nhưng không thể sử dụng một cách hiệu quả, làm tăng nguy cơ mắc bệnh tiểu đường loại 2. Các hormone như testosterone tăng cao sẽ kích thích sản xuất insulin, sau đó gây ra kháng insulin và tăng insulin máu. Tất cả đều là nguyên nhân dẫn đến sự phát triển tiềm ẩn của tiền tiểu đường và tiểu đường loại 2.

Mức insulin cao không chỉ là tác dụng phụ của PCOS, mà còn đóng một vai trò trong việc gây ra và tiến triển PCOS. Vì thế các chuyên gia đánh giá rằng cơ chế này là “một vòng luẩn quẩn”. Cụ thể, nồng độ insulin cao sẽ kích thích buồng trứng sản xuất nhiều hormone hơn, trong đó có testosterone. Điều này dẫn đến các vấn đề như rậm lông, chu kỳ kinh nguyệt không đều và tăng cân.

Xem thêm: Tăng cân do hội chứng buồng trứng đa nang: Nguyên nhân, cách điều trị

Mặt khác, insulin cũng làm trầm trọng thêm tình trạng PCOS. Insulin trực tiếp khiến các tế bào vỏ chuyên biệt trong buồng trứng (theca cell) sản xuất nội tiết tố androgen. Insulin cũng có thể kích hoạt sự gia tăng số lượng tế bào vỏ thực tế trong buồng trứng, do đó làm tăng khả năng sản xuất nội tiết tố androgen của buồng trứng.

Mức độ insulin cao cũng có thể làm giảm sản xuất hormone giới tính gắn globulin (sex hormone-binding globulin - SHBG), điều này tiếp tục dẫn đến lượng nội tiết tố nam testosterone tăng cao.

Lối sống có thể có tác động lớn đến tình trạng kháng insulin, đặc biệt nếu phụ nữ bị thừa cân do chế độ ăn uống không lành mạnh và thiếu hoạt động thể chất. Giảm cân thường sẽ giúp cải thiện các triệu chứng, bất kể nguyên nhân gây ra tình trạng kháng insulin.

Liên quan đến sự tăng cân của nhiều bệnh nhân PCOS, insulin thực sự có thể làm tăng cảm giác thèm ăn của bạn. Bạn có thể cảm thấy thức ăn ngọt đặc biệt ngon hơn, làm tăng ham muốn ăn nhiều hơn. Tình trạng này cũng làm suy yếu quá trình oxy hóa axit béo, khiến việc đốt cháy chất béo trở nên khó khăn hơn và có thể góp phần làm tăng cân.

Cuối cùng, buồng trứng đa nang và tiểu đường cũng di truyền giữa các thành viên trong gia đình. Nếu bạn nữ có mẹ hoặc chị em gái bị PCOS hoặc tiểu đường loại 2 có nhiều khả năng bị PCOS hơn.

Điều quan trọng cần lưu ý là PCOS cũng có thể dẫn đến bệnh tiểu đường thai kỳ, đây là tình trạng phụ nữ bị tăng đường huyết trong khi mang thai. Điều này có thể dẫn đến các biến chứng khi sinh như: sinh non, các vấn đề về hô hấp, vàng da, v.v. Bệnh tiểu đường thai kỳ không chỉ khiến thai kỳ và em bé gặp rủi ro, mà còn có thể dẫn đến bệnh tiểu đường loại 2 sau này cho cả mẹ và con. Vì vậy, phụ nữ trong thời kỳ mang thai cần phối hợp chặt chẽ với bác sĩ để có thể tìm ra thói quen lối sống và thực phẩm hỗ trợ sức khỏe tốt nhất có thể.

Hãy đến cơ sở y tế thăm khám nếu bạn có kinh nguyệt hàng tháng không đều, khó mang thai, mọc nhiều mụn hoặc rậm lông. Nếu biết mình bị buồng trứng đa nang, hãy hỏi về việc xét nghiệm tiểu đường và cách kiểm soát tình trạng bệnh. Thực hiện những thay đổi lành mạnh như giảm cân nếu bạn thừa cân và tăng cường hoạt động thể chất, có thể làm giảm nguy cơ mắc đái tháo đường tuýp 2, giúp bạn kiểm soát bệnh tốt hơn và ngăn ngừa các vấn đề sức khỏe khác.

Bệnh buồng trứng đa nang không chỉ gây tăng cân, ảnh hưởng đến khả năng sinh sản mà còn khiến lượng đường trong máu tăng cao, tăng nguy cơ mắc bệnh tiểu đường, tiểu đường thai kỳ. Do đó, để đảm bảo sức khỏe cũng như tránh được các biến chứng do hội chứng buồng trứng đa nang gây ra thì chị em phụ nữ nên đi kiểm tra sức khỏe phụ khoa định kỳ tại các cơ sở y tế chuyên khoa tin cậy để sớm phát hiện bệnh và có giải pháp điều trị thích hợp, tránh ảnh hưởng đến sức khỏe và sinh sản về sau.

Nguồn tham khảo: endocrineweb.com, .cdc.gov, healthline.com