Siêu âm 12 tuần có thực sự cần thiết hay không?

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ chuyên khoa I Nguyễn Thị Mai - Bác sĩ Chẩn đoán hình ảnh - Khoa Chẩn đoán hình ảnh - Bệnh viện đa khoa Quốc tế Vinmec Phú Quốc.

Khi đến giai đoạn tuần thai thứ 10 - 12 của thai kỳ, em bé trong bụng mẹ chỉ có kích thước từ 3 - 5cm, cân nặng chỉ hơn 10g, tuy nhiên thai nhi đã có những phát triển vượt bậc.

Cụ thể là những bộ phận quan trọng nhất như đầu, thận, tim, gan... đã hình thành. Xương sống của bé cũng đã rõ rệt và các ống thần kinh cột sống bắt đầu căng ra từ tủy.

Tuần thai thứ 12 cũng là giai đoạn thai nhi bắt đầu hình thành những phản xạ đầu tiên như: đá chân, nuốt, nắm và buông của bàn tay... Những phản xạ này này có thể quan sát được thông qua siêu âm. Ruột của trẻ đã phát triển, thận của bé bắt đầu thực hiện nhiệm vụ bài tiết nước tiểu vào bàng quang.

Bên cạnh đó, các tế bào thần kinh đang tăng lên theo cấp số nhân, khớp nối thần kinh đang hình thành mạnh mẽ. Khuôn mặt bé ở tuần thai thứ 12 cũng dần rõ nét hơn, mắt bắt đầu gần nhau hơn thay vì nằm cách xa nhau.

Siêu âm thai là một kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh khá đơn giản, giúp mẹ nhìn thấy các hình ảnh của em bé ngay khi bé còn ở trong bụng, thông qua đó theo dõi sự phát triển của thai nhi, phát hiện ra những dấu hiệu bất thường sớm để có các hướng xử trí tối ưu nhất.

Khi thai kỳ được 12 tuần tuổi, bác sĩ sẽ tiến hành siêu âm thai qua ổ bụng, khi đó bàng quang của thai phụ đang trong trạng thái căng tròn, giúp đẩy và nâng tử cung cao hơn khung xương chậu, giúp dễ dàng xem lại hình ảnh ghi nhận được của thai nhi.

Ngoài siêu âm thai ổ bụng, bác sĩ có thể chỉ định siêu âm thai qua ngả âm đạo. Đây cũng là một sự lựa chọn cho kết quả hình ảnh rõ nét hơn. Thời gian siêu âm thai trung bình kéo dài khoảng 30 phút.

Siêu âm thai 12 tuần giúp đánh giá là một trong những cột mốc quan trọng trong sự phát triển của thai nhi, vì hình ảnh siêu âm thai 12 tuần cung cấp một số thông tin chính xác về:

3.1. Độ mờ da gáy

Thời điểm thai được 12 tuần chính là “thời điểm vàng” để đo độ mờ da sau gáy. Kỹ thuật đo độ mờ da gáy được thực hiện nhằm mục đích khảo sát những dấu hiệu bất thường của nhiễm sắc thể, từ đó phản ánh được nguy cơ mắc các bệnh lý bẩm sinh nghiêm trọng như hội chứng Down, dị dạng tim bẩm sinh, thoát vị cơ hoành...

Nếu kết quả siêu âm có độ mờ da gáy dày hơn 3mm, điều này phản ánh khả năng cao mắc phải một trong các bệnh lý kể trên với tỷ lệ lên đến 80%. Lúc này thai phụ sẽ được tiến hành kiểm tra bằng các xét nghiệm khác để đưa ra kết quả chính xác.

3.2. Xác định tuổi thai và dự đoán ngày dự sinh

Siêu âm thai 12 tuần giúp xác định độ tuổi của thai nhờ vào việc đo kích thước của bé. Ở thời điểm thai được 12 tuần, độ chính xác về mặt tuổi thai khá cao, thường không có sự sai sót hoặc khoảng chênh lệch không quá lớn, chỉ vài ngày.

3.3. Các chỉ số khác của thai nhi

Siêu âm thai 12 tuần ngoài việc cho ra kết quả khá chính xác về độ mờ da gáy, ngày dự sinh còn cung cấp những thông số chính xác về chỉ số kích thước của bé. Lúc 12 tuần tuổi, thai nhi sẽ dài khoảng 3 – 5cm, nặng khoảng 10g, nhịp tim khoảng 120 – 160 lần/phút, vị trí nhau thai bám (mặt trước hoặc mặt sau).

Từ kết quả siêu âm thai 12 tuần sẽ phát hiện kịp thời những dấu hiệu bất thường như nhau bám thấp, thai vô sọ, cụt chi, thai trong/ngoài tử cung, 1 thai hay song thai/đa thai, các biến chứng ở tử cung, ống dẫn trứng và vùng xương chậu...

Có thể thấy, siêu âm thai 12 tuần là bước khởi đầu quan trọng trong quá trình phát triển của thai nhi. Một số dị tật nguy hiểm đã có thể phát hiện từ thời điểm thai được 12 tuần, từ đó đưa ra những giải pháp và can thiệp phù hợp với từng tình trạng dị tật (nếu có) ở thai nhi.

Siêu âm thai nhi là rất quan trọng, tuy nhiên không phải bà bầu nào cũng có nhiều thời gian siêu âm liên tục nhiều lần trong thai kỳ. Tuy nhiên thai phụ cần phải nắm một số cột mốc quan trọng trong thai kỳ cần lưu ý theo dõi, kiểm tra bằng siêu âm. Các bác sĩ thường khuyên các thai phụ đi siêu âm 4D vào 3 thời điểm quan trọng là:

• Tuần thai thứ 12 - 14: đây là thời điểm đo độ mờ da gáy và phát hiện có/không nguy cơ mắc hội chứng Down.
• Tuần thai thứ 22: đây là thời điểm lý tưởng để kiểm tra hình thái của thai nhi, lúc này bé đã phát triển đến một mức độ nhất định, có thể quan sát được tất cả các cấu trúc ở bên trong thông qua siêu âm, từ đó phát hiện ra những dị tật và đưa ra phương pháp can thiệp kịp thời.
• Tuần thai thứ 32: thời điểm này mẹ bầu cần phải siêu âm thai để có thể đánh giá tình trạng sức khoẻ tổng thể của thai, chuẩn bị mọi thứ trước khi sinh nở.

Trước khi siêu âm thai khoảng 1 giờ, bác sĩ sẽ yêu cần thai phụ nên uống 2 - 3 ly nước, đồng thời phải nhịn tiểu nếu có nhu cầu. Điều này được giải thích là do mong muốn làm bàng quang của thai phụ căng ra, giúp việc siêu âm diễn ra dễ dàng hơn, hình ảnh thu được sẽ có chất lượng tốt hơn.

Từ tuần thai thứ 12 trở đi, các mẹ trước khi siêu âm thai cần đi tiểu hết, trừ một số trường hợp cần phải quan sát cổ tử cung thì yêu cầu thai phụ nhịn tiểu, tuy nhiên lưu ý này đều được bác sĩ thực hiện siêu âm hướng dẫn cặn kẽ cho thau phụ từ trước.

Siêu âm thai 12 tuần thực sự cần thiết, ở tuần thai này các thai phụ không chỉ đánh giá được các chỉ số thai nhi như trước đó mà đây còn là giai đoạn vàng để phát hiện nhiều dị tật thai nhi... Theo đó, để mẹ và bé được khỏe mạnh, các bậc cha mẹ cần lưu ý:

• Hiểu rõ dấu hiệu sớm khi mang thai, ngộ độc thai nghén, ra máu trong thai kỳ.
• Khám thai lần đầu kịp thời, đúng và đủ, tránh khám quá sớm/ quá muộn.
• Sàng lọc dị tật thai nhi tuần thứ 12 phát hiện những dị tật thai nhi nguy hiểm có thể can thiệp sớm.
• Phân biệt chảy máu âm đạo thông thường và chảy máu âm đạo bệnh lý để can thiệp giữ thai kịp thời.
• Sàng lọc bệnh lý tuyến giáp trong 3 tháng đầu thai kỳ tránh những rủi ro nguy hiểm trước và trong khi sinh.