Bài viết được tham vấn chuyên môn cùng Bác sĩ Bùi Đức Hoàn - Khoa Sản phụ khoa, Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Nha Trang.
Tắc tuyến sữa xảy ra do mức độ tiết sữa tăng cao trong những ngày đầu sau sinh, đặc biệt là đối với những bà mẹ sinh con đầu lòng, chưa có kinh nghiệm. Sữa mẹ có vai trò quan trọng trong việc cung cấp dinh dưỡng cho bé, gây đau, tức bầu vú của mẹ nên cần được xử lý để lưu thông.
1. Tắc tia sữa là gì?
Tắc tuyến sữa là tình trạng thường xảy ra vào những ngày đầu mới sinh hoặc vào thời kỳ cho con bú do ống dẫn sữa không thông làm sữa được sản xuất nhưng không thoát ra được. Từ đó, khiến bầu ngực mẹ căng cứng sưng to, đau nhức, nếu kéo dài sẽ gây sốt cao dẫn đến các biến chứng nguy hiểm có thể phải dùng kháng sinh hoặc thủ thuật để chữa trị. Khi tắc tia sữa xảy ra, sữa có thể tích tụ và tạo thành cục u ở vú.
2. Nguyên nhân gây tắc tia sữa
- Không cho con bú sớm và thường xuyên: Sữa tiết ra trong những ngày đầu tiên sau sinh là sữa non, rất nhiều chất dinh dưỡng và có độ sánh cao nên dễ gây ra hiện tượng tắc sữa.
- Không vắt sữa non thừa sau khi bú. Các bà mẹ đã cho con bú sữa non ở ngay những ngày đầu tiên nhưng vẫn bị tắc sữa là vì không vắt hết sữa non thừa sau khi cho con bú hoặc vắt sữa không đúng cách dẫn đến vẫn còn 1 lượng sữa non đọng lại gây ra tắc sữa.
- Cảm cúm, sốt: Mẹ ốm mệt dẫn đến không cho bé bú đều đặn làm sữa khó lưu thông và gây ra tắc sữa.
- Nhiễm khuẩn: Vi khuẩn có thể xâm nhập vào cơ thể thông qua đầu vú và hệ thống ống tuyến vú. Khi hệ thống ống dẫn sữa bị nhiễm khuẩn sẽ bị hẹp gây cản trở sữa thoát ra ngoài.
- Stress: Sản phụ bị căng thẳng tinh thần trong thời kỳ cho con bú hoặc có chế độ dinh dưỡng chưa hợp lý... cũng làm tăng nguy cơ tắc tia sữa (qua giảm tiết oxytocin).
- Động tác bú: Bé bắt và ngậm vú không tốt, bú không đủ mạnh làm sữa dư nhiều trong vú gây tắc sữa.
- Kích thước áo ngực quá chật làm ống dẫn tuyến sữa bị đè nén gây tắc sữa.
- Cai sữa đột ngột cho con.
- Có sẹo ở vú do phẫu thuật.
3. Những biểu hiện của tắc tia sữa
Bầu vú căng (ở một hoặc hai vú hoặc cả hai), tức và đau hơn và tiến triển nặng lên. Sau cho bé bú thì triệu chứng giảm đi. Người mẹ có thể cảm thấy mệt mỏi, nhức đầu và sốt cao. Khi sờ lên vú, cảm nhận thấy có những khối tròn bề mặt gồ ghề, cứng với nhiều kích thước khác nhau, chạm vào rất đau. Dấu hiệu tiêu biểu nhất là khi nặn hoặc hút hoặc cho con bú thì không thấy sữa từ bầu sữa chảy ra.
Chi tiết về sự phát triển của thai nhi qua từng tuần, cha mẹ nào cũng nên tìm hiểu:
4. Massage giúp chữa tắc tia sữa hiệu quả bằng cách nào?
Massage vú trong tắc tia sữa chỉ là một trong nhiều cách giúp làm mất khối tắc. Massage vú đúng cách là massage nhẹ nhàng nhưng phải tạo được 1 lực chắc chắn tương đối lên nơi đang bị tắc, massage từ nơi tắc hướng về phía núm vú.
- Thực hiện massage vú bằng cách dùng 2 lòng bàn tay xoa bóp nhẹ nhàng 2 bầu ngực (khoảng 30 giây) rồi dùng 5 ngón tay chụm lại vê quầng vú.
- Thời điểm massage là bất kỳ lúc nào, có thể trước, trong hoặc sau khi cho con bú.
5. Một số phương pháp khác giúp chữa tắc tia sữa
- Chườm ấm: Giúp làm tan ra dòng sữa bị tắc. Nên chú ý nhiệt độ nước dùng để chườm, không nên quá nóng tránh bị bỏng da. Có thể dùng khăn nhúng nước ấm đắp lên hoặc ngâm mình và toàn bộ ngực vào bồn nước ấm, vừa ngâm vừa kết hợp massage ngực bị tắc.
- Thay đổi nhiều tư thế cho con bú: Mỗi tư thế bú sẽ tác động lực hút mạnh nhất trên những tia sữa khác nhau. Trong trường hợp tắc sữa nhẹ thì chỉ cần thay đổi tư thế bú thôi, là có thể làm thông tia. Trong khi cho bú tiếp tục kết hợp massage nhẹ nhàng lên vùng bị tắc.
- Vắt sữa bằng tay: Dùng tay massage bầu sữa bị tắc thì những túi sữa vón cục ở bên trong sẽ dần tan ra. Phương pháp này áp dụng hiệu quả với các trường hợp bị tắc tia sữa ở mức độ nhẹ. Thực hiện bằng cách dùng 1 bàn tay đè ép bầu vú lên thành ngực hoặc dùng 2 bàn tay ép vào nhau. Vừa ép vừa day tại vị trí sữa đông. “Đè ép” nhẹ nhàng trong mức đau có thể chịu đựng, day từ từ theo vòng tròn, tăng dần, khoảng 20 – 30 lần, rồi lại làm ngược lại và thực hiện lặp lại nhiều lần.
Điều trị tắc tia sữa sau sinh không phải đơn giản, tùy theo trường hợp và mức độ tắc sữa mà mẹ có kết quả cải thiện hoặc không. Tuy nhiên, khi tình hình không khả quan sau khi đã áp dụng các cách nêu trên, các bà mẹ nên tìm đến phương pháp tác động cột sống để điều trị tắc tia sữa sau sinh mà không cần dùng đến thuốc. Với Phương pháp Tác động cột sống, kỹ thuật viên điều trị chủ yếu sử dụng phần mềm đầu ngón tay tác dụng vào cột sống phía lưng của bệnh nhân để điều chỉnh, khai thông tuyến sữa.
Đối với các trường hợp viêm có thể tác dụng nhẹ vào phần gây ức chế tuyến sữa.
Massage theo phương pháp xoắn ốc hoặc hình quạt hướng về đầu vú giúp cải thiện tình trạng tắt tia sữa. Khi bị đau, cương vú gây sốt cần khám để tránh dẫn đến áp xe vú rất nguy hiểm. Hiện nay, Vinmec đã có dịch vụ thông tia sữa bằng sóng lazer.
Tác động cột sống điều trị phục hồi nguồn sữa mẹ, tắc tia sữa, thiếu sữa, mất sữa là 1 trong 17 bệnh lý mà Phòng Tác động cột sống tại Vinmec Times City được công nhận khám và điều trị hiệu quả.
Để phòng tránh tắc tia sữa sau sinh và giúp cho cuộc đẻ diễn ra suôn sẻ, an toàn, thai phụ cần hiểu rõ:
- Quy trình cuộc chuyển dạ diễn ra như thế nào, thường kéo dài trong bao lâu để có hướng sinh thường hay sinh mổ, bảo vệ sức khỏe tốt cho thai nhi.
- Các phương pháp giảm đau trong khi sinh, hạn chế đau đớn và giải tỏa áp lực tâm lý khi chuyển dạ.
- Cách rặn và thở khi sinh thường đúng cách để cuộc chuyển dạ diễn ra nhanh chóng, thai phụ không mất sức khi sinh.
- Cách kiểm soát các cơn co tử cung sau sinh trong thời gian ngắn nhất.
- Cách chăm sóc vết khâu tầng sinh môn không gây nhiễm trùng và biến chứng nguy hiểm.
- Tái khám sau sinh sớm để phát hiện những bất thường nguy hiểm như sót nhau, sót gạc.
- Chăm sóc trẻ sơ sinh đến khi đầy tháng khỏe mạnh.
Để xóa tan nỗi lo đau đớn khi sinh nở, Vinmec cung cấp chương trình Thai sản trọn gói với dịch vụ “đẻ không đau” trọn vẹn trong khi sinh và sau khi sinh bằng kỹ thuật gây tê màng cứng không morphin và gây tê thần kinh thẹn. Trong suốt quá trình sinh, sản phụ sẽ được các hộ lý hướng dẫn cách rặn đẻ và thở đúng cách, bé sẽ chào đời chỉ trong 10 - 15 phút. Sau khi sinh, bé sẽ được chăm sóc trong phòng vô trùng trước khi được đưa trở về với mẹ.
Sản phụ sẽ được nghỉ ngơi tại phòng bệnh cao cấp, được thiết kế theo tiêu chuẩn khách sạn quốc tế, 1 mẹ 1 phòng với đầy đủ trang thiết bị tiện nghi, hiện đại. Mẹ sẽ được các chuyên gia dinh dưỡng tư vấn phương pháp nuôi dưỡng bé trước khi xuất viện, hướng dẫn phòng tránh tắc tia sữa sau sinh. Tái khám sau sinh với cả mẹ và bé với các bác sĩ Sản khoa và Nhi khoa.
Xem thêm: Hướng dẫn chẩn đoán và điều trị tắc tia sữa
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
