Hướng dẫn chăm sóc trẻ có lỗ tiểu thấp

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Thạc sĩ, Bác sĩ Lê Phúc Liên - Bác sĩ Ngoại tiết niệu - Khoa Ngoại tổng hợp - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Central Park. Bác sĩ đã có hơn 12 năm kinh nghiệm trong trong lĩnh vực tiết niệu và tiết niệu chuyên sâu.

Hầu hết các trường hợp trẻ bị lỗ tiểu thấp đều được chỉ định phẫu thuật. Để quá trình phẫu thuật diễn ra thuận lợi và phục hồi nhanh chóng, cha mẹ hoặc người thân cần hết sức chú ý đến việc chăm sóc bé bị lỗ tiểu thấp. Bài viết sau đề cập đến vấn đề chăm sóc bé bị lỗ tiểu thấp trước và sau phẫu thuật.

1.1 Lỗ tiểu thấp là gì?

Trẻ bị lỗ tiểu thấp là tình trạng bất thường bẩm sinh của dương vật, trong đó lỗ tiểu mở ra ở mặt bụng thay vì ở đỉnh dương vật. Vị trí lỗ tiểu có thể thay đổi từ khấc quy đầu đến giữa bìu và hậu môn. Trên thực tế, cứ 300 bé trai thì có 1 bé trai bị lỗ tiểu thấp.

Nguyên nhân khiến trẻ bị lỗ tiểu thấp, đã được nghiên cứu thống kê là do quá trình phát triển bất thường của niệu đạo trước, vật xốp, vật hang và bao quy đầu trong thời kỳ mang thai. Ngoài ra, các chuyên gia cũng chỉ ra một số nguyên nhân khiến cho bé trai bị lỗ tiểu thấp là:

• Khiếm khuyết các yếu tố phát triển thượng bì da ở mặt bụng dương vật.
• Các khiếm khuyết về mạch máu vùng dương vật cũng là nguyên nhân khiến trẻ bị lỗ tiểu thấp
• Men (enzyme) cũng đã được báo cáo là có liên quan đến tình trạng trẻ sơ sinh bị lỗ tiểu thấp do sự thiếu hụt trong quá trình sinh tổng hợp testosterone (lỗ tiểu thấp thể gần).
• Thụ tinh trong ống nghiệm là một trong những nguyên nhân làm tăng tỷ lệ trẻ bị lỗ tiểu thấp.

1.2 Phân loại bệnh ở trẻ bị lỗ tiểu thấp

Thông thường ngay sau khi sinh ra bác sĩ đã có thể phát hiện có hay không tình trạng trẻ sơ sinh bị lỗ tiểu thấp, mức độ nặng nhẹ được phân loại như sau:

• Thể nhẹ (Thể trước): Lỗ tiểu ở qui đầu, khấc quy đầu.
• Thể trung bình (Thể giữa): Lỗ tiểu nằm ở thân dương vật.
• Thể nặng (Thể sau): Lỗ tiểu ở gốc dương vật bìu, bìu, tầng sinh môn.

Bé trai bị lỗ tiểu thấp không gặp khó khăn trong việc đi tiểu, tuy nhiên trong một số trường hợp nặng, bé có thể sẽ phải đi tiểu ngồi hoặc khó khăn trong việc quan hệ tình dục sau này. Trẻ bị lỗ tiểu thấp nếu cả bị cong dương vật rất dễ bị vô sinh.

Mọi trường hợp trẻ bị lỗ tiểu thấp đều có chỉ định phẫu thuật (trừ trường hợp: Thể nhẹ và dương vật thẳng). Thời điểm phẫu thuật lý tưởng là từ 1-3 tuổi (phẫu thuật càng sớm càng tránh cho bệnh nhân chấn thương tâm lý về sau).Chọn lựa thời điểm phẫu thuật tùy thuộc nhiều yếu tố trong đó kích thước dương vật rất quan trọng (đối với trường hợp trẻ bị lỗ tiểu thấp mà ở trẻ có dương vật nhỏ sẽ mổ trễ hơn). Phẫu thuật tuổi càng lớn biến chứng càng nhiều). Hiện nay, trên thế giới tuổi bắt đầu phẫu thuật cho trẻ bị lỗ tiểu thấp là 6 tháng.

3.1 Trước Phẫu thuật:

• Bác sĩ giải thích rõ và phát quy trình điều trị cho người thân của bé
• Một số xét nghiệm cần thiết trước phẫu thuật đối với trẻ bị lỗ tiểu thấp là: Huyết đồ và chức năng đông máu trong vòng 1 tuần trước ngày phẫu thuật.
• Đối với trẻ bị lỗ tiểu thấp có dương vật nhỏ cần chích testosterone 3 liều liên tiếp cách nhau 1-3 tuần, kết thúc 1 tuần trước phẫu thuật.
• Xét nghiệm karyotype (Nhiễm sắc thể) trong trường hợp trẻ bị lỗ tiểu thấp thể nặng kèm tinh hoàn ẩn.

3.2 Sau phẫu thuật:

Sau khi phẫu thuật cho trẻ bị lỗ tiểu thấp, bé sẽ được theo dõi một số biểu hiện như

• Tri giác sau gây mê, tổng trạng, sinh hiệu, da niêm.
• Tình trạng vết mổ: Băng có thấm máu, dịch hay không, quy đầu có hồng hào hay sưng nề với màu đỏ bầm- đen.
• Thông tiểu: Màu sắc, tính chất của nước tiểu (đục, có lẫn máu), số lượng nước tiểu qua thông.

Lưu thông tiểu 5-7 hoặc 10 ngày tùy trường hợp (thể nặng hay nhẹ, kĩ thuật mổ, tình trạng nhiễm trùng sớm sau mổ cần rút ống sớm hơn). Thông tiểu phải được câu vào túi vô trùng, ghi ngày giờ đặt thông tiểu. Thay băng vết mổ sau 2-5 ngày với nước muối sinh lý, Betadin 2%, băng lại hoặc để hở (tùy theo tình trạng bệnh nhân và chỉ định của bác sĩ).

Trong thời gian sau phẫu thuật, trẻ bị lỗ tiểu thấp sẽ được kê một số loại thuốc như kháng sinh trong thời gian đặt thông tiểu, thuốc giảm đau, chống phù nề, giảm co thắt,... do vậy cha mẹ hoặc người thân phải theo dõi sát sao tình trạng bé để nắm được bé có bị ảnh hưởng bởi tác dụng phụ của thuốc hay không.

Chăm sóc trẻ bị lỗ tiểu thấp trong thời gian nằm viện

• Phụ huynh được hướng dẫn theo dõi vết mổ của bé bằng cách quan sát xem băng có thấm máu hay không, quy đầu có hồng hào hay sưng bầm, vết mổ có tiết dịch, mủ.
• Phụ huynh được hướng dẫn cách theo dõi thông tiểu
• Phụ huynh được hướng dẫn cách treo túi câu nước tiểu đúng quy định.
• Cho bé ăn chế độ ăn tránh táo bón.
• Không để trẻ bị lỗ tiểu thấp sau phẫu thuật hoạt động quá mức (chạy nhảy, đùa giỡn)

Chăm sóc trẻ bị lỗ tiểu thấp khi xuất viện:

• Phụ huynh cho uống thuốc theo toa, tái khám đúng hẹn (1 tuần, 1 tháng, 6 tháng, 1 năm) Tái khám để đánh giá kết quả, theo dõi và xử lý biến chứng.
• Cha mẹ cần theo dõi xem trẻ bị lỗ tiểu thấp sau phẫu thuật có gặp tình trạng, tiểu khó, bí tiểu, tiểu rò, tia tiểu nhỏ-yếu không để tái khám kịp thời.

Lời khuyên từ bác sĩ chuyên khoa: Cha mẹ cần đưa trẻ khám sớm ngay khi phát hiện, mổ sớm để tránh di chứng tâm lý và sinh lý về sau.

Là lĩnh vực trọng điểm của hệ thống Y tế Vinmec, Khoa Nhi luôn mang lại sự hài lòng cho Quý khách hàng và được các chuyên gia trong ngành đánh giá cao với:

• Quy tụ đội ngũ y bác sĩ về Nhi khoa: gồm các chuyên gia có trình độ chuyên môn cao (giáo sư, phó giáo sư, tiến sĩ, thạc sĩ), giàu kinh nghiệm, từng công tác tại các bệnh viện lớn như Bạch Mai, 108.. Các bác sĩ đều được đào tạo bài bản, chuyên nghiệp, có tâm - tầm, am hiểu tâm lý trẻ. Bên cạnh các bác sĩ chuyên khoa Nhi trong nước, khoa Nhi còn có sự tham gia của các chuyên gia nước ngoài (Nhật Bản, Singapore, Úc, Mỹ) luôn tiên phong áp dụng những phác đồ điều trị mới nhất và hiệu quả nhất.
• Dịch vụ toàn diện: Trong lĩnh vực Nhi khoa, Vinmec cung cấp chuỗi các dịch vụ khám - chữa bệnh liên hoàn từ Sơ sinh đến Nhi và Vaccine,... theo tiêu chuẩn Quốc tế để cùng bố mẹ chăm sóc sức khỏe bé từ khi lọt lòng đến tuổi trưởng thành.
• Kỹ thuật chuyên sâu: Vinmec đã triển khai thành công nhiều kỹ thuật chuyên sâu giúp việc điều trị các căn bệnh khó trong Nhi khoa hiệu quả hơn: phẫu thuật thần kinh - sọ, ghép tế bào gốc tạo máu trong điều trị ung thư.
• Chăm sóc chuyên nghiệp: Ngoài việc thấu hiểu tâm lý trẻ, Vinmec còn đặc biệt quan tâm đến không gian vui chơi của các bé, giúp các bé vui chơi thoải mái và làm quen với môi trường của bệnh viện, hợp tác điều trị, nâng cao hiệu quả khám chữa bệnh.