Hệ lụy của rối loạn thần kinh thực vật

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Thạc sĩ, Bác sĩ Huỳnh An Thiên - Bác sĩ Nội thần kinh - Khoa Khám bệnh & Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Đà Nẵng

Rối loạn thần kinh thực vật có ảnh hưởng đến chức năng tự động cơ thể bao gồm nhịp tim, huyết áp, mồ hôi và tiêu hóa. Rối loạn thần kinh thực vật không phải bệnh nguy hiểm nhưng gây ảnh hưởng nhiều đến chất lượng cuộc sống, gây khó chịu và khiến tâm lý thay đổi thất thường.

Hệ thần kinh thực vật là các cơ quan trong cơ thể chịu sự chi phối của bộ phận thần kinh có tính chất tự động như: hoạt động của các cơ quan hô hấp, cơ quan tiêu hóa, hoạt động tuần hoàn, bài tiết, mồ hôi,... các hoạt động không theo ý muốn của con người.

Rối loạn hệ thần kinh thực vật (autonomic nervous system disorders) là sự mất cân bằng của hệ thống thần kinh giao cảm và phó giao cảm. Hai hệ thống này về cơ bản gần như trái ngược nhau nhưng đôi khi có tác dụng hiệp đồng ở phạm vi hẹp. Nếu một trong hai hệ thống này bị rối loạn (bị ức chế, giảm hoạt động) sẽ dẫn đến hội chứng rối loạn hệ thần kinh thực vật. Điều đáng quan tâm là hệ thần kinh giao cảm và phó giao cảm không chịu chi phối của não bộ, chúng có tác dụng điều khiển các hoạt động mang tính tự động của các cơ quan trong cơ thể.

Nếu mắc hội chứng này trong một thời gian dài sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến tâm sinh lý người bệnh. Rối loạn thần kinh thực vật cũng có thể dẫn đến những biến đổi của các cơ quan trong cơ thể và gây ra một số bệnh liên quan đến hệ thần kinh, tim mạch, hệ tiêu hóa, hệ tiết niệu, hệ bài tiết, hệ hô hấp, sinh dục,...

Rối loạn thần kinh thực vật khiến người bệnh mệt mỏi, rối loạn giấc ngủ, đau đầu, ớn lạnh, đau mỏi vai gáy, đau mỏi cột sống. Có bệnh nhân có cảm giác không thể tiếp tục sống. Phản ứng sinh học chậm chạp với ánh sáng, gặp khó khăn khi lái xe vào ban đêm.

Rối loạn thần kinh thực vật có ảnh hưởng đến các bộ phận trên cơ thể bao gồm:

• Với tim mạch: hồi hộp, hụt hơi, nhịp tim nhanh hoặc chậm, huyết áp tăng giảm thất thường, đau thắt ngực, thiểu năng mạch vành, khó thích ứng với hoạt động thể lực, nhịp tim thay đổi một cách chậm chạp hoặc không thay đổi để đáp ứng kịp thời với hoạt động thể lực hoặc tập thể dục thể thao.
• Với hệ tiêu hóa: gây rối loạn tiêu hóa do rối loạn chức năng co bóp của dạ dày, ruột. Gây ra cảm giác nhanh no sau khi ăn, ăn không ngon, tiêu chảy, táo bón, đầy hơi, buồn nôn, nôn, khó nuốt và ợ hơi. Kích thích đại tiện khi căng thẳng.
• Hệ thần kinh: vào những ngày thay đổi thời tiết sẽ bị rối loạn vận mạch gây đau đầu; rối loạn tuần hoàn não, giảm trí nhớ, giảm tập trung, ngủ kém, lo âu, buồn bực vô cớ.
• Với hệ tiết niệu: rối loạn tiết niệu, gây tiểu khó, tiểu không tự chủ, kích thích tiểu tiện khi căng thẳng và tiểu không hết nước tiểu, có thể dẫn đến nhiễm khuẩn đường tiết niệu.
• Hệ bài tiết: rối loạn tiết mồ hôi, giảm tiết hoặc tăng tiết quá mức, ảnh hưởng tới khả năng điều tiết nhiệt độ cơ thể, thân nhiệt nóng lạnh bất thường.
• Với hệ hô hấp: co thắt cơ trơn phế quản gây khó thở, tăng khi thay đổi thời tiết hoặc căng thẳng. Hụt hơi khó thở, tức ngực, ngạt mũi.
• Hệ cơ xương khớp bị ảnh hưởng, đau nhức xương khớp khi trở trời. Và với hệ sinh dục, hệ sinh dục bị ảnh hưởng gây rối loạn tình dục, các vấn đề đạt được hoặc duy trì sự cương cứng, xuất tinh sớm ở nam giới, khó đạt cực khoái. ở phụ nữ bị khô âm đạo và rối loạn kinh nguyệt. Rối loạn thần kinh thực vật là khởi đầu của nhiều loại bệnh như: bệnh Raynaud, chứng xanh tím đầu chi, chứng đỏ đau đầu chi, bệnh cứng bì,...

Bất cứ một bệnh gì, để có thể chữa trị thì cần tìm ra căn nguyên trực tiếp dẫn đến bệnh từ đó đưa ra các cách thức điều trị cụ thể. Phương pháp điều trị rối loạn thần kinh thực vật cũng vậy, cần tìm nguyên nhân và tiêu diệt nguyên nhân đó.

Như chúng ta biết, sự mất cân bằng giữa hệ thần kinh giao cảm và phó giao cảm là nguyên nhân chính gây bệnh vì vậy việc điều trị triệt để nhằm thiết lập được sự cân bằng trong hệ thần kinh, sự cân bằng giữa hệ giao cảm và phó giao cảm. Song, hiện nay vẫn chưa có phương pháp cụ thể đặc trị sự mất cần bằng này thay vào đó việc điều trị rối loạn thần kinh thực vật chủ yếu là điều trị triệu chứng kết hợp giữa điều trị nội khoa và điều trị ngoại khoa.

Có thể kết hợp cho người bệnh dùng thuốc an thần, thuốc chống trầm cảm, thuốc chữa mất ngủ, các loại thuốc làm giảm tiết mồ hôi, điều chỉnh co thắt bàng quang để chữa rối loạn tiểu tiện. Sinh tố B, thuốc canxi, kết hợp với chữa Đông y như châm cứu, liệu pháp tắm nóng, tắm lạnh, uống thuốc chống suy nhược cơ thể, thuốc hạ huyết áp... cũng có tác dụng trong khâu điều trị kết hợp một chế độ ăn uống phù hợp như hạn chế thức ăn mặn, chia làm nhiều bữa nhỏ trong ngày.