Hà Nội vừa có trẻ đầu tiên mắc viêm não Nhật Bản, bệnh này nguy hiểm thế nào?

Hà Nội đã ghi nhận trường hợp đầu tiên mắc viêm não Nhật Bản trong năm nay. Tháng 5 đến tháng 10 là giai đoạn cao điểm của viêm não Nhật Bản. Đây là bệnh nguy hiểm có thể để lại di chứng, thậm chí gây tử vong.

Theo báo cáo của Sở Y tế Hà Nội, trong tuần qua (từ ngày 13/5 đến 19/5 năm 2019), thành phố đã ghi nhận trường hợp đầu tiên trẻ mắc viêm não Nhật Bản. Đó là một bệnh nhi 3 tuổi rưỡi, cư trú ở xã Hồng Phong, huyện Chương Mỹ. Được biết, bệnh nhi nhập viện trong tình trạng sốt cao, li bì, co giật... Sau khi được chăm sóc tích cực thì hiện tại, cháu bé đã tỉnh và hồi phục, không còn tình trạng co giật. Nhìn chung, từ đầu năm đến nay, đã có 11 trường hợp mắc viêm não Nhật Bản được ghi nhận trên địa bàn tỉnh.

Tại TP. Hồ Chí Minh, tình hình dịch bệnh viêm não Nhật Bản đang diễn biến rất phức tạp, số ca mắc đang tăng cao. Hiện mỗi ngày, Bệnh viện Nhi Đồng 1 Tp. Hồ Chí Minh tiếp nhận hơn 10 bệnh nhi nhập viện điều trị.

Viêm não Nhật Bản là một bệnh lý truyền nhiễm cấp tính ở não bộ, lây truyền qua đường máu, do vi rút viêm não Nhật Bản B gây ra. Bệnh có dấu hiệu lâm sàng là hội chứng nhiễm trùng toàn thân nghiêm trọng cùng với diễn biến viêm não tủy nặng, thường tỷ lệ gây tử vong khá cao.

Bệnh lây truyền từ các loại súc vật (như lợn, chim) nhiễm vi rút, lan sang người qua muỗi chích có tên là Culex. Ở Việt Nam, hầu hết các ca viêm não Nhật Bản thường xảy ra cao điểm trong mùa hè, rơi vào khoảng tháng 5 - 10 hàng năm, khi nhiệt độ tăng cao, tạo điều kiện thuận lợi cho loài muỗi sinh sôi, nảy nở và truyền bệnh. Đối tượng mắc bệnh thường là trẻ em dưới 10 tuổi, người lớn có kháng thể cao nên ít mắc bệnh hơn. Nhìn chung, tỷ lệ mắc bệnh viêm não Nhật Bản ở vùng đồng bằng cao hơn vùng rừng núi và ở nông thôn thì cao hơn thành phố. Trẻ sau khi bị bệnh, thường để lại miễn dịch chắc chắn và vững bền.

Ở các thời kỳ khác nhau thì bệnh sẽ có nhiều triệu chứng khác nhau, thời kỳ ủ bệnh thì kéo dài trung bình khoảng 1 tuần. Còn trong thời kỳ khởi phát, các dấu hiệu thường xuất hiện như sốt cao đột ngột, đau đầu, đặc biệt là đau ở vùng trán, buồn nôn và nôn, đau bụng, hội chứng màng não và rối loạn ý thức từ nhẹ đến nặng (co giật, li bì, vật vã, u ám, hoặc thậm chí mất ý thức hoàn toàn).

Giai đoạn toàn phát (từ ngày thứ 3 hay thứ 4 đến ngày thứ 6 hay thứ 7) với các triệu chứng giống của thời kỳ khởi phát nhưng không giảm mà lại tăng lên: Từ mê sảng co giật, u ám lúc đầu, dần dần bệnh nhân đi vào trạng thái hôn mê sâu.

Các triệu chứng rối loạn thần kinh thực vật cũng gia tăng, bao gồm: Vã nhiều mồ hôi, da lúc đỏ, lúc tím tái, nhịp thở rối loạn, xuất hiện ảo giác, kích động, co cứng hoặc giật rung các cơ mặt và cơ chi, hoặc bại liệt,... Do đó, bệnh nhân thường sẽ tử vong trong vòng 7 ngày đầu. Đối với những bệnh nhân vượt qua được thời kỳ này thì tiên lượng thường tốt hơn.

Đến thời kỳ lui bệnh (bắt đầu từ ngày thứ 7, hay thứ 8 trở đi), người bệnh viêm não Nhật Bản cảm thấy đỡ dần, thân nhiệt giảm từ sốt cao xuống sốt nhẹ. Đặc biệt khoảng từ ngày thứ 10 trở đi, thân nhiệt hoàn toàn trở về bình thường nếu như không bị bội nhiễm vi khuẩn khác. Cùng với dấu hiệu về thân nhiệt, mạch cũng chậm dần về mức bình thường, nhịp thở không còn rối loạn.

Hội chứng não - màng não cũng giảm dần: Bệnh nhân từ hôn mê sâu từ từ hồi tỉnh lại, trương lực cơ bị co cứng sẽ thuyên giảm và không còn những cơn nôn, đau đầu, gáy mềm, ngoài ra các dấu hiệu màng não cũng trở về âm tính. Mặt khác, trong khi hội chứng nhiễm trùng nhiễm độc và hội chứng não - màng não giảm dần thì các tổn thương thần kinh khu trú lại trở nên rõ hơn trước. Bệnh nhân có thể gặp phải bại liệt, liệt tay, chân, liệt các dây thần kinh sọ não hoặc rối loạn phối hợp vận động,...

Sau đó, từ cuối tuần thứ 2 trở về sau là thời kỳ của những biến chứng và di chứng muộn. Những biến chứng muộn có thể gặp, bao gồm: Phế viêm, viêm bể thận - bàng quang, loét nhiễm trùng, rối loạn hệ thần kinh giao cảm, rối loạn chuyển hoá. Bên cạnh đó, những di chứng muộn có khả năng xuất hiện sau vài năm hoặc thậm chí hàng chục năm sau, thường gặp là hiện tượng động kinh và bệnh Parkinson. Hiện nay, bệnh viêm não Nhật Bản chưa có loại thuốc điều trị đặc hiệu. Mục tiêu điều trị chỉ là giải quyết phần nào các triệu chứng, cấp cứu người bệnh qua khỏi cơn nguy kịch do tình trạng suy hô hấp, trụy tim mạch, nhiễm trùng.

Để phòng bệnh viêm não Nhật Bản, mọi người dân nên chủ động thực hiện các biện pháp sau:

• Xây dựng chuồng gia súc cách xa nhà, không để trẻ em đến gần chuồng gia súc để đề phòng nguy cơ muỗi đốt.
• Thường xuyên tìm và loại bỏ các ổ lăng quăng, có biện pháp tiêu diệt muỗi và chống muỗi đốt.
• Đặc biệt đối với trẻ em khi đã đủ tuổi thì việc tiêm vắc xin viêm não Nhật Bản đầy đủ và đúng lịch là biện pháp phòng bệnh quan trọng và hữu hiệu nhất. Hiện nay, chương trình tiêm chủng mở rộng quốc gia đã có hỗ trợ tiêm phòng vắc xin viêm não Nhật Bản cho các gia đình có con em đủ tuổi: Với trẻ từ 12 tháng tuổi, cần tiêm phòng mũi đầu tiên; 14 ngày sau bắt đầu tiêm mũi 2; mũi thứ 3 sau mũi 2 một năm.

Khi phát hiện dấu hiệu của bệnh viêm não Nhật Bản, chẳng hạn như sốt cao, cùng với các triệu chứng tổn thương hệ thần kinh trung ương, bệnh nhân cần được đưa ngay đến cơ sở y tế để được chẩn đoán chính xác và điều trị kịp thời.