Các biến chứng của nang ống mật chủ

Nang ống mật chủ được mô tả giải phẫu lần đầu tiên vào năm 1723, bệnh khá hiếm gặp ở các nước phương Tây mà thường gặp hơn ở người dân châu Á. Tam chứng điển hình của bệnh là đau bụng, vàng da và sờ thấy khối u ở góc phần tư trên phải bụng, bệnh thường gặp ở trẻ em hơn người lớn.

Nang ống mật chủ được định nghĩa là khi ống mật chủ giãn to trên 1 cm. Nguy cơ tiến triển của bệnh phụ thuộc vào tuổi mắc bệnh. Trẻ sơ sinh và trẻ em có thể phát triển thành viêm tụy, viêm đường mật, tổn thương tế bào gan. Trong khi đó trường thành có thể viêm đường mật, tăng áp lực tĩnh mạch cửa, xơ gan hoặc viêm tụy cấp. Triệu chứng của nang ống mật chủ cũng tùy thuộc vào độ tuổi:

• Trẻ sơ sinh, trẻ nhỏ thường biểu hiện vàng da, khối u vùng bụng, ít gặp đau bụng
• Trẻ lớn biểu hiện thường gặp là đau bụng nhiều hơn, kèm theo sốt, vàng mắt, vàng da (viêm đường mật)

Thực tế các trường hợp nang ống mật chủ chiếm chủ yếu trong nang đường mật nên thường được gọi chung là nang đường mật, mặc dù nếu phân chia theo giải phẫu thì nang đường mật phải có 5 type khác nhau gồm:

• Type 1: U nang ống mật chủ chiếm trên 80% các trường hợp gồm nang dạng túi hoặc hình thoi của ống mật chủ
• Type 2: Nang ống mật chủ nhô ra từ thành của ống mật chủ, có chứa ống thông hẹp với ống mật chủ
• Type 3: Các nang ống mật chủ bắt nguồn từ từ dưới D2 tá tràng
• Type 4 (nang hỗn hợp): cả đường mật trong gan và ngoài gan đều giãn to
• Type 5 (nang trong gan): còn gọi là bệnh Caroli gồm các nang của các đường mật trong gan

Nếu u nang ống mật chủ không được điều trị có thể dẫn tới các biến chứng sau:

• Nhiễm trùng đường mật
• Xơ gan do ứ mật và viêm đường mật kéo dài
• Viêm tụy cấp
• Thành đường mật viêm loét gây chảy máu đường mật
• Ung thư đường mật là biến chứng nguy hiểm nhất với u nang ống mật chủ với tỷ lệ gặp là 9-28%

Các trường hợp nang ống mật chủ được chẩn đoán trước sinh không có vàng da, vàng mắt, có thể xem xét chỉ định mổ lúc trẻ được 3 tháng tuổi, nếu kèm theo vàng da vàng mắt thì có thể mổ sớm hơn vào 1-2 tháng tuổi. Các trường hợp khác sẽ được mổ sớm khi được phát hiện.

Nguyên tắc chung của phẫu thuật nang ống mật chủ là cắt toàn bộ ống mật chủ rồi tái lập lại lưu thông của mật từ gan xuống đường tiêu hóa. Cụ thể điều trị phẫu thuật theo từng dạng của nang đường mật như sau:

• Type 1: Cắt bỏ toàn bộ nang và lập lại lưu thông bằng nối mật ruột trên quai chữ Y
• Type 2: Phẫu thuật cắt bỏ túi thừa
• Type 3: Nếu kích thước nang nhỏ dưới 3 cm có thể phẫu thuật nội soi qua thực quản cắt cơ Oddi, nếu nang lớn hơn thì cần mổ hở vào tá tràng và trồng lại ống tụy vào tá tràng nếu ống tụy bị cắm vào trong nang.
• Type 4: Cắt toàn bộ ống mật chủ ngoài gan bị giãn, nối ống gan còn lại với ruột trên quai chữ Y, nang trong gan không cần trử trí gì nếu không có sỏi, áp xe hay hẹp đường mật.
• Type 5: Cắt bỏ thùy gan nếu nang ở 1 thùy (thường là thùy gan trái), cần đánh giá chức năng gan còn lại có đủ không trước khi phẫu thuật cắt 1 thùy gan.